ZAKŁAD OSSOLIŃSKICH OSSOLINEUM KŁODZIŃSKI 1839-49

09-09-2014, 20:15
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Cena kup teraz: 59.99 zł Aktualna cena: 49.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 4561549842

Miejscowość Kraków

Koniec: 09-09-2014 19:55:00

Dodatkowe informacje:
Rok wydania (xxxx): 1980
Okładka: miękka
Stan: Używany

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI - ZAKŁAD NARODOWY IM. OSSOLIŃSKICH ZA DYREKTURY ADAMA KŁODZIŃSKIEGO 1[zasłonięte]839-18
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
KOSZT WYSYŁKI 10 ZŁ - Koszt uniwersalny, niezależny od ilośći i wagi, dotyczy wysyłki priorytetowej na terenie Polski. Zgadzam się na wysyłkę za granicę (koszt ustalany na podstawie cennika poczty polskiej).

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

Polska Akademia Nauk
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Biblioteka
Irena Lewandowska-Jaraczewska
Zakład
Narodowy
im. Ossolińskich
za dyrektury
Adama Kłodzińskiego
1[zasłonięte]839-18
Wrocław . Warszawa - Kraków - Gdańsk
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk
1980
Publikację opiniowali do druku:
Prof. dr hab. Stanisław Kubiak
Prof. dr Jan Trzynadlowski
Redaktor Wydawnictwa Maria Małkiewicz
Opracowanie typograficzne Alicja Januszczak

Spis treści

Uwagi wstępne.................. 5
Część pierwsza
I U progu „ery budowlanej".............. 14
1. Interregnum................. ]4
2. Adam Kłodziński — zarys sylwetki.......... 17
II Problematyka zarządzania Zakładem Narodowym imienia Ossolińskich . . 24
1. Kuratoria literacka............... 26
2. Dyrekcja.................. 30
3. Wydział Stanów Królestw Galicji i Lodomerii. Gubernium. ... 33
4. Reprezentanci potomności............. 38
5. Problem odpowiedzialności............. 42
III Sprawy administracyjno-gospodarcze........... 44
1. Kancelaria................. 44
2. Kadry................... 46
3. Prace remontowo-budowlane............ 62
IV Gospodarka finansowa............... 68
1. Podstawy materialne Fundacji............ 68
2. Przegląd dochodów i wydatków........... 70
3. Bilans strat i zysków.............. 77
Część druga
I Działalność podstawowa............... 83
1. Zbiory ossolińskie............... 83
2. Gromadzenie................. 34
3. Opracowanie................. 97
4. Przechowywanie i konserwacja zbiorów......... 103
5. Udostępnianie ................ 106
II Na polu nauki.................. n5
1. Ossolineum warsztatem pracy naukowej . . ..... 115
2. Prace naukowe ossolińczyków..........,.117
3. Podróże naukowe ossolińczyków i związki ze światem nauki i literatury 125
III Oficyna Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich....... 135
1. Drukarnia ................. 135
2. Czasopismo.......... ... 140
3. Inne wydawnictwa ossolińskie............ 150
IV W orbicie spraw społecznych i politycznych......... 154
1. Ossolineum w życiu umysłowym Lwowa......... 154
2. Przejawy działalności społecznej........... 156
3. Ossolińczycy wobec Wiosny Ludów.......... 162
V U progu „ery naukowej".............. 109
1. Dymisja Kłodzińskiego.............. 169
2. Ossolineum w oczach współczesnych.......... 173
3. Mity a fakty................. 179
Aneksy..................... 188
Indeks nazwisk.............. ... 193
Spis ilustracji................... 199

Spis ilustracji

Po str.
1. Adam Kłodziński, portr., rys. kredką; fotogr. w Dz. Graf. ZNiO we Wrocławiu ....................ig
2. Gwalbert Pawlikowski, portr. z 1828 r., akwaforta, wyk. K. W. Kielisiń-
ski. Dz. Graf. ZNiO................ig
3. Agenor Gołuchowski, portr., litogr. Dz. Graf. ZNiO.......32
4. Dwór w Medyce, 1838 r., akwaforta; wyk. K. W. Kielisiński. Dz. Graf. ZNiO....................32
5. Jan Kanty Szlachtowski, portr.; reprod. z „Tygodnika Ilustrowanego" 1872
T. 9 nr 214..................48
6. Budynek Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, rys. 1848 r.
Dz. Graf. ZNiO.................48
7. Rewers wypożyczalni ZNiO z 1848 r. Oryginał w zbiorach ZNiO ... 64
8. Karta tyt. I wyd. Książki do czytania dla dzieci J. Szlachtowskiego, 1848. ZNiO sygn. 44 0341 . ..............64
9. Karta tyt. sztuki F. K. Bełdowskiego Powrót górali z Berna z jego drzeworytem. ZNiO sygn. 44 558 x.............88
10.—11. List A. Fredry do A. Kłodzińskiego z 28 II 1845 r. Bibl. Ukr. Akad.
Nauk we Lwowie. Arch. Oss. 60/45. Mikrofilm w ZNiO we Wrocławiu . 88
12. Karta tyt. czasopisma ZNiO wznowionego przez A. Kłodzińskiego w 1842 r. Bibl. ZNiO sygn. 43 3101..............88
13. Karta tyt. czasopisma ZNiO z 1847 r., redagowanego przez W. Pola. Bibl. ZNiO sygn. 43 3101................104
14. Tekst pisma dyrekcji do prenumeratorów „Biblioteki" z roku 1847. Oryginał w zbiorach ZNiO...............104
15. Bilet na prenumeratę „Biblioteki" z 1847 r. Oryginał w zbiorach ZNiO . 104
16. Karta tyt. dzieła J. N. Deszkiewicza Rozprawy o języku polskim... wyd. przez ZNiO w 1843 r. (właśc. odbitka z „Biblioteki" 1842 T. 1—3). ZNiO sygn. 64 2481................. 104
17. Prospekt na serię Tanie Druki wyd. przez J. Szlachtowskiego, druk. ZNiO 1849. Bibl. ZNiO sygn. 405 577 u............144
18. Karta tyt. poematu K. Szajnochy Jan III w Tumie św. Szczepana wydanego w serii Tanie Druki w 1848 r. Bibl. ZNiO sygn. 309 217 1 . . . . I44
19. Lwów od domu Volmar, litogr. H. Glergeta według rys. J. Tysiewicza
z r. 1837. Dz. Graf. ZNiO..............160
20. Litogr. przedstawiająca Józefa Kapuścińskiego straconego we Lwowie
w 1847 r. za działalność spiskową. Wyk. S. Bartus, 1848. Dz. Graf. ZNiO 160
21. Bal u gubernatora we Lwowie. Drzeworyt. Dz. Graf. ZNiO . - - -1
22. Karta tyt. czasopisma wydawanego przez J. A. Kamińskiego w drukarni ZNiO w 1848 r. pt. „Nowiny polityczne dla ludu" ZNiO sygn. 79 4561
23. Karta tyt. Przepisu musztry i manewrów dla Gwardii Narodowej wyd. ^ w Ossolineum w maju 1848 r. ZNiO sygn. 508 665 1 .
24. Pierwsza strona wiersza G. Rozumiłowskiego druk. w ZNiO w październiku 1848 r. Bibl. Ukr. Akad. Nauk we Lwowie. Arch. Pawlik. nr 73/111. ^ Mikrofilm w ZNiO we Wrocławiu.......

