|
Opis |
Piotr Drzymała
FRASEOLOGIA ITALIANA. SŁOWNICZEK FRAZEOLOGICZNY WŁOSKO-POLSKI
1993, 252 strony
Leksykografia frazeologiczna dwujęzyczna nie ma w naszym kraju bogatych tradycji. Frazeologia włoska również nie doczekała się jeszcze opracowania (poza pracą A.Mazanek i J.Wójtowiczowej dotyczącą frazeologizmów wspólnych obu jeżykom, która ukazała się w trakcie powstawania niniejszego skryptu). Potrzeba takiego instrumentu pracy jak słownik frazeologiczny jest jednak bezsporna. Niniejsze opracowanie wychodzi nieco poza ramy frazeologii, ale może choćby po części zrekompensuje ten brak uczącemu się. Przeznaczone jest ono przede wszystkim dla studentów filologii włoskiej i romańskiej, ale również dla wszystkich innych uczących się języka włoskiego. Z podręcznika mogą korzystać również Włosi studiujący język polski.
Ze względu na olbrzymie bogactwo materiału (charakterystyczne zresztą nie tylko dla włoskiego), ograniczono zakres pracy do zwrotów, czyli jednostek, których elementem centralnym jest czasownik. Z racji jednak dużej częstotliwości występowania w języku tak mówionym jak pisanym, nielicznie reprezentowane są też frazeologizmy nieczasownikowe, które łączą się za to prawie zawsze z różnymi czasownikami.
W pracy zawarto ponad 1000 jednostek. Są to zwroty bardzo często używane w jeżyku włoskim, a w wyborze ich autor kierował się tekstami prozy włoskiej XX wieku, współczesnej prasy i podręczników włoskich do nauki jeżyka włoskiego dla obcokrajowców, opracowaniami monograficznymi na ten temat oraz, w pewnej mierze, własną intuicją językowa. Znajdują się tu również zwroty wybrane ze względu na ich przydatność dla odbiorcy polskiego oraz takie, których użycia, z różnych powodów, sprawia trudności Polakowi uczącemu się języka włoskiego.
Na pracę składają się związki stałe i łączliwe, ale i pewna ilość syntagm czasownikowych bardzo częstych w użyciu i uświęconych zwyczajem językowym (np. czasownik genetyczny typu avere, essere, farę itd. + przymiotnik, rzeczownik lub wyrażenie przysłówkowe), a także - co właśnie sprawia, że praca przekracza granice frazeologii - niewielka grupa czasowników z podaną rekcją (np. pensare di/a/che itd. - wystarczy wspomnieć na błędy w posługiwaniu się tym czasownikiem!). Wybór uwarunkowano więc również potrzebami uczącego się wynikającymi z błędów, jakie popełnia.
Całość zawiera w szczególności:
1. zwroty metaforyczne (gettare olio sulfiioco - dolewać oliwy do ognia, farę U bello c canivo tempo - trząść wszystkim); 2. zwroty porównawcze (fiunare come un tiirco ~ kopcić jak lokomotywa}.
3. zwroty niemetaforyczne (farę in tempo - zdążyć na czas, cowocare un consiglio - zwołać radę);
4. zwroty nieosobowe (farę bello - jest piękna pogoda);
5. zwroty ze stałym podmiotem (viene la pelis d'oca - dostawać gęsie] skórki);
6. frazy, gotowe zdania (-E'il colmo! - To już szczyt wszystkiego!);
Czytelnik znajdzie w słowniku pewną ilość zwrotów złożonych z czasownika i przysłówka deiktycznego, bardzo charakterystycznych dla jeżyka włoskiego, zwłaszcza potocznego (por. andare avanti, saltare fuori, tirarsiindietro). Częstą ich właściwością jest homoiumia frazeologiczna - posiadanie znaczenia właściwego (pierwszego) i przenośnego, co w większości przypadków zostało odnotowane w słowniku (również w odniesieniu do innych zwrotów tym się charakteryzujących).
Zwroty ułożone są w porządku ściśle alfabetycznym i ponumerowane w obrębie danej litery alfabetu. Gdy wychodzą one poza rejestr standardowego języka, są zaopatrzone w kwalifikatory stylistyczne określające ich status według poziomów stylistycznych, a w przypadku zwrotów metaforycznych - w skrót fig-zaznaczający ten fakt. Te informacje, jak i inne opisujące zwrot, pisane są kursywą. Nawias okrągły ( ) zawiera elementy wymienne danej jednostki lub warianty antonimiczne (^). W przypadku tych pierwszych chodzić będzie tak o warianty frazeologiczne (synonimy), jak i morfologiczne (w tym również aspektowe): na przykład przy zwrocie posiadającym stały podmiot, którego czasownik figurować musi w haśle w formie osobowej (zwykle czas teraźniejszy trybu oznajmującego), podajemy w nawiasie okrągłym inną formę tego czasownika stawiając za nią wielokropek, co ma oznaczać, że czasownik ten występuje w wielu innych formach, nie tylko w podanej w haśle. Dotyczy to również zaimków osobowych i dzierżaw, ezych (por. mi (ti...) YIENE (venne...) LA PELLE D'OCA, LA SBORNIA mi (ti...) E' PASSATA (passera...) ). Rzecz jasna, wyliczenie wszystkich tych form mijałoby się z celem w przypadku tego typu podręcznika. W wypadku gdy elementem wymiennym (nie morfologicznym) jest czasownik, bądź inna cześć mowy, której zamiana pociąga za sobą znaczną zmianę pozycji alfabetycznej zwrotu, uwzględniony jest on również oddzielnie w odpowiednim miejscu słownika, z odesłaniem do wariantu numerowanego i objaśnionego (warianty nie objaśnione nie są numerowane). Nawias kwadratowy [ ] zarezerwowany jest dla elementów fakultatywnych. Elementy zawarte w nawiasach oraz pisane w haśle z malej litery nie liczą się w porządku alfabetycznym. |
