W świadomości ogółu społeczeństwa polskiego dominuje obraz zakonu krzyżackiego ukształtowany przez literaturę piękną, malarstwo i film. Zwycięstwo pod Grunwaldem przyćmiło fakt, że zakon krzyżacki nadal się utrzymał, ze nie złamała go doszczętnie wojna trzynastoletnia (1[zasłonięte]454-14) i że sekularyzacja w roku 1525 wprawdzie zmieniła charakter zakonny tego państwa, ale też zapewniża mu dalszy żywot w postaci świeckiego księstwa, z którego z czasem wyłoniło się Królestwo Pruskie (1701).

O powszednich dziejach zakonu krzyżackiego w Prusach uczą podręczniki historii, liczne monografie i rozprawy. Wyłania się z nich również obraz stosunków Polski z Zakonem, peżen dramatycznych spięć. Ale dopiero pełne przedstawienie dziejów zakonu krzyżackiego, jako instytucji kościelnej i rycerskiej, która dzięki swej specyficznej organizacji była zdolna do wytworzenia własnego państwa — powstałego częściowo z darowizny księcia mazowieckiego Konrada, częściowo z podboju ziem Prusów — umożliwia zrozumienie jego roli w dziejach Europy środkowej w średniowieczu i wczasach nowożytnych. Historiografia polska nie dopracowała się syntezy obejmującej wszystkie przejawy działalności Zakonu na terenie Pomorza Wschodniego, szczególnie zaś dzieła ukazującego los ujarzmionej lub podbitej ludności słowiańskiej i pruskiej. To zadanie wypełniają obecnie dzieje zakonu krzyżackiego opracowane przez autorów niniejszego zarysu.