Prezentowana praca składa się z dwóch uzupełniających się części. W pierwszej zostały przedstawione teoretyczne aspekty kompetencji społecznych (rozdziały 1–2), w drugiej zaś ich empiryczny wymiar (rozdziały 3–6).

Podejmowanie problematyki kompetencji społecznych dyrektorów szkół ma wielowątkowe uzasadnienie. Tej kwestii został poświęcony rozdział 1. Uzasadniono w nim celowość jej rozważania, zakorzeniając ją w złożonym kontekście, w którym funkcjonują współczesne szkoły. Autorka przedstawia, jak na tym tle zmienia się kierownicza rola dyrektora szkoły i rodzi się zapotrzebowanie na społeczne kompetencje.

W rozdziale 2 została zaprezentowana podstawa teoretyczna prowadzonych dociekań badawczych. Przedstawiono w nim, czym są kompetencje, kompetencje kierownicze i kompetencje społeczne, oraz koncentruję się na charakterystyce wybranych kompetencji społecznych w świetle interdyscyplinarnej literatury (prace z pedagogiki, psychologii, organizacji i zarządzania, w tym zarządzania oświatą i psychologii zarządzania).

Kolejne rozdziały zawierają prezentację, analizę i interpretację wyników badań własnych.

Książka powstała na podstawie rozprawy doktorskiej przygotowanej na Uniwersytecie w Białymstoku, na Wydziale Pedagogiki i Psychologii, pod kierunkiem naukowym dr. hab. Michała Balickiego, profesora UwB. Jest jej zmienioną wersją. 

Troska o wysoką jakość edukacji skłania teoretyków i praktyków w tej dziedzinie do poszukiwania czynników doskonalących pracę szkoły. Współcześnie podkreśla się rolę osób kierujących organizacjami w osiąganiu przez nie skuteczności, czyli w realizacji postawionych celów. Ma to odniesienie zarówno do firm komercyjnych, jak i organizacji publicznych, m.in. szkół. W oświacie odpowiednie realizowanie funkcji kierowniczych zyskuje najwyższą rangę ze względu na duże wymagania stawiane edukacji. Podnoszenie jej jakości ma doniosłe znaczenie dla zwiększania szans życiowych jednostek, a tym samym wpływa na rozwój lokalny i w skali kraju. 

Aby szkoły mogły sprostać temu zadaniu, muszą być właściwie zarządzane, a wśród różnych obszarów tego procesu na plan pierwszy wysuwa się kierowanie kadrą nauczycieli. Uruchamianie potencjału tkwiącego w ludziach jest działaniem specyficznym, bardzo złożonym, wymagającym dysponowania wiedzą i umiejętnościami kształtowania relacji międzyludzkich, tak aby w pełni osiągać cele organizacyjne i tworzyć klimat organizacji sprzyjający rozwojowi. Tak zarysowane cele realizowane są głównie w procesie komunikowania się i motywowania do pracy. Ponadto w dobie dynamicznych zmian kontekstu lokalnego i globalnego w organizacjach często pojawiają się sytuacje konfliktowe. Te spostrzeżenia stały się kryterium wyboru trzech kompetencji jako przedmiotu analiz teoretycznych i empirycznych w niniejszej pracy. Przedmiotem zainteresowań badawczych autorka uczyniła zatem kompetencje dyrektorów szkół w zakresie komunikowania się, motywowania do pracy i rozwiązywania konfliktów.

Spis treści:

Wstęp

Część I

Teoretyczne aspekty kompetencji społecznych

Rozdział 1

Wizerunek dyrektora szkoły w świetle literatury przedmiotu oraz przepisów prawnych

1.1. Konteksty cywilizacyjny, kulturowy i społeczny edukacji jako wyznaczniki nowych ról dyrektora szkoły

1.2. Prawne usytuowanie stanowiska dyrektora szkoły

1.3. Kompetencje społeczne dyrektorów szkół w świetle wybranych badań empirycznych

 

Rozdział 2

Kompetencje społeczne w literaturze przedmiotu

2.1. Definicje pojęć: kompetencja, kompetencje kierownicze, kompetencje społeczne

2.2. Wybrane kompetencje społeczne

2.2.1. Komunikowanie się

2.2.2. Motywowanie do pracy

2.2.3. Rozwiązywanie konfliktów

 

Część II

Empiryczny wymiar kompetencji społecznych

 

Rozdział 3

Opis projektu badawczego

3.1. Cele i przedmiot badań

3.2. Metody, techniki i narzędzia badawcze

3.3. Opis grupy badawczej

 

Rozdział 4

Kompetencja badanych dyrektorów szkół w zakresie komunikowania się

4.1. Samoocena wiedzy dyrektorów szkół z zakresu komunikowania się

4.2. Umiejętności komunikowania się dyrektorów szkół – samoocena i ocena nauczycieli

4.3. Formy komunikowania się dyrektora z nauczycielami

4.4 Tematyka komunikacji pionowej „w dół” i „w górę”

4.5. Komunikaty niewerbalne dyrektorów w ocenie nauczycieli

4.6. Bariery w komunikacji interpersonalnej postrzegane przez dyrektorów i nauczycieli

4.7 Potrzeba doskonalenia kompetencji w zakresie komunikowania się sygnalizowana przez dyrektorów szkół

Podsumowanie

 

Rozdział 5

Kompetencja badanych dyrektorów szkół w zakresie motywowania nauczycieli do pracy

5.1. Samoocena wiedzy dyrektorów szkół o procesie motywowania do pracy

5.2. Umiejętności dyrektorów szkół w zakresie motywowania nauczycieli do pracy w ich samoocenie i ocenie nauczycieli

5.3. Plan rozwoju szkoły jako czynnik motywujący

5.4. Informacje zwrotne o ocenie wyników pracy nauczycieli

5.5. Nagradzanie finansowe i psychologiczne

5.6. Czynniki motywujące nauczycieli do pracy w opinii dyrektorów i nauczycieli

5.7. Czynniki motywujące, których nauczyciele oczekują w większym stopniu – w opinii dyrektorów i nauczycieli

5.8. Potrzeba doskonalenia kompetencji w zakresie motywowania

nauczycieli do pracy sygnalizowana przez dyrektorów szkół

Podsumowanie

 

Rozdział 6

Kompetencja badanych dyrektorów szkół w zakresie rozwiązywania konfliktów

6.1. Samoocena wiedzy dyrektorów szkół w zakresie rozwiązywania konfliktów

6.2. Umiejętności dyrektorów szkół w zakresie rozwiązywania konfliktów w ich samoocenie oraz w ocenie nauczycieli

6.3. Przyczyny konfliktów oraz częstotliwość ich występowania w badanych szkołach w opinii dyrektorów i nauczycieli

6.4. Sposoby reagowania w sytuacjach konfliktowych preferowane przez badanych dyrektorów szkół

6.5. Potrzeba doskonalenia kompetencji rozwiązywania konfliktów sygnalizowana przez dyrektorów szkół

Podsumowanie

Zakończenie

Bibliografia

Aneks