Indeks nazwisk

W indeksie pominięto hasło Kłodziński Adam.
Adamek Józef 106
Albinowski Marceli 14, 159, 162
Bandtkie Jerzy Samuel 18, 19, 129, 145
Bandtkie Wincenty 121
Barański Kazimierz Ostaszewski zob.
Ostaszewski-Barański Kazimierz Barącz, ks. 91
Barycz Henryk 8, 10, 12, 58, 123 Batowski Aleksander 33, 51, 58, 61, 74, 84, 87, 88, 97, 101, 106, 111, 114, 116, 125, 149, 155
Bąkowski Jan 62, 67, 93 Bednarski Szczęsny 138 Bełdowski Franciszek Ksawery 57, 61,
106, 110, 123, 167 Bem Józef, generał 63, 65 Benedetti Leonard 66 Bentheim 88 Bernatowicz Feliks 18 Bębnowska Maria 22 Białostocka Joanna zob. Szlachtowska
Joanna z Białostockich Bielowski August 8, 10, 11, 36, 47, 48, 50, 52, 53, 58, 61, 87, 89, 100—102, 112, 116, 118—121, 125, 126, 128—134, 142, 143, 145, 149, 150, 154, 163, 165, 167, 172, 174—176, 179, 180, 182 Biskupski Adolf 160 Błoński Jan 138, 139, 157 Bobowski Józef 39 Bogdański Henryk 12 Bogufał, Boguchwał 126 Borkowski Dunin Józef 112, 117, 142, 175 Borkowski Dunin Leszek Aleksander 141,
154, 166, 175, 177, 179 Borkowski Dunin Stanisław 20, 22, 33,
63, 188, 189 Borkowski Leszek zob. Borkowski Dunin
Leszek Aleksander Bośniacki I., burmistrz Krosna 90 Brodowicz Maciej Józef 129 Brodzki Eugeniusz, Łodzią 32, 40, 59, 72,
94—96, 141, 178 Brodzki Wiktor 72, 95, 96 Broniewscy 93
Broniewska Eleonora 31, 40, 71, 74, 181 Broniewski Antoni 40, 61, 70 Broniewski Teodor 24, 61, 68, 70 Broniewski Wojciech 93 Bronikowski Aleksander August Ferdynand 145
Bruchnalski Wilhelm 10, 25, 45 Burghardt 131
Celakovsky Frantiśek Ladislav 17 Celarski Ferdynand 128 Chłędowski Kazimierz 172 Chłędowski Walenty 11, 19, 143, 154 Chmielewski Piotr 109 Chojecki Leon 139 Chołoniewski Ksawery (S8 Cielecki Adam 52 Cięgielewicz Kasper 152, 166 Cypcer Józef Wincenty 88, 144 Czarnik Bronisław 11, 53, 143 Czarnocki Adam zob. Dołęga-Chndakuw-
ski Zorian, pseud. Czartoryscy 10, 18 Czaszyński Józef 160 Czech Józef 88, 144 Czechowski Jan 87
Dembińscy 10, 18
Deszkiewicz Jan Nepomucen 112, 117,
143, 149, 155 Deym Maurycy 129 Długosz Jan 126 Dobrovsky Josef 19 Dobrowolski Wiktor 160 Dobrzański Jan 162 Dołęga-Chodakowski Zorian 18, 122 Durković-Jakśić Ljubomir 7 Działyński Tytus Adam 128 Dzieduszycki Józef Kalasanty 158 Dzieduszycki Maurycy 7, 57, 58, 89, 112,
117, 143, 149, 155, 172 Dzieduszycki Tytus 38, 39 Dzieduszycki Włodzimierz 80, 139 Dzierzkowski Józef, adwokat 8, 94 Dzierzkowski Józef, pisarz 8, 61, 62, 142,
147, 149, 155, 156, 162, 163, 165, 167,
190
Estreicher Karol 8, 101, 139 Estreicher Stanislaw 12
Falkenstein J. 128
Fatyzy Piotr 60
Ferdynand I, cesarz austr. 188
Ferdynand Karol Józef d'Esté, arcyks.
37, 51, 93 Finkel Ludwik 8 Finkes Karol 160 Fischer Adam 6, 16, 58, 142 Franciszek I, cesarz austr. 188 Franciszek Józef I, cesarz austr. 167 Franciszek z Bochni 129 Fredro Aleksander 16, 17, 26, 33, 34, 42,
50, 67, 74, 85, 112, 134—136, 155, 163,
178, 189
Gaj Ljudevit 134
Gall Anonim 119, 120, 122, 126, 129
Gałyga Mieczysław 7, 8, 50, 120, 121, 128,
172
Gębarowicz Mieczysław 19 Gloisner, prof. 86, 100 Gładysiewicz Mateusz, ks. 129 Golejowski Józef 189 Gołuchowski Agenor 8, 29, 34, 37, 43, 81,
110, 111, 148, 167—172 Gorczyński Adam 149 Goszczyński Seweryn 11, 154, 180 Górkiewicz Marian 5 Grabowski Ambroży 12, 18 Gregorowicz Tytus 59, 178 Grinim 125
Hammerstein Wilhelm, generał 37, 154,
167 Hanka Vaclav 10, 11, 17. 21, 23, 41, 93,
107, 134, 173
Hartmann, budowniczy 63 Havliëek Kareł zob. Havliöek-Borovsky
Kareł
Havlicek-Borovsky Kareł 88, 134, 173 Helcel Antoni Zygmunt 10, 88, 129, 132,
167
Hoffmanowa Klementyna z Tańskich 145 Horodyński Aleksander 89, 90 Hückmann Józef 138, 139 Humboldt Aleksander 122, 125, 132 Humnicka z Wronowskich 17
