Opis książki:
Żyjemy w czasie zamętu związanego z kryzysem, który ze Stanów Zjednoczonych
rozlał się po całym świecie. Ze sfery finansowej przeniósł się do sfery realnej
i rozprzestrzenia się dalej na sferę społeczną i polityczną. Światowy kryzys jest, co
zrozumiałe, dominującym tematem dyskusji akademickiej, eksperckiej i medialnej.
Nikt już nie ma wątpliwości, że jest to kryzys o wymiarze globalnym, kryzys systemowy
o fundamentalnym znaczeniu.
Zagrożenie kryzysem to jeden z wątków w toczącej się od wielu lat debacie
o globalizacji. Zwracano w niej uwagę na nieuchronność kryzysu w sytuacji, gdy
świat finansów światowych jest całkowicie oderwany od realnej gospodarki, gdy
wzrasta podatność gospodarki poszczególnych krajów na ataki spekulacyjne, gdy
konsekwencją zakłócenia mechanizmu kształtowania kursów walutowych i tworzenia
rezerw jest destabilizacja ekonomiczna krajów. Groźbę kryzysu gospodarczego
upatrywano w niekompletności procesu globalizacji, który powoduje, że na globalnym
rynku nie ma arbitra i nie obowiązują żadne reguły gry. Rozpad ładu świata
opartego na kontroli państwa, pozbawionego skutecznej koordynacji, prowadzi do
żywiołowości i chaosu.
Groźbę kryzysu wiązano też z nieuchronnością załamania neoliberalnego modelu
gospodarki: niespójnego, konfliktogennego, bo powodującego narastanie ekonomicznego
rozwarstwienia społeczeństwa, ignorującego kulturowe uwarunkowania
funkcjonowania i rozwoju gospodarki i społeczeństwa. Uważa się więc, że głównym
odpowiedzialnym za kryzys jest neoliberalizm, a brak reakcji na wciąż nadymany
balon spekulacyjny jest niewybaczalnym jego (neoliberalizmu) błędem. Wyrażane
są opinie, że kryzys kompromituje ten model gospodarki i oznacza początek końca
doktryny neoliberalnej.
Globalizacja nie zniszczyła zróżnicowania systemów gospodarczych. Zróżnicowana
pod względem systemowym jest Unia Europejska. Różne jest też podejście
w poszczególnych krajach do działań antykryzysowych. W Polsce w działaniach
tych widoczne jest podejście neoliberalne, nie korzysta się z doświadczeń krajów,
które w przeszłości umiejętnie wychodziły z kryzysu, łącząc to z modernizacją
gospodarki. Skutków kryzysu nie da się uniknąć, ale można i trzeba je zmniejszać
oraz im przeciwdziałać za pomocą instrumentów polityki budżetowej i pieniężnej.
Przyglądanie się i bierne oczekiwanie na rozwój sytuacji oznacza otwarcie się na
dotkliwsze skutki kryzysu.
W czasie zamętu nasilają się bankructwa przedsiębiorstw. W zglobalizowanej
gospodarce ich następstwa mogą być bardzo poważne, bo wywołują one globalny
efekt domina. Jakkolwiek podłoże upadłości i bankructw w warunkach obecnego
kryzysu ma głównie charakter etyczny, to są one następstwem niedostosowania do
przyszłości, braku w przedsiębiorstwach strategii rozwojowych. Tymczasem niepewność
związana z burzliwym tempem i zakresem zmian nie sprzyja długookresowym
strategiom. W trosce o poprawę racjonalności decyzji podejmowanych na
różnych szczeblach zarządzania i rządzenia trzeba postulować w tych warunkach
tworzenie i rozwój sieci badań prognostycznych. W Polsce nie ma żadnego ośrodka
studiów strategicznych, nikt też nie koordynuje prowadzonych w kilku ośrodkach
badań nad bankructwami i upadłościami oraz systemami wczesnego ostrzegania.
Inna sprawa, że pomimo efektu domina upadłości, czyni się zbyt mało w skali globalnej,
aby je ucywilizować.
