Trwające przeszło tysiąc lat średniowiecze jest dla religioznawcy poważnym ale i ciekawym wyzwaniem badawczym. Po rozpadzie cesarstwa rzymskiego władze kościelne zmagały się nie tylko z problemem nawracania zwycięskich Germanów i innych ludów pozostających dotąd poza granicami cywilizacji rzymskiej, ale i z ich odmiennymi systemem wartości i normami obyczajowo-moralnymi. A gdy potem zdawało się, że powstała zwarta chrześcijańska rodzina narodów, na czele których stoją papież oraz koronowani i namaszczani przez metropolitów królowie, wyznająca jedną religię w identycznym na całym obszarze rycie liturgicznym i kierująca się tymi samymi zasadami moralnymi, nastąpił kryzys papiestwa oraz dały o sobie znać ruchy heterodoksyjne, nie tylko inaczej odczytujące słowa Chrystusa, ale i mające inną wizję społeczeństwa i państwa.

 
Sprawy te podjęte zostały w niniejszym tomie. Część autorów skupiła się na analizie średniowiecznej religijności – zróżnicowanej, bo ukształtowanej nie tylko pod wpływem duchowieństwa, lecz i zwyczajów ludowych oraz religii przedchrześcijańskich. Inni autorzy podjęli zagadnienia kultury, której religia była fundamentem i probierzem. Jeszcze inni skupili się na funkcjonowaniu religii w życiu społecznym. A niektórzy na przemyśleniach doktrynalnych teologów tamtej epoki. Większość tekstów analizuje społeczność chrześcijańską, również w jej heterodoksyjnych wspólnotach; dwa teksty poświęcają uwagę judaizmowi i jego wyznawcom, którzy stanowili stały składnik religijnego krajobrazu średniowiecza.

	Summary
Spis treści
Wincenty Myszor, Średniowieczna religijność ludowa. Dualizm w świetle Interrogatio Iohannis
Medieval Folk Religiousness. Cathar Dualism in the Light of the Interrogatio Iohannis
Stanisław Bylina, Religijność radykalnego husytyzmu
Jan Drabina, Kult świętych w kościołach dekanatu bytomskiego w średniowieczu
Krzysztof Pilarczyk, Liturgia synagogalna – jej pochodzenie, struktura i rozwój
Mikołaj Krawczyk, Technika mistyczna Abrahama Abulafi i przedstawiona w ’Ocar ‘eden ha-ganuz
Daria Szymańska-Kuta, Próba interpretacji augustyńskiego dialogu De quantitate animae 32, 69 w kontekście platońskiej teorii duszy
Marcin Karas, Inspiracja religijna w systemie wiedzy przyrodniczej św. Tomasza z Akwinu
Piotr Czarnecki, Geneza i doktryna dualizmu słowiańskiego w średniowieczu
Teresa Wolińska, Polityka, przyjaźnie i podarunki w świetle korespondencji papieża Grzegorza Wielkiego
Wiktor Szymborski, Uwagi o średniowiecznym przewodniku po odpustach nadanych szpitalowi duchaków w Krakowie
Jan Stradomski, Literacka, polityczna i cerkiewna działalność prawosławnego metropolity kijowskiego Grzegorza Cambłaka w świetle współczesnych mu źródeł