Iglnwie 87 Igel Troin 106
Inglot Stefan 9
Jabłonowska Eleonura ze Skarbków 94
Jabłonowska Teresa 20
Jabłonowski Karol 22, 33, 165, 188, 189
Jabłonowski Ludwik 12
Jabłoński Kajetan, księgarz 87, 88, 158
Jacobson 126
Jakśić Ljubomir Durkovic zob. Durko-
vić-Jakśić Ljubomir Jakubowicz Józef 99, 103, 112, 179, 180,
183 Janko z Czarnkowa 122
Jankowerny Wojciech 6
Jaraczewska Irena Lewandowska zob. Lewandowska-Jaraczewska Irena
Jaroszczak, antykwariusz 87
Jelinek Edward 10
Jemiołowski Mikołaj 130
Jeziorski 177
Jirećek H. 120
Jungmann Josef 134
Jurkiewiczówna Tekla 22
Kaczkowski Zygmunt 12, 134, 155 Kadłubek Wincenty 119, 121 Kamieńscy 124
Kamieński Jan Nepomucen 121 Kamińscy 124 Kamińska Julia Adela 124 Kamiński Julian Aleksander 14, 15, 44, 48, 51, 52, 54—57, 61, 66, 98, 110, 114, 124, 137, 156, 157, 167
Kankhoffer Ignacy, cenzor 156
Kantecki Klemens 17
Kapuscinski Józef 154
Karpiński Franciszek 151
Kętrzyński Wojciech 6, 8, 38, 84, 89, 108, 142
Kielisiński Kajetan Wincenty 11, 128, 132, 176
Kieniewicz Stefan 12, 37, 171
Kincel, ks. 54, 61, 109, 110, 165
Klimek Jan 137
Kluczycki Jan, ks. 20, 49, 91, 149
Klukowski Ignacy, księgarz 88
Kłodzińska Anna z Kołtonowskich 22,155
Rłodzińska Kamila 128
Kłodzińska Tekla z Łabęckich 18
Kłodziński Aleksander 18
Kłodziński Jan 18
Knot Antoni 5, 12, 13, 172, 175
Kochanowski Jan 127
Kocue 87
Könne B. 149
Kokurewicz Józef 159, 160, 162
Kolasa Jan 6, 142, 150
Kollar Jan 10
Koloubek Jan 173
Kołtonowska Anna zob. Kłodzińska Anna z Kołtonowskich
Komornicki Aleksander 14
Kopkę R. 120
Kopystyński Wincenty 68
Korecki Leon 50, 54, 61, 110, 163, 165, 167, 168
Korytko Emil 14
Korzom Krystyna 7, 8, 64, 109, 179
Kosiński Józef Adam 6, 7, 15, 38, 41, 42, 83, 84, 90—92, 94—96
Kossowski Wincenty 61, 106
Koźmian Andrzej Edward 149
Kradński, ks. 87
Kraiński Maurycy 70, 152, 165, 171
Krasiccy 11, 74, 164
Krasicka Henryka z Męcińskich 11
Krasicki Aleksander 11, 30, 45, 154, 164, 165, 171
Krasicki Edmund 11, 164
Krasicki Ignacy, pisarz 151
Krasicki Ignacy, XIX w. 84, 100
Krasicki Jan 38, 39
Krass Jan 139
Kraszewski Józef Ignacy 114, 116, 133, 143, 151, 176
Krausneker Piotr 89
Krauss I. W., prezes Sądu Szlach. Lwowskiego 189
Kremer Józef 132
Krieg Franz 16, 21, 27, 36, 37, 47, 53, 107, 135, 136, 189
Kriegshaber 96
Kroczyński Dionizy 151
Krzywonos Wojciech 22
Krzyżanowski Leopold 159, 160, 162
Kwiatkiewicz. ks. 91
Lasko wski 147
Lelewel Joachim 118, 145, 151
Lenartowicz Teofil 149
Leontowicz 52
Lewandowska-Jaraczewska Irena 7, 8,
31, 72, 81, 145, 157, 166 Lewicki Benedykt 149 Le wieki Karol 12 Libelt Karol 167
Liszt Franciszek 156
Lubomirscy 9, 172
Lubomirski Henryk 7, 9, 16, 17, 20—22, 25—31, 35, 39, 49, 50, 55, 61, 63, 64, 69—71, 73, 74, 78—80, 84, 89, 92, 97, 99, 107—111, 137, 140, 144, 148, 158, 160, 164, 169—171, 176, 180, 188—190
Lubomirski Jerzy 8, 19, 27, 29, 30, 45, 54, 57—59, 61—70, 80, 96, 97, 106, 128, 131, 134, 139, 140, 151, 160, 161, 163— 168, 172, 181, 184
Lutman Tadeusz Eugeniusz 9
Łabęcka Tekla zob. Kłodzińska Tekla z
Łabęckich
Łapiński Henryk 14 Łaski Jan 118 Łepkowski Józef 150 Łętowski Ludwik 17 Łętowski Teofil 143 Łobarzewski Jan Kanty 122 Łobeski Felicjan 149 Łomajewski Piotr 60, 61 Łoś Franciszek 163 Łoś Ignacy 69 Łoziński Bronisław 8, 37 Łukaszewicz Józef Andrzej 127, 132, 176 Łusakowski Seweryn 12
Maciejowski Karol 144
Maciejowski Wacław Aleksander 10, 11,
19, 112, 116, 118, 120, 121, 126, 133,
145, 149
Madejewski Feliks 160 Madejski Wojciech 162 Magierowski Leon 161, 162 Magnuszewski Dominik 149 Major Wojciech 161, 162 Malte-Brun Konrad, Maltebrun 93 Mandycz Teofil 160 Mańkowski Tadeusz 6, 62, 63, 67, 73 Mann Maurycy 8 Mann Tomasz 187 Marszałkiewicz Felicjan 143 Marszałkiewicz Maksymilian 143 Meciszewski Hilary 149, 165, 167 Melly Edward 50—52, 61, 100 Merzbach Ludwik 144 Michalewicz Mikołaj 62, 89 Mierzwa, Dzierzwa 119, 126 Milikowski Jan, księgarz 77, 85, 86, 88,
