Stan prawny na 1 września 2009 r.Książka Zasady ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej dotyczy nie tylko politycznej organizacji państwa i systemu organów władzy publicznej oraz ich klasycznych atrybutów. Autorzy prezentują problematykę prawnokonstytucyjną przez pryzmat najważniejszych rozstrzygnięć normatywnych, czyli zasad wynikających z obowiązującej Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., ujętych w trzech grupach, dotyczących statusu jednostki, ustroju państwa i systemu prawa.Omówione w nich zostały fundamentalne zasady konstytucyjne, takie jak: prawa człowieka, zasady republikańskiej formy państwa, państwa prawa, suwerenności narodu, podziału i równowagi władz, niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów czy hierarchicznego systemu źródeł prawa.Publikacja nie stanowi tradycyjnie pojmowanego podręcznika ani komentarza do Konstytucji, jest natomiast prezentacją podstawowych zagadnień polskiego systemu konstytucyjnego, analizowanych niejednokrotnie dość szczegółowo, w ich szerszym kontekście ustrojowym.Adresaci:Opracowanie niniejsze może być użyteczną pomocą zarówno dla studiujących prawo, administrację, politologię i inne kierunki, jak i dla osób interesujących się życiem publicznym Polski bądź czynnie uczestniczących w nim.

