Od autorów

1. Wybrane zagadnienia zoologii ogólnej ... 13

1.1.Wprowadzenie ... 13

1.2. Zoologia jako nauka biologiczna ... 15
1.2.1. Zoologia rolnicza ... 17
1.2.2. Rozwój nauk zoologicznych ... 19
1.2.3. Udział Polaków w badaniach zoologicznych ... 23

2. Podstawy taksonomii zoologicznej ... 25

2.1. Taksonomia jako dział zoologii ... 25
2.2. Pojęcie i mechanizmy ewolucji ... 29

2.3. Gatunek w biologii ... 32
2.3.1. Specjacja ... 34

2.4. Zasady taksonomii ... 42
2.4.1. Terminologia i nazewnictwo taksonomiczne ... 42
2.4.2. Procedury klasyfikacji taksonomicznej ... 45
2.4.3. Klucze do oznaczania ... 47

2.5. Układ systematyczny królestwa zwierząt ... 48

3. Rozmieszczenie zwierząt na świecie ... 57

3.1.Fauna w biosferze ... 57
3.1.1. Charakter fauny, biomasa i liczba gatunków ... 58
3.1.2. Zasięgi geograficzne zwierząt ... 62
3.1.3. Gatunki reliktowe ... 65
3.1.4. Endemity, gatunki kosmopolityczne i synantropy ... 66
3.1.5. Wikarianty i pseudowikarianty ... 67
3.1.6. Bariery rozprzestrzeniania się fauny ... 68

3.2. Charakterystyka krain zoogeograficznych ... 72
3.2.1. Kraina neotropikalna ... 74
3.2.2. Kraina etiopska ... 76
3.2.3. Kraina palearktyczna ... 78
3.2.4. Kraina nearktyczna ... 80
3.2.5. Kraina orientalna ... 81
3.2.6. Kraina australijska ... 82
3.2.7. Kraina antarktyczna ... 83

3.3. Zoogeografia Polski ... 83
3.3.1. Region europejski. ... 83
3.3.2. Pochodzenie fauny krajowej ... 84

4. Komórki i tkanki zwierzęce ... 89

4.1. Komórki ... 89

4.2. Tkanki ... 93
4.2.1. Tkanka nabłonkowa ... 94
4.2.2. Tkanka łączna ... 97
4.2.3. Krew i limfa ... 102
4.2.4. Tkanka mięśniowa ... 105
4.2.5. Tkanka nerwowa ... 108

5. Budowa i czynności narządów oraz układów zwierząt ... 111

5.1. Budowa ciała zwierząt ... 111
5.1.1. Symetria i budowa ciała ... 111
5.1.2. Pokrycie ciała ... 113

5.2. Układ szkieletowy ... 114
5.2.1. Budowa układu szkieletowego ... 114
5.2.2. Ruch i narządy ruchu ... 120

5.3. Odżywianie i układ pokarmowy ... 125
5.3.1. Sposoby pobierania pokarmu ... 125
5.3.2. Trawienie ... 126
5.3.3. Resorbcja i rozprowadzanie związków odżywczych ... 127
5.3.4. Sposoby pobierania pokarmu i trawienia u różnych grup zwierząt ... 127

5.4. Oddychanie i układ oddechowy ... 138
5.4.1. Oddychanie tlenowe ... 138
5.4.2. Sposoby pobierania tlenu u różnych grup zwierząt ... 139

5.5. Wydalanie i układ wydalniczy ... 144
5.5.1. Wydalanie ... 144
5.5.2. Układ wydalniczy u różnych grup zwierząt ... 145

5.6. Krążenie i układ krążenia ... 150
5.6.1. Funkcje układu krążenia ... 150
5.6.2. Układ krążenia u różnych grup zwierząt ... 154

5.7. Wydzielanie i narządy wydzielnicze ... 158

5.8. Układ nerwowy ... 160
5.8.1. Narządy zmysłowe ... 160
5.8.2. Odbieranie bodźców ... 165
5.8.3. Układ nerwowy u różnych grup zwierząt ... 165

5.9. Narządy i układ rozrodczy ... 167
5.9.1. Układ rozrodczy żeński ... 168
5.9.2. Układ rozrodczy męski ... 168

6. Rozród zwierząt ... 169

6.1. Rozmnażanie bezpłciowe ... 169
6.1.1. Rozmnażanie przez podział ... 169
6.1.2. Pączkowanie ... 170
6.1.3. Rozmnażanie przez zarodniki ... 170
6.1.4. Poliembrionia ... 171
6.1.5. Regeneracja ... 171

6.2. Rozmnażanie płciowe ... 172
6.2.1. Koniugacja ... 173
6.2.2. Zapłodnienie ... 174
6.2.3. Dzieworództwo (partenogeneza) ... 174
6.2.4. Młodorództwo ... 175
6.2.5. Budowa plemników i jaj ... 175

6.3. Zjawiska towarzyszące rozmnażaniu płciowemu wielokomórkowców ... 178

7. Rozwój zwierząt ... 181

7.1. Rozwój zarodkowy ... 181
7.1.1. Etapy i przebieg rozwoju ... 181
7.1.2. Narządy dodatkowe ułatwiające rozwój zarodkowy ... 187

7.2. Rozwój pozazarodkowy ... 190
7.2.1. Typy rozwoju pozazarodkowego ... 190
7.2.2. Przemiana pokoleń ... 190
7.2.3. Stadia larwalne i cykle rozwojowe zwierząt wolno żyjących ... 191
7.2.4. Opieka nad potomstwem ... 196

8. Zwierzęta a środowisko ... 197

8.1. Reakcje organizmu na warunki środowiska ... 197
8.1.1. Światło ... 198
8.1.2. Ciepło ... 199
8.1.3. Wpływ klimatu ... 203
8.1.4. Wpływ warunków glebowych ... 206

8.2. Tolerancja ekologiczna ... 206

9. Związki zwierząt ... 213

9.1. Populacje zwierzęce ... 213
9.1.1. Definicja populacji biologicznej ... 213
9.1.2. Liczebność populacji ... 215
9.1.3. Rozrodczość, śmiertelność i migracje ... 218

9.2. Struktury populacji ... 222
9.2.1. Struktura przestrzenna ... 222
9.2.2. Struktura wiekowa ... 224
9.2.3. Struktura płciowa ... 226
9.2.4. Struktura morfologiczna ... 228
9.2.5. Struktura socjalna ... 228

9.3. Regulacja liczebności populacji ... 231
9.3.1. Mechanizmy regulacyjne populacji ... 232
9.3.2. Strategie populacji ... 233

9.4. Znaczenie populacji w ekosystemie ... 235

9.5. Zastosowanie badań populacyjnych ... 237
9.5.1. Zwierzęta szkodliwe i pożyteczne ... 238
9.5.2. Eksploatacja w ekologii ... 241

9.6. Interakcje między osobnikami i populacjami ... 245
9.6.1. Interakcje wewnątrzpopulacyjne ... 245
9.6.2. Interakcje międzygatunkowe ... 247

Skorowidz łacińskich nazw zwierząt ... 258
Skorowidz polskich nazw zwierząt ... 264
Skorowidz rzeczowy ... 270
Piśmiennictwo ... 291