Książka stanowi pokłosie konferencji naukowej, która miała miejsce w listopadzie 2008 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim z udziałem teoretyków i praktyków samorządu terytorialnego oraz innych dyscyplin prawa.

Współcześnie dyskutowane kwestie dotyczące ograniczenia korupcji i zapobiegania jej budzą nie tylko wiele emocji, ale również powinny stanowić ważne zagadnienie dla ustawodawcy. Okazuje się, że eliminowanie tego zjawiska jedynie poprzez zaostrzenie kar zarówno w prawie karnym, jak i administracyjnym nie prowadzi do powszechnie aprobowanych rezultatów. Tym samym niniejsza publikacja przedstawia przede wszystkim - niejednolicie interpretowane - zjawisko korupcji na różnych obszarach regulacji prawnej oraz wskazuje na potrzebę wypracowania systemowego i kompleksowego unormowania, a nie jedynie przepisów wprowadzanych ad hoc celem eliminacji konkretnego przypadku.

Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział pierwszy
Przegląd antykorupcyjnych rozwiązań w obowiązującym ustawodawstwie
1. Pojęcie korupcji w języku prawnym
2. Próba zdefiniowania pojęcia "antykorupcyjny" w odniesieniu do przepisów prawnych
3. Istnienie organu mającego za zadanie zwalczanie korupcji
4. Istnienie państwowej strategii antykorupcyjnej, a w jej ramach elementów edukacyjnych
5. Przejrzysty i zobiektywizowany system powierzania funkcji publicznych, awansowania, a także finansowania ewentualnych wyborów
6. Propagowanie wśród funkcjonariuszy publicznych zasad uczciwości i odpowiedzialności, tworzenie dla nich kodeksów lub standardów postępowania
7. Inne sfery regulacji
8. Pozostałe uwagi i podsumowanie
Rozdział drugi
Legitymacja skargowa a przejrzystość administracji publicznej
1. Uwagi ogólne
1.1. Legitymację determinuje prawo
1.2. Kolegialność przyjazna dla przejrzystości
1.3. Praworządność sprzyja przejrzystości
2. Zaskarżanie aktów prawa miejscowego
2.1. Naruszenie interesu prawnego przesłanką legitymacji skargowej
2.2. Cele statutowe organizacji społecznej a legitymacja skargowa
2.3. Postulat podwyższenia wymogów stawianych skargom
2.4. Zakres rei iudicatea wyroków w sprawach samorządowych
3. Legitymacja skargowa organu nadzoru
3.1. Akt nadzoru poprzedzający skargę tego samego organu
3.2. Skarga samorządu na akt nadzoru
3.3. Postulat szerszej legitymacji skargowej organu nadzoru
4. Skarga na bezczynność a popularna inicjatywy prawodawcza
Rozdział trzeci
Prawna regulacja dostępu do informacji i zasady jawności w działaniach organów samorządu terytorialnego w zakresie zapobiegania zjawisku korupcji
1. Wprowadzenie
2. Przyczyny korupcji
3. Prawo do informacji w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
4. Zasada jawności w ustawie o dostępie do informacji publicznej
4.1. Pojęcie informacji publicznej
4.2. Formy udostępniania informacji publicznej
5. Ograniczenia jawności działania władz publicznych
6. Środki prawne służące w razie odmowy udzielenia informacji publicznej
7. Zasada jawności działania organów samorządu terytorialnego
7.1. Reguły ogólne
7.2. Zasada jawności podejmowania uchwał
7.3. Jawność gospodarki finansowej
7.4. Jawność aktów prawa miejscowego
7.5. Oświadczenia majątkowe
Rozdział czwarty
Wpływ orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na kształt regulacji antykorupcyjnych w samorządzie terytorialnym
1. Uwagi ogólne
2. Orzeczenie o zgodności z Konstytucją RP ocenianych regulacji antykorupcyjnych
2.1. Konstytucyjność przepisu o zakazie nawiązywania z radnym stosunku pracy w strukturach gminy, w której jest radnym
2.2. Konstytucyjność przepisu o zakazie pełnienia przez radnych funkcji w spółkach z udziałem gminnych osób prawnych
3. Stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP zaskarżonych przepisów antykorupcyjnych
3.1. Niekonstytucyjność przepisów o zakresie informacji podlegających ujawnieniu w oświadczeniach
3.2. Niekonstytucyjność przepisu wprowadzającego sankcję utraty mandatu w związku z niezłożeniem w terminie oświadczenia lub informacji
3.3. Niekonstytucyjność przepisu pozbawiającego radnego prawa do złożenia skargi na zarządzenie zastępcze wojewody
4. Podsumowanie
Rozdział piąty
Ograniczenia w dopuszczalności zawierania umów z radnymi przez jednostki samorządu terytorialnego