Wykaz skrótów
Od Autorów
Część I
Wprowadzenie
Rozdział pierwszy
Pojęcie i klasyfikacja zasad ustrojowych
Literatura
Rozdział drugi
Ogólna charakterystyka ustroju państwa
1. Specyfika rozdziału I Konstytucji RP
2. Ustrój polityczny i społeczno-gospodarczy
3. Ponadpozytywne normy społeczne
Literatura
Część II
Status jednostki
Rozdział pierwszy
Zasada przyrodzonej godności człowieka
1. Pojęcie i rozwój idei godności
2. Godność człowieka w prawie międzynarodowym
3. Godność człowieka według Konstytucji RP
4. Godność w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego
Literatura
Rozdział drugi
Zasada prawa człowieka do życia
1. Uwagi wstępne
2. Konstytucyjna ochrona życia
3. Ochrona życia w systemie prawnym
4. Ustawowa reglamentacja ochrony życia nasciturusa
5. Linia orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego 1[zasłonięte]997-20
Literatura
Rozdział trzeci
Zasada równości wobec prawa
1. Uwagi wstępne
2. Pozytywna i negatywna strona równości
3. Równość jako prawo podmiotowe
4. Równość a sprawiedliwość społeczna w orzecznictwie TK
Literatura
Rozdział czwarty
Zasada ochrony wolności i praw człowieka
1. Uwagi wstępne
2. Pojęcie i klasyfikacje wolności i praw
3. Konstytucyjne klauzule ograniczające
4. Konstytucyjne środki ochrony wolności i praw
4.1. Prawo do sądu
4.2. Prawo do wynagrodzenia szkody
4.3. Skarga konstytucyjna
4.4. Rzecznik Praw Obywatelskich
Literatura
Część III
Ustrój państwa
Rozdział pierwszy
Zasada republikańskiej formy państwa
1. Uwagi wstępne
2. Rzeczpospolita jako dobro wspólne
3. Ustrój demokratyczny Rzeczypospolitej
4. Idea prawa i odpowiedzialności w republice
5. Obywatelstwo polskie i status cudzoziemców
6. Symbole Rzeczypospolitej i język polski
Literatura
Rozdział drugi
Zasada państwa prawa
1. Uwagi wstępne
2. Rechtsstaat - prekursorzy, ewolucja
3. Materialne i formalne rozumienie państwa prawa
4. Kompleksowe ujęcie państwa prawa
5. Recepcja Rechtsstaat do polskiego prawa konstytucyjnego
6. Pryncypia państwa prawa
6.1. Obowiązywanie prawa
6.2. Legalizm
6.3. Postulaty formalne
6.3.1. Podział władzy
6.3.2. Konstytucjonalizm i jego gwarancje
6.3.3. Pewność prawa
6.3.4. Zakaz retroakcji i ochrona praw nabytych
6.3.5. Proporcjonalność prawa
6.3.6. Vacatio legis
6.3.7. Demokracja
6.4. Postulaty materialne
6.4.1. Odzwierciedlanie w treści prawa akceptowanego społecznie systemu wartości opartego na prawie naturalnym
6.4.2. Respektowanie i ochrona podstawowych wolności i praw człowieka
6.4.3. Urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej
Literatura
Rozdział trzeci
Zasada suwerenności narodu
1. Uwagi wstępne
2. Modele realizacji suwerenności
2.1. Demokracja przedstawicielska
2.2. Formy demokracji bezpośredniej
3. Pluralizm polityczny
3.1. Członkostwo w partiach politycznych
3.2. Zasady tworzenia i działania partii politycznych
3.3. Finansowanie partii politycznych
3.4. Partie polityczne na poziomie europejskim
Literatura
Rozdział czwarty
Zasada podziału władzy i równowagi władz
1. Istota i rys historyczny zasady
2. Zasada podziału władzy w polskich konstytucjach
3. Dualizm władzy wykonawczej
4. Incompatibilitas
5. Polski system rządów
Literatura
Rozdział piąty
Zasada dwuizbowości parlamentu
1. Uwagi wstępne
2. Restytucja Senatu w 1989 r.
3. Dwuizbowość na gruncie Konstytucji z 1997 r.
4. Zgromadzenie Narodowe
Literatura
Rozdział szósty
Zasada niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów
1. Uwagi wstępne
2. Niezawisłość sędziowska
3. Niezależność sądów
4. Wymiar sprawiedliwości
5. Struktura organizacyjna władzy sądowniczej
5.1. Sąd Najwyższy
5.2. Sądy powszechne
5.3. Sądy administracyjne
5.4. Sądy wojskowe
5.5. Trybunał Konstytucyjny
5.6. Trybunał Stanu
6. Krajowa Rada Sądownictwa
Literatura
Rozdział siódmy
Zasada decentralizacji władzy publicznej
1. Uwagi wstępne
2. Decentralizacja i jej granice
3. Samorząd terytorialny
4. Samorząd zawodowy
Literatura
Rozdział ósmy
Zasada autonomii, niezależności i współpracy między państwem, kościołami i związkami wyznaniowymi
1. Uwagi wstępne
2. Współczesne systemy relacji państwo - Kościół
2.1. Państwa wyznaniowe
2.2. Państwa świeckie
2.3. Państwa ateistyczne
3. Państwo polskie a kościoły i związki wyznaniowe przed 1997 r.
4. Relacje państwa, kościołów i innych związków wyznaniowych na gruncie Konstytucji RP z 1997 r.
4.1. Równouprawnienie kościołów i związków wyznaniowych
4.2. Bezstronność władz państwowych wobec przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych
4.3. Zasada poszanowania autonomii i niezależności
4.4. Zasada współdziałania
4.5. Formy regulacji stosunków między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi
Literatura
Rozdział dziewiąty
Zasada społecznej gospodarki rynkowej
1. Uwagi wstępne
2. Idee społeczno-gospodarcze przed II wojną światową
3. Niemiecka myśl społeczno-gospodarcza po II wojnie światowej
4. Społeczna gospodarka rynkowa w ujęciu ordoliberalnym
4.1. Ordoliberalne pryncypia społecznej gospodarki rynkowej
4.2. Interwencjonizm a ordoliberalna (społeczna) gospodarka rynkowa
5. Recepcja koncepcji społecznej gospodarki rynkowej do polskiego prawa konstytucyjnego
5.1. Wolność działalności gospodarczej
5.2. Własność prywatna
5.3. Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych
Literatura
Część IV
System prawny
Rozdział pierwszy
Zasada hierarchicznego systemu źródeł prawa
1. Uwagi wstępne
2. Istota zasady hierarchiczności
3. Akty prawa powszechnie obowiązującego
3.1. Konstytucja
3.2. Ustawa
3.3. Umowy międzynarodowe
3.4. Prawo stanowione przez organizację międzynarodową
3.5. Rozporządzenia
3.6. Akty prawa miejscowego
3.7. Rozporządzenia prezydenta z mocą ustawy
4. Akty prawa wewnętrznie obowiązującego
5. Ogłaszanie aktów prawnych
Literatura
Rozdział drugi
Zasada nadrzędności Konstytucji
1. Konstytucja i jej nadrzędność
2. Stosowanie Konstytucji przez sądy
3. Gwarancje nadrzędności Konstytucji
4. Nadrzędność Konstytucji a model prawa europejskiego
Literatura
Rozdział trzeci
Zasada przestrzegania prawa międzynarodowego
1. Uwagi wstępne
2. Źródła prawa międzynarodowego
2.1. Umowa międzynarodowa
2.2. Zwyczaj międzynarodowy
3. Stosunek prawa międzynarodowego do prawa wewnętrznego państw
4. Przestrzeganie prawa międzynarodowego jako zasada konstytucyjna
5. Umowy międzynarodowe w polskim porządku prawnym
Literatura