Developerzy poczynili wiele usprawnień w stosunku do tego, co zaoferowano w The Sims 2 i jego dodatkach. W „trójce” podczas tworzenia nowego bohatera gracz z puli niemalże stu różnych cech określających osobowość wybiera pięć. Decyzję tę warto przemyśleć, ponieważ wskazane elementy mają niemały wpływ na rozgrywkę, np. Sim odznaczający się mądrością zdecydowanie szybciej uczy się, w konsekwencji czego ma większe szanse na awans w pracy. Zredukowano liczbę pasków potrzeb z ośmiu do sześciu. Simowie posiadają swego rodzaju humorki - ich samopoczucie zależy od tego czy doświadczają pozytywnych czy negatywnych zdarzeń w postaci zarówno codziennych działań jak i bardzo rzadkich (np. narodziny dziecka czy śmierć osoby bliskiej).

Drobne zmiany dotknęły również sfery zawodowej. Użytkownik jest w stanie w pewnym sensie kontrolować godziny pracy – zdecydować o wcześniejszym wyjściu lub zostaniu po godzinach. Może on także określić swój stosunek do przełożonego – chcąc w łatwy sposób zdobyć awans należy zwyczajnie podlizywać się mu. Z karierą bezpośrednio został związany system okazji, który można wyjaśnić poprzez następujący przykład: kiedy w restauracji, w której popsuje się zmywarka, Sim dostaje szansę wykazania się poprzez umycie sterty brudnych talerzy.

Niemniej największym novum w stosunku do wydanych wcześniej pozycji jest brak granic pomiędzy parcelami. Poszczególne lokacje nie są już wyciętymi fragmentami wirtualnego świata, lecz stanowią jedną całość. Dzięki temu Sim bez problemu może przechadzać się po ulicach miasteczka czy odwiedzać sąsiadów. Co więcej opuszczając granice własnej działki czas nie zatrzymuje się w miejscu dla pozostałych członków rodziny – wirtualny świat żyje własnym życiem, a postacie sterowane przez użytkownika są częścią większej całości. Niemniej jednak decyzje podjęte przez gracza wywierają większy lub mniejszy wpływ na losy mieszkańców okolicy.