Szczególną rolę w gospodarce odgrywa sektor bankowy. Konsekwencje ekonomiczne,
a zwłaszcza społeczne kryzys��w bankowych i kryzysów pojedynczych
banków powodują, że bezpieczeństwo systemu finansowego staje się dobrem publicznym.
Konieczne jest zatem stworzenie międzynarodowej sieci bezpieczeństwa
finansowego i krajowego systemu bezpieczeństwa finansowego poprzez właściwe
regulacje rynku i nadzór nad bankami oraz określenie zasad interwencji w sytuacjach
kryzysowych. Potrzeba też więcej samoregulacji, a przede wszystkim etyki.
Są to warunki niezbędne do przywrócenia zaufania publicznego do banków i innych
instytucji finansowych.
Czy kolejne sytuacje kryzysowe z ich złożonymi uwarunkowaniami wpłyną na
korektę systemu gospodarczego, czy spowodują odejście od kanonów obecnych w naukach
ekonomicznych? Prawdopodobnie nie. Ale zmienia się widzenie świata. Dostrzega
się przede wszystkim, że długofalowy rozwój społeczno-gospodarczy polega na
permanentnych zmianach układu obejmującego środowisko, kulturę, politykę, społeczeństwo,
gospodarkę i technologię, następujących pod wpływem trzech uwarunkowań,
a mianowicie wartości, kultury i polityki. Redefiniuje się podstawowe problemy
gospodarki światowej, wskazując na nierównowagę ludnościową, nierównowagę ekonomiczną,
ograniczoność zasobów i narastanie bariery ekologicznej. Stawia się pytania
o sens globalizacji i sposoby koordynacji, które dzięki rozstrzyganiu sprzecznych
interesów pozwoliłyby dostosować się do niej z dodatnim saldem korzyści i kosztów.
Coraz więcej warunków skłania do patrzenia w przyszłość (a wręcz je wymusza).
Aby jednak ekonomia potrafiła mówić o przyszłości, musi spojrzeć na problemy
ekonomiczne z perspektywy innych nauk. Droga do poszukiwania nowej teorii
prowadzi przez interdyscyplinarną analizę i syntezę współczesnych procesów, połączoną
z badaniem rozwoju i ewolucji cywilizacji.
Zasygnalizowane problemy podejmują autorzy przedkładanej Państwu książki.
Jest ona pokłosiem wykładów publicznych, wygłoszonych w Szkole Głównej Handlowej
w Warszawie w latach 2[zasłonięte]007-20. Pierwszy wykład odbył się 21 lutego 2007 r.
Cykl wykładów został zorganizowany przez Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie
i Instytut Przedsiębiorstwa. Celem pomysłodawców projektu - profesorów Andrzeja
Hermana, Dziekana Kolegium, i Ireny Lichniak, Dyrektora Instytutu - była
popularyzacja wyników badań nad współczesnym przedsiębiorstwem funkcjonującym
w warunkach globalizacji i radykalnie zmieniającej się architektury gospodarki
światowej, narastającej konkurencji, wzrostu znaczenia rozwoju regionalnego
i lokalnego, budowania gospodarki opartej na wiedzy, prowadzonych w KNoP oraz
w innych ośrodkach naukowych w kraju i na świecie.
Inicjatywa ta wpisuje się też w działania Kolegium i Instytutu na rzecz tworzenia
środowiska naukowego, niezbędnego do prowadzenia poważnych badań
i związanych z nimi dyskusji naukowych. Chodziło nam o stworzenie forum informacji
o badaniach prowadzonych w uczelni przez poszczególnych pracowników,
katedry, zespoły badawcze, instytuty, a także o badaniach w innych ośrodkach naukowych.
Chodziło nam również o stworzenie miejsca dysput o ważnych publikacjach,
z udziałem przedstawicieli szerokiego środowiska naukowego, doktorantów,
studentów, praktyków gospodarczych, publicystów. Bez dyskusji naukowej i bez
środowiska naukowego nie ma dobrej uczelni. Środowiskowe dyskusje naukowe
powinny sprzyjać integracji badań oraz tworzeniu międzykatedralnych zespołów
badawczych. Łączenie w zespoły badawcze osób o podobnych zainteresowaniach
i tworzenie zespołów interdyscyplinarnych pozwala zwykle na intensyfikację badań
i osiąganie efektu synergii.
