Niniejsza monografia, na którą złożyły się teksty językoznawców i literaturoznawców z głównych ośrodków słowacystycznych w Polsce (Kraków, Katowice / Sosnowiec, Wrocław, Warszawa, Lublin) i Słowacji (Bratysława, Koszyce, Preszów, Bańska, Bystrzyca) ma za zadanie ukazać czytelnikowi, jak i do jakiego stopnia zmieniała się w zakresie problematyki i metodologii badań w ciągu minionego stulecia problematyka słowacystyczna, uprawiana w polskich ośrodkach słowacystycznych i slawistycznych.

Przedstawione w niej szerokie spektrum tematyczne – obejmujące zagadnienia zarówno literaturoznawcze, jak i językoznawcze, niekiedy z elementami kulturoznawstwa – stanowi całkowite przeciwieństwo problemów rozpatrywanych na początku XX wieku, ograniczonych do językoznawstwa historycznego albo do uprawianych w skromnym zakresie badań historyczno-literackich. Zmienił się także sposób opisu i warsztat metodologiczny współczesnego słowacysty.

Zadaniem monografii i jest nie tylko przegląd dokonań współczesnych słowacystów i prezentacja zagadnień badawczych nurtujących dyscyplinę słowacystyczną na początku XXI wieku (również w jej szerszej perspektywie słowiańskiej), lecz także próba pytania o możliwości i ograniczenia współczesnych dyskursów teoretycznych w badaniach słowacystycznych i slawistycznych.