1. Wprowadzenie
2. Zawieranie umów przez radnych z jednostkami samorządu terytorialnego w latach 1[zasłonięte]919-19
2.1. Radni organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego
2.2. Radni miasta stołecznego Warszawy
3. Zawieranie umów radnych jednostek samorządu terytorialnego po 1990 r.
3.1. Radni rady gminy
3.2. Radni rady powiatu
3.3. Radni sejmiku województwa
3.4. Sankcje wobec radnego za naruszenie przepisów antykorupcyjnych
4. Wnioski
Rozdział szósty
Wadliwość przepisów dotyczących oświadczeń majątkowych w jednostkach samorządu terytorialnego
1. Uwagi ogólne
2. Podmioty zobowiązane do składania oświadczeń majątkowych
3. Przedmiot oświadczeń majątkowych
4. Adresaci oświadczeń majątkowych i ich kompetencje
5. Terminy składania oświadczeń majątkowych
6. Sankcje
7. Zasada jawności oświadczeń majątkowych
8. Oświadczenia majątkowe pracowników samorządowych
Rozdział siódmy
Z orzecznictwa sądów administracyjnych na tle art. 24f u.s.g
1. Uwagi ogólne
2. Prowadzenie gospodarstwa rolnego lub wykonywanie wolnych zawodów przez radnego
3. Pełnienie funkcji w organach podmiotów prowadzących działalność gospodarczą
4. Dopuszczalność ograniczeń z art. 24f u.s.g
5. Określenie terminu do złożenia mandatu przez radnego
6. Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego
Rozdział ósmy
Zjawiska korupcjogenne w zakresie gospodarki komunalnej
1. Stosunki funkcjonalne, organizacyjne i własnościowe w gospodarce komunalnej
2. Niedoskonałość przepisów prawa jako źródło sytuacji korupcjogennych
3. Różne oblicza korupcjogenności w gospodarce komunalnej
3.1. Model prywatna własność - prywatne zarządzanie
3.2. Sytuacje korupcjogenne w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego
3.2.1. Zawiązanie spółki z udziałem gminy lub komunalnej osoby prawnej i partnera prywatnego - spółki z przewagą kapitału prywatnego - w celu sfinansowania i wykonania obiektu użyteczności publicznej
3.2.2. Wniesienie mienia gminnego do spółki prawa handlowego w zamian za objęcie udziałów o wartości nieadekwatnej do wartości aportu
3.2.3. Powierzenie wykonywania zadania własnego j.s.t. z pominięciem trybu publicznego
3.2.4. Prywatyzacja - objęcie udziałów przez wspólnika prywatnego w podwyższonym kapitale zakładowym spółki gminnej
3.2.5. Prywatyzacja - zbywanie udziałów przy niekorzystnych zapisach w umowie prywatyzacyjnej
3.2.6. Partnerstwo publiczno-prywatne, a w szczególności nierozstrzygnięta przez ustawodawcę w sposób jednoznaczny kwestia, czy stosowanie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publicznoprywatnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100) do przedsięwzięć o takich znamionach ma charakter obligatoryjny czy dowolny
3.2.7. Brak zakazu pełnienia przez funkcjonariuszy samorządowych funkcji w spółkach wodnych
3.2.8. Przekazywanie urządzeń wodociągowokanalizacyjnych gminom lub przedsiębiorcom w trybie art. 31 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
3.2.9. Krąg podmiotowy sprawców czynów korupcyjnych
3.3. Zjawiska korupcjogenne w modelu publiczny majątek - publiczne zarządzanie
3.3.1. Łączenie funkcji publicznych z udziałem w organach zarządzających i nadzorczych spółek prawa handlowego
3.3.2. Quasi-korupcja zespołów pracowniczych zakładów budżetowych
3.3.3. Praktyka komunalna niepodwyższania cen i opłat za wodę i ścieki w latach wyborczych
4. Podsumowanie
Rozdział dziewiąty
Przeciwdziałanie zjawisku korupcji w samorządzie terytorialnym w Szwecji: przepisy prawne, rozwiązania systemowe oraz przykłady z praktyki
1. Wprowadzenie
1.1. Korupcja w Szwecji
1.2. Krótka charakterystyka samorządu terytorialnego w Szwecji
1.3. Przeciwdziałanie korupcji
1.3.1. Przepisy antykorupcyjne odnoszące się do pracowników samorządowych
1.3.2. Rozwiązania systemowe przeciwdziałające korupcji
2. Przepisy antykorupcyjne odnoszące się do pracowników samorządowych
2.1. Przepisy przewidujące sankcję karną