144, 158 Miśniakiewicz Antoni 139
Mitzier de Kolof Wawrzyniec 153 Mochnacki January 9, 14, 28, 48, 56, 57,
61, 63, 76, 161, 162 Mohs Friedrich 100 Moraczewski, malarz 91, 167 Morawski Szczęsny 8, 58, 61, 100, 106,
123, 149, 155, 156, 167, 168 Morska Magdalena 94, 96, 158 Mrongowiusz Krzysztof Celestyn 127 Muczkowski Józef 49, 128, 129 Mułkowski Adolf 129
Natanson Henryk, księgarz 88, 133, 146 Neronowicz Andrzej Julita 72 Niemcewicz Julian Ursyn 93, 145, 151 Niesiecki Kasper 19 Niewiarowicz Władysław zob. Tysiewicz
Jan
Nobile Piotr 67 Nowodworski Bartłomiej 19 Nowotny Leopold 149
Obmiński Radegund 139
Oheral Jan 88, 134
Okolski Szymon 19
Okopień Jan 6
Okuniewski Henryk 159—162
Okuniewski Teodor 159, 162
Oleszczyński Antoni 93
Olizar Gustaw 149
Opatrny Jarosław Wit 11, 146
Orgelbrand Samuel, księgarz 88, 133, 144
Ossoliński Józef Maksymilian 24—26, 30, 33, 35, 39, 40, 42, 49, 62, 66—68, 70, 73, 76—78, 80, 83, 90, 93, 101, 115, 141, 142, 145, 160, 161, 172, 174, 176, 184, 189
Ostaszewski-Barański Kazimierz 37
Palacky Frantiśek 134
Pałuski Wawrzyniec 139, 157
Paprocki Bartosz 19
Pasierbianka Maria 22
Paszyński Gustaw 139
Pauli Żegota 51, 53, 112, 117, 132, 175
Päumann Jan 162
Pawlikowscy 8, 9, 15
Pawlikowski Gwalbert 8, 9, 11, 12, 14, 16, 17, 19—21, 27—29, 31, 36, 39-4L 47—50, 52, 53, 55, 56, 61, 63, 64, 69, 74: 76, 79, 83—87, 89, 90, 104, 105, 113, 128, 132, 135, 144, 149, 158—160, 165, 176 177, 187
Pawlikowski Józef Benedykt 68
Pellico Silvio 143
Pepłowski Stanislaw Schnür zob. Schniir-
Pepłowski Stanisław Perkowski Józef 149 Pertz Georg 118, 128 Piasecki Józef 38—41, 71 Piątkowski Franciszek 139 Pietrasiewicz Antoni 139 Pietraszewski Ignacy 7 Pietruski Izydor 20, 22, 38—40, 63, 188,
189
Pigoń Stanisław 8 Piłat Stanisław 149 Piller Piotr 138, 157 Piotrowski, adwokat 59 Piwernetz Antoni 159, 162 Piwernetz Wojciech 60, 159, 161, 162 Pogodin Mikołaj 166 Pohorecki Feliks 38, 39 Poi Wincenty 8, 10—12, 16, 36, 47. 57, 00, 61, 88, 122, 123, 125, 130—132, 139, 142, 144—147, 149, 155, 163, 165, 176, 178, 180, 181, 186 Popowicz Marcin 60 Potoccy 10, 18—20, 22, 137 Potocki Adam 88, 89 Potocki Alfred 17, 18, 117, 136, 137, 180 Potocki Artur 18 Poźniak 52 Prek Ksawery 10, 12, 18, 22, 23, 91, 123,
155, 173, 174 Prociński 91
Przesmycki Franciszek 160, 162 Przeździecki Aleksander 122 Przybysławski Andrzej 189 Przyłęcki Stanisław 14, 15, 21. 49, 51, 52,
87, 89, 112, 116, 143, 149, 155 Pstrokoński Franciszek 60 Pszonka Mikołaj 175 Purkyne Jan Evangelista 11, 130, 146
Raczyński Edward 11
Raczyński Klemens, radca prawny 59,
61, 89
Reich Jan 139, 157 Richter Franciszek Henryk 130 Ritter Karl 122 Rodakowski Zygmunt 183 Roepell Richard 128, 131 Rogaliński Władysław 130 Rngawski Karol 91, 143, 144 Rosnowska Janina 8, 122, 132, 163 Rościszewski Adam, Junosza 8, 10, U,
17, 20, 21, 23, 33, 41. 42, 91, 92, 94, 107, 112, 114, 117, 134, 140, 142, 144, 149, 155, 166, 173
Rozumiłowski Grzegorz 153, 171
Ruhl Jerzy Leonard 157
Rzewuski Leon 93, 178
Rzewuski Wacław 93
Sacher-Masoch Leopold 47, 86, 100
Safafik Pavel Josef 17, 134
Saltzman Jan 63
Sanguszko Eustachy 142, 144
Sanguszko Władysław 144
Santz Ferdynand 139
Sartyni Karol 52
Schaffgotsch Leopold 130, 131
Schindler Jan Chrzciciel 129
Schletter Zygmunt 144
Schlieff Walenty 127
Schnajder Józef (Schnayder, Szr.ajder,
Schneider) 137, 140, 141, 146 Schniir-Pepłowski Stanisław 136 Schopholz Jerzy 86 Schreiner 96 Schrötter G. 96 Schuster Kamila 8 Scipio del Campo Jan Karol 112 Sedlnitzky Jozef 70 Sękowska Anna 22 Siarczyński Franciszek, ks. 14, 15, 17,
