Przedmowa
Podziękowania
Wstęp
Perspektywa ujęcia
Ogniwa metodologiczne
Wyznanie
Rozdział I
Autorytet i „autorytety” jako problem kulturowy i społeczny
oraz jego obecność w dyskursie publicznym transformacji w Polsce
Wstęp
Autorytet w kulturze (według) Leszka Kołakowskiego
Autorytet między degradacją i uwzniośleniem
Inteligencja w Polsce – bez autorytetu czy skazana na igranie nim?
Pułapka „systemu” i „sieci” autorytetów – trudności analiz
Jacka Żakowskiego i nastawienia Adama Michnika
Przykład pułapki myślenia lewicowego o autorytetach
Autorytet jako człowiek-tworca etycznie wyniesiony niezależnością – poza sporem o władzę
Autorytet moralny w wersji salonowej z cudzysłowem – u Rafała Ziemkiewicza
Rozdział II
Tropy historyczne, socjologiczne i pytanie o wpływ w psychologii społecznej
Wstęp
Kryzys autorytetu jako kryzys kolejności w pułapce
mimetycznego pragnienia (geniusz Williama Szekspira
w oczach Rene Girarda)
Lunatycy i „zacofańcy” – dwa bieguny autorytetu w historii nauki
według Artura Koestlera
Autorytet jako problem socjologii kultury, filozofii nauki i socjologii wiedzy
Wyzwanie „refleksyjności” wobec autorytetów w „posttradycyjnym”
społeczeństwie: przypadek iluzji „aktywnego zaufania”
u Anthony’ego Giddensa; w stronę autorytetu globalizacji proceduralnej
Między oznakami autorytetu jako źródła wpływu
a autorytetem oznak – badania Stanleya Milgrama
Rozdział III
Szkoła frankfurcka, czyli o niemożności zniesienia autorytetu,
a nawet o jego nieautorytarnej potrzebie w nowoczesności
Wstęp
Ericha Fromma postulat „autorytetu racjonalnego”
poza konformizmem i anonimowością wpływu
Testament Maxa Horkheimera (kryzys autorytetu ojca i pułapka rozumu)
Theodora W. Adorna problemy z autorytetem w filozofii, sztuce
i życiu społecznym: przeciw autorytetowi realnej siły pozoru
Rozdział IV
Ćwiczenia filozoficzne z myśli o autorytecie – przypadek Hannah Arendt
Wstęp
Autorytet w edukacji: poza posłuszeństwo
Przeciw abdykacji i absolutyzacji autorytetu
Między liberalizmem i konserwatyzmem
Walka o tradycję przeciw jej rzecznikom – casus reformacji
Od absolutyzacji do formalizacji
Spory o źródła autorytetu
Autorytet cytatu jako źródła
Modalności pozycji autorytetu w kulturze
Rozdział V
Problem autorytetu a hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera
Wstęp
W stronę krytyki czystego autorytetu
Wyzwolenie spod autorytetu przyrodoznawstwa: przeżycie
Autorytet i oświecenie – spor Hansa-Georga Gadamera z Jurgenem Habermasem
Błąd oświecenia a oświeceniowy błąd Hansa-Georga Gadamera
Oświecenie i romantyzm – autorytet w walce na dwa fronty
Pochwała wpływu fragmentu: autorytet jako ślad
Klasyk jako autorytet: warunki realnego spotkania
Problem normatywności autorytetu
Rozdział VI
Z programu badań nad autorytetem u Richarda Sennetta (zapiski z lektury)
Wstęp
Poza ujęcia Maxa Webera i Zygmunta Freuda: autorytet jako dwoistość respektu i lęku
Mechanizm więzi (z) odrzucenia
Trzy przypadki: autorytet z odrzucenia, autorytet jako substytucja
ideału, autorytet jako fantazmat zniknięcia
Autorytet z ducha negacji
Autorytet ewoluującego paternalizmu
Autorytet relacji beznamiętnej jako perwersyjnej autonomii
W stronę autorytetu racjonalnego: poprzez cztery kryzysy
O wspólnictwie autorytetów i ich ofiar
Autorytet jako ślad wyższego świata
O trudnościach „czytania” autorytetu i o presji jego iluzji
O groźbie niskiego autorytetu
Rozdział VII
(Po)nowoczesna aura dla autorytetu – impulsy myśli Zygmunta Baumana
Wstęp
Ślady autorytetu w zarysie socjologicznym z 1962 roku
Etyczne fiasko autorytetu nowoczesności
Autorytet: między parweniuszem, idolem i spożywcą a życiem w roju
Autorytet z lęku i niepewności
Rozdział VIII
Pułapy i pułapki słownikowe
Wstęp
Bezradność słownikowa – odsłona pierwsza
Słowniki filozoficzne i ich ograniczenia
Autorytet w nauce – ujęcie Janusza Goćkowskiego
Casus popularnego marksizmu
Wariant katolicki: afirmacja ideału
Przewrotność Roberta Nisbeta
Rozdział IX
Przymiarki pedagogiczne, mielizny i inne przeszkody psychologiczne
Wstęp
Trudności w problematyzowaniu autorytetu
Funkcjonalność autorytetu i jego ambiwalencja
Pierwszeństwo autorytaryzmu?
