Zapośredniczona tożsamość.
Tematy środkowoeuropejskie a polska literatura współczesna
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Autor: Marcin Całbecki
cena: 31,00 zł
Książka „Zapośredniczona tożsamość. Tematy środkowoeuropejskie a polska literatura współczesna jest próbą takiego ujęcia wybranych dzieł współczesnej literatury polskiej, aby kluczowym zagadnieniem dochodzącym do głosu w rozprawie był problem tożsamości środkowoeuropejskiej. Choć jest to projekt przez wielu uważany za wątpliwy, to w oparciu o dzieła Wittlina, Miłosza, Zagajewskiego, Herberta, Stryjkowskiego i Stasiuka dają się zauważyć projekty identyfikacyjne wskazujące na pewną typowość i współtworzące tym samym spójny dyskurs poświęcony środkowoeuropejskiej identyfikacji. Zasadniczą tezą pracy jest przekonanie o pośredniczącym charakterze tej przestrzeni umiejscowionej w polu oddziaływań dwu wielkich tradycji europejskich: Zachodu i Wschodu.
Całość dzieli się na dwie części – z jednej strony zwraca się uwagę na kluczowe zagadnienie poetyckiej werbalizacji własnej tożsamości i w niej doszukać się można pewnej typowej formuły dla nazywania własnego położenia w porządku geograficznym, z drugiej zaś podjęta zostaje próba wskazania cech dystynktywnych środkowoeuropejskiego projektu kulturowego. Problem tożsamości środkowoeuropejskiej tym sposobem uznany zostaje w rozprawie za jeden z ważniejszych wątków dyskursu literackiego w piśmiennictwie polskim XX wieku.
Spis treści
Wprowadzenie. Wstępne rozważania nad problemem granicy ............ 9
1. Europa Środkowa jako pośrednik ............................ 9
2. Most graniczny – figura mostu a doświadczenie granicy ........... 23
Część I. W stronę poetyckiego zapośredniczenia tożsamości 1. Literatura – wojna – wolność (rozważania genologiczne z Józefem Wittlinem w tle) ................ 39
1.1. Historia literatury narodowej jako naukowa realizacja kulturowych założeń postmodernizmu ..... 39
1.2. Dlaczego i skąd biorą się w Europie powieści? .................. 41
1.3. Strukturalna dysfunkcja Austro-Węgier, czyli skąd wzięło się ogłupienie Szwejka i Niewiadomskiego? ...... 46
1.4. Czym różni się wolność powieściowego protagonisty od wolności lirycznego „ja”? ............. 50
1.5. O liryce i życiu – Hymny Józefa Wittlina i afirmacja wspólnoty żywych istot .......................... 55
2. Pożegnanie z pewnym kontynentem (Europa Środkowo-Wschodnia Czesława Miłosza) .................. 65 Wprowadzenie ............................................. 65
2.1. Romantyczny paradygmat literatury polskiej, czyli Kresy jako inwencja ................................. 69
2.2. Szlachecka antropologia .................................. 74
2.3. Upadek pewnego dworu .................................. 79
2.4. Archeologia antropologiczna Miłosza. W poszukiwaniu podstaw egzystencji ........................ 83 Zakończenie. Co zostało z pamięci o Europie Środkowo-Wschodniej, czyli gdzie jest dom mój? ..................................... 89
3. Samopoznanie (uwagi o wierszu Adama Zagajewskiego Jechać do Lwowa) .......................... 93
Część II. W stronę kulturowego zapośredniczenia tożsamości 1. Rytuały społecznej przemocy (dialektyka barbarzyństwa w eseju Barbarzyńca w ogrodzie Zbigniewa Herberta) ................ 129
1.1. Kilka słów o tytule ...................................... 129
1.2. Pielęgnowanie ogrodu .................................... 141
1.3. Siła logosu ............................................ 142
1.5. Władza i jej narzędzie .................................... 156
1.6. Przemoc a proces kulturowy ............................... 160
1.7. Ogród w Lascaux ....................................... 165
2. Komunikacyjny kryzys (środkowoeuropejski światopogląd na przykładzie trylogii Juliana Stryjkowskiego) ..................... 169
Wprowadzenie ............................................. 169
2.1. Kultura wobec dialektyki negatywności (Głosy w ciemności) ...................................... 181
2.1.1. Środkowoeuropejskie problemy z granicą ............... 181
2.1.2. Środkowoeuropejska edukacja ........................ 186
2.1.3. Kultura jako system ................................ 192
2.1.4. Kultura versus nowożytność ......................... 196
2.1.5. Ojciec w sidłach dialektyki kulturowej .................. 200
2.1.6. Odejście z domu. Casus Marii ........................ 206
2.1.7. Europa Środkowa – kultura jako rekompensata ........... 216
2.2. Ideologiczne rysy i pęknięcia (Austeria) ....................... 219
2.2.1. Tło antyspołeczne ................................. 224
2.2.2. Izolowane światy .................................. 243
2.2.3. Języki ekstazy ..................................... 248
2.2.4. Szczelina lęku .................................... 255
2.3. Niesamowite i literatura jako efekt wyobcowania (Sen Azrila) ............................................ 259 Wprowadzenie ......................................... 259
2.3.1. Pustka pamięci ................................... 267
2.3.2. Cień ojca ........................................ 279
2.3.3. Lustrzany dramatis personae .......................... 285
3. Rozpacz karnawału (kultura Europy Środkowej w interpretacji Andrzeja Stasiuka) ...................... 305
Zakończenie. Mikrostudium miejsca – Aporia-Słowenia. Impresje topologiczne .......................... 325 Wprowadzenie ............................................. 325
1. Słowenia z każdej strony ................................... 327
2. Słowenia jest wszędzie ..................................... 328
3. Słoweński ogrom ......................................... 330
4. Wszystkie drogi prowadzą do Słowenii ........................ 332
5. Słowenia – ostateczny topos Europy .......................... 333
Bibliografia ................................................... 337
ISBN:[zasłonięte]978-8365-089-8
Rok wydania: 2013
Liczba stron: 348
Format: A5
Na każdą książkę wystawiamy paragon fiskalny lub fakturę VAT.
Książkę można odebrać osobiście w Gdańsku - Ujeścisko
Koszt dostawy każdej dodatkowej sztuki to dodatkowo 1,50 zł
|