19, 62, 140, 141, 166 Sielecki Jan 147 Siemianowski 70
Siemieński Lucjan 17, 36, 47, 154, 180 Skarbek Ignacy 94, 189 Skarbek Stanisław 189 Skarżyński January 9, 15, 22, 41, 44, 48,
55, 103, 159, 189
Skerl Łukasz 59, 76, 137, 139, 156, 157 Skrodzki Eugeniusz 145 Skrzetuski Kazimierz 189 Sławiński Władysław Jan 132, 144, 149 Słotwiński Konstanty 14, 16, 17, 20, 26,
93, 134, 140, 166, 176, 185 Smagłowski Wincenty 91 Smarze wski Marcin 16 Smolka Franciszek 12 Sokolnicki Antoni 160 Sonner Dominik, Zonner 61, 106 Sorger Gustaw 61, 106 Stadion Franz Seraphin 37, 109, 119, 137,
162—164, 166, 189 Stadniccy 74
Stadnicki Aleksander 117, 143, 149
Stadnicki Jan 33
Stadnicki Kazimierz 33, 117, 143, 149, 171
Starowiejski Stanisław 70
Starowolski 118
Stąsiek Józef 59
Stefan Batory 122
Stefanicka Krystyna 8
Stokowski Apolinary 162
Stronczyński Kazimierz 87, 89, 129, 132
Stroński Franciszek 63, 109, 112
Strzelecki Kazimierz 132
Stulc Vaclav 134
Suchecki Henryk 149
Supiński Józef 163, 183
Szajnocha Karol 8, 11, 47, 51—53, 112,
116, 142, 147—150, 154, 155, 163, 165,
179, 180, 182—184 Szczucki Baltazar 152, 157 Szlachtowska Joanna z Białostockich 49 Szlachtowski Jan Kanty 7—11, 29, 48-
50, 61, 77, 85, 88, 89, 95, 99—104, 110-
113, 118—122, 125—128, 135, 138—140.
149, 150, 152, 153, 157, 163, 167, 171, 172,
175, 176, 179, 181—183 Szlachtowski Stefan 49 Szubert, prof. 126 Szyjkowski Marian 11 Szymański J. 149 Szyrma Lach Krystyn 18 Slaski Edmund 160 Snigurski 52
Tańska Klementyna zob. Hoffmanowa
Klementyna z Tańskich Taszycki Mikołaj 93 Toczyski Robert 160 Tomaszewski Józef 161, 162 Tomicki Piotr 19 Torosiewicz Teodor 122 Trentowski Bronisław 121 Trogus Pompejus 121 Trzaska 129
Trzesiecki Franciszek 87 Trzynadlowski Jan 6 Turalska Maria 7, 15, 42, 84, 90—92, 94-
96
Turowski Kazimierz Józef 149 Tymiński Józef 160 Tyrowicz Marian 18, 123 Tysiewicz Jan 91, 158
Ujejski Kornel 8, 134, 142, 149
Uphagen Jan 127 Urbański Wojciech 151 Uruski Jan 17
Vocel J. E. 124 Voigt, prof. 126
Vrtel-Wierczynski Stefan zob. Wderczyń-ski Stefan, Vrtel
Wagilewicz Jan 47, 51, 52, 91, 112, 116.
143, 155
Waligórski Jan 179, 180, 182 Wallenheim 86 Wałaszkiewicz Marcin 139 Wałecki Ignacy 139, 157 Wasilewicz J. P. 149 Wasilewski Tadeusz, Chochlik 16, 33, 63,
112, 134, 155 Weckerlin Krystian 139 Werski Witalis 160 Wężyk Franciszek 18 Wężyk Władysław 112—114, 133, 178 Wiercińska Janina 158 Wierczyński Stefan, Vrtel 11, 41, 42 Wiesiołowski Franciszek 175 Wiesiołowski Ksawery 38—40, 140 Wigand 126
Wilkońska Paulina 130, 157 Wilkoński August 130, 132 Winiarz Adolf 165, 189 Winogrodzki Albin 71 Wisłocki Władysław Tadeusz 8. 14, 30,
139, 167
Wiszniewski Michał 17, 113, 129 Wiśniewski Antoni 139, 157 Wiśniowski Teofil 154 Władysław IV, król polski 127
Wojnarski Piotr 160
Wojtaś Ignacy 162
Worcellowa Marcelina 68, 158, 161
Woźniakiewicz Wojciech 22
Wójcicki Kazimierz Władysław 90, 133,
144, 145, 177, 178 Wronowski Stanisław 89 Wróblewski Jan 139 Wybranowski Celestyn 147 Wybranowski Leoniusz 147 Wybranowski Roman, generał 12 Wysocki Florian 175
Żaeek Vaclav 7, 134
Zachariasiewicz Franciszek Ksawery 149
Zachariasiewicz Jan 91, 143, 149
Zagórski Michał 147
Zajączkowski Józef Kalasanty 89
Zakrzewski Jakub 149
Zaleski Wacław Michał 37, 70, 110, 154.
167
Załuscy 126 Zamojski Jan 144 Zap Ladislav Karel 141, 173 Zawadzki Józef 144, 153 Zawadzki Władysław 12, 51, 54, 101, 116,
120, 133, 134, 142, 149, 155, 174, 177 Zawałkdewicz 28 Zawialska Maria 7, 157 Zejszner Ludwik 132, 149 Zieliński, naczelnik powiatu Kielce 130 Zieliński Ludwik 141, 174, 175 Ziemiałkowski Florian 12 Zubrzycki Dionizy 149
Zabski Tadeusz 10, 17, 20, 41, 107, 140 Zwarski Walerian 160