Słowniki psychologiczne
Profile autorytetu w perspektywie rozwojowej – Erik Erikson
i Lawrence Kohlberg oraz ich niedoczytania pedagogiczne
Autorytet jako „specyfika i indywidualność” –
źródło „partycypacji mistycznej” według Carla Gustava Junga
Rozdział X
Autorytet w perspektywie komunikacyjnej
Wstęp
Przypadek Jurgena Habermasa
Między narcyzmem i Cieniem
Pytanie o style bycia autorytetem: poza Hermanna Hessego
Estetyki oddziaływania
W stronę autorytetu symbolicznego
Rozdział XI
Autorytet w świetle Slavoja Žižka wykładni psychoanalizy Jacques’a Lacana
Wstęp
W kwestii autorytetu dyskursu naukowego
Typy dyskursu i pozycje autorytetu
Patologia autorytetu – pytania w kontekście groźby przemocy
Autorytet ojca (Imienia-Ojca) wobec dziecka
Wolność woli i perswazja (sugestia) autorytetu
Zmienne losy recepcji autorytetu: przypadki Hannah Arendt
i Zygmunta Freuda
Autorytet wobec innych i ich dzieł
Autorytet jako efekt performacji: między emanacją i namiastką mądrości
Pozor autorytetu w wariancie totalitarnym
Autorytet wobec roszczeń ofiary i wyzwania cierpienia
Przeciw autorytetowi Nikogo
Rozdział XII
Nauczyciel jako autorytet – o błędach opisów i projektów normatywnych
Wstęp
Przeciw ideałowi niekwestionowania u Mieczysława Łobockiego
Pozorny prymat ufności
Przestrogi w pracach Henryki Kwiatkowskiej
Przeciw integralnej sentymentalności
W stronę autoryzacji – współmyślenie na marginesie rozważań
Marii Dudzikowej o autorytecie nauczyciela
Marzenie Johna Holta o autorytecie „naturalnym” nauczyciela –
z namawianiem do forteli w grze „w Szkołę”
w pułapce formalizmu edukacyjnego
Rozdział XIII
Błąd sentymentalizmu, dydaktyzmu i psychologizmu – pytanie o ukryty autorytaryzm i bezradność wobec słabości autorytetu pedagogicznego nauczycieli
Wstęp
Stefana Baleya elementy psychologii wychowawczej a autorytet
Przeciw dydaktyzmowi Bolesława Niemierki
Psychologizm Jolanty Miluskiej i innych
O braku „fazowego” myślenia o autorytecie nauczyciela –
z ograniczoną wizją „poziomu” autonomii i słabością badań
nad aspektem stabilizującym komfort zamiast stymulacji rozwoju
Rozdział XIV
Autorytet pedagogiczny jako medium „obiektów niemych kulturowo” – o filozofii wychowania Zygmunta Mysłakowskiego
Wstęp
Przeciw sentymentalizacji autorytetu
W stronę autorytetu post-konwencjonalnego
Autorytet przeciw Erosowi? (pytanie o pedagogiczne minimum wpływu)
Autorytet w kontekście dydaktyki przeżycia, podniet i sprzężenia
Autorytet między napięciem i rozproszeniem
Rozdział XV
Autorytet przeciw dominacji. Radykalna wizja autorytetu w pedagogice amerykańskiej (Larry Grossberg, Henry A. Giroux i Peter McLaren)
Wstęp
Cztery typy elitaryzmu i autorytetu w edukacji
Źródła walki o autorytet (w) edukacji
Autorytet między dominacją a hierarchią
Zadanie pracy wobec autorytetu
Autorytet i intelektualiści
Jak bronić autorytetu przed konserwatyzmem i liberalizmem?
Autorytet w perspektywie trójwymiarowej niewspółobecności
W stronę głosu jako przejawu autorytetu
Trzy sposoby widzenia kryzysu autorytetu
Od zysku z krytyki autorytetu do odzysku autorytetu (dla) krytyki
Peter McLaren o językowym i etycznym upełnomocnieniu do walki o autorytet
Edukacja jako walka o nowe oblicze autorytetu
Zamiast zakończenia – czyżby mission impossible?
Bibliografia
Posłowie
Słowo od autora
Maria Dudzikowa – Na marginesie maszynopisu
Stanisław Zbigniew Kowalik – Opinia o książce
Zbigniew Kwieciński – Recenzja wydawnicza (fragmenty)
Bogusław Śliwerski – Rekomendacja lektury
Indeks nazwisk