Inicjatywa ta nawiązuje do tradycji wykładów publicznych w Szkole Głównej
Handlowej, zorganizowanych przez profesor Barbarę Prandecką, gdy pełniła ona
funkcję prorektora Szkoły. Niestety wykłady te nie zostały opublikowane i dlatego
to ważne w historii Szkoły przedsięwzięcie popada w niepamięć.
Udało się nam pozyskać do współpracy wybitnych badaczy i wykładowców. Wykłady
wpisały się trwale w kalendarz ważnych wydarzeń w SGH. Sale wykładowe
są pełne. W wykładach uczestniczą wszystkie osoby zainteresowane, stale poszerza
się grono publiczności spoza środowiska naukowego. A dzieje się tak dlatego, że na
afiszach znaleźć można aktualne i ważne tematy oraz nazwiska znanych i cenionych
wykładowców. Serdecznie dziękuję Im za współpracę, za wygłoszenie wykładów
i przygotowanie tekstów do niniejszej książki. Chcemy, żeby pozostał po nich
trwały ślad.
W czasie, gdy odbywały się pierwsze wykłady, nikt nie myślał o kryzysie w takiej
skali. Zaskakuje więc aktualność wszystkich tematów zamieszczonych w książce.
Wyrażam przekonanie, że jest ona ważnym głosem w dyskusji o wyzwaniach dla
ekonomii w warunkach kryzysu.
WSTĘP (Irena Lichniak)
1. NIEKOMPLETNY PROCES GLOBALIZACJI I JEGO SKUTKI (Władysław Szymański)
1.1. Wprowadzenie
1.2. Niekompletność ekonomiczna i polityczna
1.3. Narastanie bariery ekologicznej
1.4. Globalizacja bez podmiotu identyfikującego i dbającego o interes globalny oraz załamanie równowagi w sferze realizacji interesów
1.5. Dominacja racjonalności mikroekonomicznej i narastanie błędu złożenia
1.6. Skutki wynikające z możliwości nadrabiania dystansu rozwojowego przez kraje o dużej populacji, takie jak Chiny i Indie