Uwagi wstępne

Historię Instytutu Ossolińskich kształtowali ludzie, jednostki często wybitne, niemal zawsze niezwykle ofiarne w swej służbie dla kultury i nauki. Przewodzili im dyrektorzy, których osobowość wyciskała piętno na całokształcie prac danego okresu, nadając mu pewien jednolity, różny od innych okresów, charakter. Stąd też słuszną wydaje się praktyka zakreślania granic poszczególnych okresów w dziejach Zakładu wedle dyrektur, a nie podług mechanicznego podziału na iks-lecia.
Jednakże ta praktyka ma też minusy. Szczególnie uwydatniają się one wówczas, gdy dyrektura trwała krótko, nie dając możności pełnego zrealizowania zarysowanych koncepcji i gdy weryfikatorem działalności stawała się odległa przyszłość.
Teza o spiralnym charakterze rozwoju w przypadku Zakładu daje się udowodnić dopiero w świetle całości dziejów Ossolineum. Zatem i ten, prezentowany tutaj, wycinek uzyska właściwą perspektywę i plastyczność dopiero wówczas, gdy — z jednej strony — powiąże się go z przeszłością, z drugiej zaś — ukaże się, jaki wpływ wywarł na późniejsze dzieje Zakładu.
To zadanie ukazania całościowego, syntetycznego obrazu dziejów Ossolineum stoi przed przyszłymi autorami (bo chyba to będzie praca zbiorowa) monografii historycznej Zakładu. Postulat opracowania pełnej, wszechstronnej monografii, najdobitniej wyrażony przez prof. Antoniego Knota i w jubileuszowym (1967) roku Zakładu Narodowego im. Ossoliń-kich (dalej: ZNiO) w części spełnili autorzy licznych już rozpraw i artykułów 2 obejmujący zakresem swych badań bądź życie i dzieło kolejnych dyrektorów Ossolineum, bądź szczegółowe zagadnienia i problemy, których pogłębiona analiza utoruje drogę przyszłej syntezie dziejów Zakładu.
I niniejsza praca stawia sobie taki cel. Jakkolwiek bowiem istnieją opracowania szczegółowe dotyczące różnych zagadnień z omawianego tu okresu, to wiele jeszcze problemów zostało nie zbadanych, wiele też z dotychczasowych zbyt powierzchownych sądów domaga się gruntownej rewizji i nowego opracowania uwzględniającego nie wyzyskane dotąd ma-
teriały archiwalne. Pokusą do podjęcia tematu stała się też występująca w literaturze bądź kontrowersyjność opinii co do znaczenia tego okresu w historii Zakładu, bądź brak udokumentowania wielu obiegowych poglądów.
Tylko na podłożu dokładnej i rzetelnej analizy działalności Zakładu może się uda wyjaśnić choć część tych sprzecznych sądów i określić - co jest celem niniejszej pracy - miejsce, jakie zajął, i rolę, jaką odegrał badany okres w ponad 160-letnich dziejach Ossolineum. W zakresie szerszym praca dąży do uchwycenia związków Ossolineum w tym dziesięcioleciu z ogólnospołecznymi i narodowymi dążeniami oraz do określenia jego miejsca w kulturze polskiej.
Całość dziejów Ossolineum w bardzo skrótowym zarysie przedstawili dotąd trzej autorzy: Wojciech Kętrzyński, Adam Fischer i Jan Trzyna-dlowski3. W ostatnich latach dopisać tu trzeba jeszcze jedną książkę, mianowicie Wojciecha Jankowernego i Jana Okopienia Zawsze pod kopułą Wszystkie te opracowania mają charakter zarysu popularnego i - z wyjątkiem pracy W. Kętrzyńskiego, który czerpał materiały z archiwum zakładowego - opierają się w zasadzie na ustaleniach poprzedników. W zbliżony też sposób oceniają działalność Zakładu pod dyrekcją A. Kło-dzińskiego, chociaż eksponują różne jej strony, co znalazło wyraz już w samych tytułach odpowiednich rozdziałów. I tak: W. Kętrzyński, kończąc na dyrekturze Kłodzińskiego okres początków Zakładu, określił go jako „walkę o byt", A. Fischer, podobnie traktując linie graniczne historii Zakładu, opatrzył rozdział wymownym tytułem Ossolineum ostoją polskości we Lwowie. Prof. Trzynadlowski ująwszy okres pod dyrekcją Kłodzińskiego w osobny rozdział nadał mu tytuł - wydaje się - najcelniej go charakteryzujący Praca i troska. Najmniej chyba trafny, eksponujący uboczne przecież zjawisko krytyki dyrektury Kłodzińskiego, jest tytuł rozdziału w pracy W. Jankowernego i J. Okopienia, a mianowicie Pod pręgierzem opinii publicznej.
Problemami szczegółowymi zajęli się w swych pracach: T. Mańkowski budową gmachu 5, J. Kolasa, czasopismem b J. A. Kosiński reprezentanta-
mi potomności7, tenże i M. Turalska of iarodawstwem na rzecz Zakładu 8. V. Żaczek omówił problematykę stosunków Ossolineum z Czechami, wskazując jednocześnie na najważniejszą literaturę do tego zagadnienia 9.
Wszystkie te prace obejmują zasięgiem dłuższe okresy historii Zakładu. Lecz i czas dyrektury Kłodzińskiego przyciągał już nieraz uwagę badaczy, skłaniając ich do opracowania niektórych zagadnień. Tak więc na przykład M. Zawialska zajęła się czasopismami, które w roku Wiosny Ludów wychodziły z drukarni ossolińskiej10, K. Korzon wnikliwie rozpracowała polemikę prasową lat 1849—1850 ", a niżej podpisaną zainteresował strajk polityczny zecerów lwowskich, w tym również Ossolińskich 12, inicjatywy wydawnicze Zakładu 13 i jego udział w życiu społecznym i politycznym Lwowa 14. Obszerny artykuł poświęciła również analizie sytuacji majątkowej Zakładu w latach dyrektury A. Kłodzińskiego15. Ostatnio ukazało się kilka artykułów o tematyce zbieżnej z opracowywaną przez autorkę, z których najważniejsze, przynoszące nowe materiały są autorstwa M. Gałygi 16.
Niejedną rozprawę poświęcono też ludziom związanym z Zakładem za dyrektury Kłodzińskiego. Wprawdzie czołowe postacie tego okresu Henryk Lubomirski i sam Adam Kłodziński nie doczekali się jeszcze