2.1.1. Łapownictwo czynne i bierne
2.1.2. Dalsze przepisy przeciwdziałające zjawiskom korupcjogennym
2.2. Przepisy przewidujące inne sankcje
2.2.1. Wyłączenie
2.2.1.1. Zakres obowiązywania przepisów o wyłączeniu
2.2.1.2. Tryb wyłączenia
2.2.1.3. Sankcja za brak wyłączenia
2.2.2. Uregulowania dotyczące dodatkowych działalności gospodarczych
2.2.2.1. Prowadzenie działalności mogącej zaszkodzić zaufaniu do urzędu
2.2.2.2. Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej
2.2.2.3. Sankcja za nieprzestrzeganie przepisów
2.2.3. Inne ograniczenia
3. Rozwiązania systemowe
3.1. Zaskarżanie decyzji organów samorządowych
3.1.1. Kontrola legalności decyzji
3.1.2. Zaskarżanie decyzji w trybie administracyjnym
3.2. Kontrola w jednostkach samorządu terytorialnego
3.3. Pozostałe organy i instytucje działające przeciw korupcji
3.4. Informacja
4. Przykłady z praktyki oraz dane statystyczne
4.1. Przykłady z praktyki
4.1.1. Przepisy karne
4.1.2. Wyłączenie
4.1.3. Zajęcia dodatkowe wykonywane przez pracowników samorządowych
4.2. Dane statystyczne dotyczące korupcji w Szwecji
5. Ewolucja prawa antykorupcyjnego oraz podsumowanie
5.1. Rozwiązywanie problemów związanych z korupcją w Szwecji
5.2. Podsumowanie
Rozdział dziesiąty
Odwołanie oraz rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem samorządowym jako sankcje naruszenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej
1. Uwagi wprowadzające
2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ograniczeń
3. Organ właściwy do odwołania lub rozwiązania umowy o pracę
4. Uzyskanie informacji o przyczynie odwołania lub rozwiązania umowy o pracę
5. Odwołanie pracownika samorządowego z wyboru
6. Wnioski
Rozdział jedenasty
Kilka uwag o tzw. przepisach antykorupcyjnych w prawie pracy pracowników administracji publicznej
1. Uwagi wprowadzające
2. O ujmowaniu tzw. przepisów antykorupcyjnych i procesach ich stanowienia
3. O ocenie tzw. przepisów antykorupcyjnych w doktrynie i praktyce
4. Zakończenie
Rozdział dwunasty
Przeciwdziałanie korupcji w ustawie o służbie cywilnej z dnia 21 listopada 2008 r.
1. Istota zjawiska korupcji w administracji publicznej oraz jego geneza - specyfika zjawiska korupcji w ujęciu politologicznym
1.1. Istota korupcji
1.2. Definicja korupcji
2. Źródła korupcji w administracji publicznej
3. Administracja jako siła napędowa korupcji
4. Koszty korupcji
5. Mechanizmy antykorupcyjne w ustawie o służbie cywilnej z dnia 21 listopada 2008 r
5.1. Wymogi wobec kandydata do pracy w korpusie służby cywilnej
5.2. Zasada równości szans, dostępu i konkurencyjności
6. Podsumowanie
Rozdział trzynasty
Współpraca administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi a przeciwdziałanie korupcji
Rozdział czternasty
Prawnokarne regulacje przeciwdziałania zjawiskom korupcji w administracji publicznej
1. Pojęcie korupcji
2. Odpowiedzialność karna za zachowania korupcyjne
3. Określenie sprawcy korupcji biernej
4. Związek pomiędzy pełnieniem funkcji publicznej a przyjętą korzyścią
5. Zakończenie
Rozdział piętnasty
Udział osób pełniących funkcje publiczne w spółkach prawa handlowego oraz ich organach
1. Wstęp
2. Źródła prawa
3. Zakres podmiotowy ograniczeń w zakresie sprawowania funkcji w organach spółek prawa handlowego oraz uczestnictwa w takich spółkach przez osoby sprawujące funkcje publiczne
4. Zakres przedmiotowy ograniczeń w zakresie sprawowania funkcji w organach spółek prawa handlowego oraz uczestnictwa w takich spółkach przez osoby sprawujące funkcje publiczne
4.1. Ograniczenie ilości posiadanych akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego
4.2. Zakaz sprawowania funkcji w organach spółek prawa handlowego przez osoby pełniące funkcje publiczne
4.3. Dopuszczalność uczestnictwa osób sprawujących funkcje publiczne w spółkach osobowych prawa handlowego
5. Podsumowanie i wnioski
Literatura
Orzecznictwo
O Autorach