Bibliografia
2. GLOBALNE DOBRA PUBLICZNE A PAŃSTWA NARODOWE (Jerzy Kleer)
2.1. Wprowadzenie
2.2. Co to są globalne dobra publiczne?
2.3. Kiedy i dlaczego pojawiły się globalne dobra publiczne?
2.4. Krajowe i globalne dobra publiczne
2.5. Kategorie globalnych dóbr publicznych
2.6. Podsumowanie
Bibliografia
3. HIPOTEZA PRZEMIENNOŚCI RYNKÓW (Andrzej Szablewski)
3.1. Wprowadzenie
3.2. Ekspansja rynków kapitałowych - lata 90. XX w.
3.3. Konkluzje
Bibliografia
4. NOWY WYMIAR GLOBALNEGO KRYZYSU FINANSOWEGO (Leszek Pawłowicz)
4.1. Kryzys czy katastrofa systemu bankowego?
4.2. Utrata reputacji przez agencje ratingowe
4.3. Nadmierny poziom lewarowania
4.4. Koszty odbudowy zaufania
4.5. Dokapitalizowanie z perspektywy kraju goszczącego
4.6. Trudności na rynku finansowym krajów goszczących
4.7. Rola nadzoru kraju goszczącego
Bibliografia
5. KRYZYS BANKU A INTERWENCJE PAŃSTWA (Piotr Masiukiewicz)
5.1. Wprowadzenie
5.2. Doktryna dobra publicznego w bankowości
5.3. Nowe uwarunkowania i czynniki eskalacji kryzysu w sektorze bankowym
5.4. Przegląd instrumentów sanacji stosowanych w kryzysie subprime
5.5. Koncepcje walki z kryzysem
5.6. Działania antykryzysowe w Polsce
5.7. Wnioski
Bibliografia
6. PERSPEKTYWY RYNKU FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH W POLSCE (Sebastian Buczek)
6.1. Wprowadzenie
6.2. Podstawy prawne funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w Polsce
6.3. Rozwój funduszy inwestycyjnych w Polsce
6.4. Zaostrzenie konkurencji
6.5. Większa dywersyfikacja
6.6. Otwarta architektura w bankach
6.7. Obniżanie poziomu opłat za zarządzanie
6.8. Podsumowanie
Bibliografia
7. OFFSHORING USŁUG SEKTORA IT (Barbara Liberska)
7.1. Rozwój offshoringu usług informacyjnych - nowa faza globalizacji
7.2. Kategorie usług offshoringowych
7.3. Wybór lokalizacji offshoringu usług
7.4. Globalne tendencje w przenoszeniu usług IT
7.5. Indie liderem w świadczeniu usług informacyjnych na globalne rynki
7.6. Atrakcyjność Polski na globalnym rynku offshoringu usług IT
7.7. Wnioski
Bibliografia
8. ZAMIANA DŁUGÓW NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA (Stanisław Sitnicki)
8.1. Wprowadzenie
8.2. Idea i praktyka konwersji długów na inwestycje ekologiczne
8.3. Ekokonwersja w Polsce - kształt i zadania Fundacji EkoFundusz
8.4. Mechanizm programowania oraz selekcji i realizacji inwestycji
8.5. Efekty programu ekokonwersji
8.6. Możliwość replikowania polskiego przykładu ekokonwersji
Bibliografia
9. BANKRUCTWA - GLOBALNY EFEKT DOMINA (Elżbieta Mączyńska)
9.1. Wprowadzenie
9.2. Istota i funkcje bankructwa. Bankructwa jako katharsis
i szansa naprawy (?)
9.3. Bankructwa przedsiębiorstw - niedostosowanie do przyszłości. Wyzwania strategiczne
9.4. Bankructwa jako następstwo przełomu cywilizacyjnego
9.5. Bankructwa a cykle koniunkturalne
9.6. Meandry statystyki upadłości
9.7. Prawo upadłościowe i naprawcze w praktyce. Wstępne wyniki badań. Syndrom hieny
9.8. Aspekty instytucjonalne. Wzorce: ABI
9.9. Prawo upadłościowe w aspekcie globalnym - konkurowanie państw
9.10. Podsumowanie
Bibliografia
10. GRY O PRZYSZŁOŚĆ - WIELOPODMIOTOWE I GENERACYJNE (Lech W. Zacher)
10.1. Wprowadzenie
10.2. Gry i ich niektóre cechy
10.3. Gra i gracze - zmieniające się charakterystyki i konteksty
10.4. Generacyjność
10.5. Tubylec cyfrowy jako nowy aktor gry o przyszłość
10.6. Podsumowanie
Bibliografia
11. GLOBALIZACJA JAKO POLARYZACJA W SKALI GLOBALNEJ (Przemysław Wielgosz)
11.1. Wszystkie maski globalizacji
11.2. Oszałamiająca statystyka
11.3. Finansowanie ekspansji
11.4. Fałszywy uniwersalizm
11.5. Długa historia globalizacji
11.6. Nowy imperializm
11.7. Wielka niewiadoma
12. CZEMU OPCJA SOCJALDEMOKRATYCZNA PONIOSŁA KLĘSKĘ (Tadeusz Kowalik)
12.1. Imitacja wzorca neoliberalnego po 1989 r.
12.2. Zignorowana lekcja szwedzka
12.3. Brusa-Łaskiego oraz Kornaia alternatywne opcje transformacji
12.4. Emocje i idee rządzą światem
12.5. Wyobraźnia ekonomiczna starych i nowych elit politycznych
12.6. Podsumowanie
Bibliografia
13. NOWE ZASADY EKONOMII ROZWOJU (Grzegorz W. Kołodko)
13.1. Proces wzrostu i rozwoju w przyszłości
13.2. Koincydencji teoria rozwoju
13.3. Potrzeba tworzenia nowych reguł gry o przyszłość
Bibliografia
|