własnych monografii i poza — co prawda obszernymi — biogramami w Polskim słowniku biograficznym i niewielkimi notatkami rozproszonymi po encyklopediach, czasopismach i innych wydawnictwach próżno szukać gruntownych informacji o ich życiu i dziele; wprawdzie i monografia wybitnego działacza Wiosny Ludów, polityka i słowianofila Jerzego Lu-bomirskiego opracowana przez W. T. Wisłockiego 17 domaga się rewizji i uzupełnień, podobnie jak biografia A. Gołuchowskiego autorstwa B. Ło-zińskiego 1S, jednakże w ostatnich latach i na tym polu zaznaczyło się ożywienie. Do obszernej już biografistyki Wincentego Pola dorzuciła popularną w zamiarze, ale zawierającą wiele nowego materiału pracę J. Rosnow-ska 19. Ta sama autorka poświęciła rozprawę Józefowi Dzierzkowskiemu M, o którym też obszerny artykuł, lecz już w świetle stosunków z Ossolineum, opublikowała K. Stefanicka 21. Sylwetkę Karola Szajnochy jako bibliotekarza przybliżył nam L. Finkel22, a postać Jana Szlachtowskiego, po Karolu Estreicherze 23, ukazała K. Korzon24. Po dotarciu do nie znanych autorce archiwalnych źródeł uzupełnił tę rzecz we wspomianym już artykule M. Gałyga. Autorka niniejszego poświęciła rozprawę wielkiemu przyjacielowi Ossolineum i jego mecenasowi Adamowi Junoszy Rości-szewskiemu 25. Pod kątem stosunków z Ossolineum ukazał postać Szczęsnego Morawskiego prof. Henryk Barycz 26. Z nowszych opracowań warto też zwrócić uwagę na artykuł K. Schuster o Gwalbercie Pawlikowskim -1, wykorzystano tu bowiem po raz pierwszy tak obszernie materiały z archiwum Pawlikowskich w Zakopanem. W opracowaniu są dalsze rozprawy poświęcone m. in. A. Bielowskiemu i W. Kętrzyńskiemu.
1 7 TI7 PTI TTT - i
Pracę niniejszą oparto w przeważającej mierze na materiale rękopiśmiennym nie publikowanym i częściowo tylko wykorzystanym. Najobfit-szym jego źródłem było archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich przechowywane w Dziale Rękopisów Biblioteki Ukraińskiej Akademii Nauk we Lwowie. Kwerendą objęto zarówno akta protokołowane z lat 1839—1850 zajmujące teczki od nr 22 do nru 33( dalej: Arch. Oss. nr/rok), jak i akta nie protokołowane, po których przewodnikiem stał się inwentarz z roku 1936 opracowany przez dra Inglota i dra Lutmana pozostający w rękopisie w tejże bibliotece lwowskiej (dalej: Arch. Oss. akta nie prot. nr fasc./rok). Łącznie w Archiwum Zakładu przejrzano ok. 4500 pozycji obejmujących co najmniej pięciokrotnie większą liczbę stron rękopisów. Ponadto dokonano przeglądu znajdujących się w tymże Archiwum ksiąg (dalej: Arch. Oss. nr/K) oraz zbioru autografów (dalej: Autogr. Oss. sygn.). Materiały do pracy czerpano także z Archiwum Pawlikowskich, przechowywanego w tejże Bibliotece UAN we Lwowie, oraz Archiwum rodzinnego Pawlikowskich w Zakopanem, zmikrofilmowanego w części dotyczącej m. in. związków G. Pawlikowskiego z Ossolineum. Mikrofilmy te przechowuje Dział Reprografii Biblioteki ZNiO we Wrocławiu. W obu zespołach archiwalnych znajdują się skierowane do G. Pawlikowskiego listy, m. in. A. Kłodzińskiego z okresu dyrektury i z lat poprzednich, Szlachtowskiego, Skarżyńskiego, Mochnackiego i wielu innych, a także liczne listy Henryka Lubomirskiego, zwłaszcza z okresu poprzedzającego dyrekturę Kłodzińskiego i dotyczące starań o obsadzenie tego stanowiska.
Niestety, w czasie mojej kwerendy we Lwowie nie udostępniano, z powodu nieuporządkowania, Archiwum Lubomirskich. Jest wielce prawdopodobne, że materiały w nim zawarte, zwłaszcza korespondencja Kłodzińskiego i Pawlikowskiego z księciem kuratorem, pomogłyby w zrozumieniu w sposób pogłębiony wielu spraw z kręgu problematyki zarządzania, zbyt może jednostronnie w pracy niniejszej potraktowanych 28.
W historii Zakładu Narodowego im. Ossolińskich istotną rolę odegrał Wydział Stanów Królestw Galicji i Lodomerii, mający obowiązek nadzorowania działalności Zakładu i pośredniczący w oficjalnych kontaktach tegoż z Rządem Krajowym. Bogate źródła do badania stosunków Zakładu z tą instytucją znajdują się w aktach Wydziału Stanowego w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym USRR we Lwowie (dalej: CAH), z których i do tej pracy korzystano obficie. Penetracji w CAH poddano akta Wydziału Stanowego z lat 1839—1854 znajdujące się w zespole, tzw. fondzie 165 (opis 1, sprawy od 81 do 141). Każda sprawa stanowi księgę uczącą nieraz 100 i więcej stron dokumentów, takich jak pisma od Zakładu i bruliony pism do Zakładu, protokoły z posiedzeń Rady Wydziału w sprawach Zakładu, bruliony pism do Gubernium itp.
Do podstawowych źródeł, z których korzystano, zaliczymy oczywiście Ustawy Zakładu29 oraz sprawozdania roczne A. Kłodzińskiego 30 drukowane w czasopiśmie ZNiO 31 i konfrontowane z brulionami w Archiwum zakładowym.
Adam Kłodziński przed objęciem dyrektury Ossolineum pracował jako wychowawca w domach arystokratycznych Dembińskich i Potockich, przebywał w Sieniawie, Łańcucie, Krakowie, parał się twórczością literacką i naukową. Do tego okresu jego życia szukano materiałów w archiwach Potockich i Czartoryskich przechowywanych w Archiwum m. Krakowa na Wawelu oraz w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, z rezultatami jednak nieproporcjonalnymi do nakładu czasu. Nieco lepsze wyniki uzyskano w bibliotekach krakowskich: Bibliotece Jagiellońskiej, Bibliotece Czartoryskich Muzeum Narodowego i w Bibliotece PAN. W tej ostatniej zasługuje na uwagę tom korespondencji A. Z. Helcła (rkps 103 Hl) zawierający m. in. listy J. Szlachtowskiego, A. Bielowskiego, A. Rościszewskiego i W. Pola. Tamże przechowuje się liczący 11 tomów rękopis pamiętnika Ksawerego Preka, który w wyborze opublikował i opatrzył znakomitym wstępem H. Barycz 32. Pamiętnik Preka jest dla biografii Kłodzińskiego z lat 1820—1830 niezastąpionym źródłem, ponieważ głuchoniemy pamiętnikarz obracał się w tym samym co przyszły dyrektor środowisku. Sieniawa Czartoryskich i krakowski pałac Pod Baranami Potockich stanowiły centrum życia umysłowego Galicji owych czasów, a Prek był nie tylko częstym gościem w obu tych siedzibach magnackich, ale też bacznym obserwatorem i skrupulatnym kronikarzem.
W Pradze przeprowadzono kwerendę w Dziale Rękopisów Czeskiego Muzeum Narodowego oraz w Archiwum Literackim Muzeum Literatury Ojczystej33, przechowującym m. in. listy A. Rościszewskiego do Wacława Hanki i Jana Kollara, W. A. Maciej o wskiego do Kollara oraz pisma dyrekcji ZNiO. Niezwykle cenne do poznania stosunków czesko-polskich i będące kopalnią informacji z życia kulturalnego Galicji listy A. Rościszewskiego opublikował we fragmentach dotyczących Ossolineum Tadeusz Żabski34. Korespondencja ta, wykorzystana dotąd tylko we fragmentach, zasługuje z pewnością na pełne wydanie.
Podobnie wiele cennych materiałów zawiera korespondencja Krasickich znajdująca się w Archiwum Zamku Leskiego przechowywanym w Państwowym Archiwum w Rzeszowie Oddział w Przemyślu. Są tu listy rodzinne, m. in. Aleksandra Krasickiego (zastępcy wicekuratora ZNiO w 1847/1848 r.) do i od jego brata Edmunda, żony Henryki z Męcińskich, rodziców i teściów. Listy są obszerne, dostarczają wielu szczegółów na temat aktualnych wydarzeń, np. 1846 i 1848 r., ich rezonansu w środowisku szlachty i magnatów galicyjskich, ukazują stosunki gospodarcze, sprawy polityczne itd. Aleksander Krasicki, członek Stanów, aktywny działacz reakcyjnego Stowarzyszenia Ziemiańskiego, niezwykle barwnie opisuje życie we Lwowie, a jego zażarte dyskusje polityczne z bratem nie tylko przynoszą sporo informacji, ale i znakomicie wprowadzają w klimat. Szerokie koligacje z osobami zajmującymi poważne stanowiska w ówczesnym życiu politycznym, przy niewątpliwych zainteresowaniach sprawami publicznymi powodują, że korespondencja ta zasługuje na głębsze zainteresowanie i opublikowanie chociażby w wyborze.
Podkreślane w literaturze wzajemne kontakty środowisk twórczych Galicji i Wielkopolski skierowały moją uwagę na biblioteki poznańskie, zwłaszcza Bibliotekę PAN w Kórniku przechowującą w swych zbiorach rękopiśmiennych m. in. korespondencję W. Kielisińskiego (sygn. 1584) z A. Bielowskim, G. Pawlikowskim, W. Polem, W. A. Maciejowskim, S. Goszczyńskim. W Bibliotece im. E. Raczyńskiego znajdują się natomiast liczne materiały związane z W. Polem często jednak wtórne: odpisy, kopie itp., notatki do wykładów, papiery i listy.
Nie zaniedbując poszukiwań w wymienionych bibliotekach, główną wszakże uwagę skupiono na penetracji zasobów rękopiśmiennych Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Znalazły się tu pojedyncze, rozproszone po różnych zespołach, listy Kłodzińskiego, Szlachtowskiego i innych osób związanych z Ossolineum w badanym okresie, papiery dotyczące A. Bielowskiego i K. Szajnochy i wiele innych cennych materiałów.
Sięgnięto także do korespondencji wydanych: Karola Szajnochy, J. E. Purkyniego, A. Bielowskiego 35. Pojedyncze listy, znaczące dla omawianego tematu, wyławiano z czasopism, ksiąg zbiorowych i tym podobnych wydawnictw.
Ze źródeł pamiętnikarskich należałoby wymienić — po wspomnianym już dzienniku K. Preka — pamiętniki W. Zawadzkiego, W. Pola, Z. Kacz-kowskiego, L. Jabłonowskiego, A. Grabowskiego, S. Łusakowskiego36. Wiele szczegółów z życia publicznego przynoszą pamiętniki wyższych wojskowych i działaczy politycznych, jak dowódcy Gwardii Narodowej we Lwowie w roku 1848 Romana Wybranowskiego, F. Smolki, F. Ziemiał-kowskiego, H. Bogdańskiego37.
Poza korespondencją i pamiętnikami obraz epoki uzupełniała, przynosząc równocześnie szereg informacji faktograficznych, prasa współczesna: gazety codzienne, na gorąco chwytające życie, czasopisma drukujące żywe polemiki i tzw. korespondencje z terenu, kroniki życia towarzyskiego, nekrologi itp. W tym zaś szczególnym okresie, który jest przedmiotem badań, okresie wydarzeń rewolucyjnych 1846 i 1848 r., nie można nie docenić wagi druków ulotnych, materiałów niełatwych dzisiaj do zdobycia, rozproszonych po wielu bibliotekach, ukrytych często wśród innych materiałów archiwalnych (np. w Bibliotece UAN we Lwowie liczne druki ulotne, odezwy, jednokartkowe utwory satyryczne itp. znajdziemy w papierach G. Pawlikowskiego pod nic nie mówiącą sygnaturą 73/11).
Z opracowań barwę epoki i atmosferę życia w Galicji oddają niewątpliwie najlepiej prace prof. A. Knota, H. Barycza, S. Kieniewicza 38, jak również znakomite wstępy tych autorów do wydawanych pamiętników i wyborów tekstów źródłowych. Stanowiły one wydatną pomoc w osadzeniu działalności Instytutu w realiach politycznych, społecznych i gospodarczych.
Autorka starała się dokładnie ustalać fakty i ściśle przestrzegać zasad poprawnego wnioskowania. Jeśli mimo to z jej wywodów przebija tu
i ówdzie nuta zaangażowania emocjonalnego, nie jest to skutkiem braku krytycyzmu i nieodzownego dystansu wobec źródeł i przedstawianych zdarzeń i czynów, lecz raczej wynika z charakteru materiałów, bardzo często polemicznego. Okres obfitował w kontrowersyjne poglądy na działalność Instytutu i konfrontowanie ich z materiałem faktograficznym zmuszało poniekąd autorkę do zajęcia stanowiska, zwłaszcza że dzieje Instytutu Ossolińskich nie są tylko dziejami martwych murów i książek, lecz jest to tętniąca życiem historia ludzi, którzy swą pasją i poświęceniem ożywili i mury, i książki.
Niniejsza praca jest zmienioną wersją rozprawy doktorskiej pod tym samym tytułem, obronionej w Instytucie Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego w 1978 r. Rozprawę pisałam pod kierunkiem Pana prof. dr. Antoniego Knota, któremu składam na tym miejscu serdeczne podziękowanie za wyświadczoną mi pomoc i opiekę naukową. Składam także podziękowanie recenzentom rozprawy: Panu prof. dr. hab. Stanisławowi Kubiakowi i Panu prof. dr. Janowi Trzynadlowskiemu, których cenne uwagi wykorzystałam w trakcie przygotowywania rozprawy do druku. Wyrazy wdzięczności należą się ponadto Dyrekcji Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, zwłaszcza dyrektorowi dr. Januszowi Albinowi i wicedyrektorowi dr. hab. Józefowi Szczepańcowi, za życzliwość i stworzenie mi w Bibliotece, w której byłam zatrudniona, odpowiednich warunków do napisania i opublikowania pracy.

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.