WYCHOWANIE OBYWATELSKIE ETYKA POLITYCZNA 1913 R.

16-01-2012, 18:07
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Najwyzsza cena licytacji: 62 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 2036022592

Miejscowość Kraków

Licytowało: 2 Wyświetleń: 17

Koniec: 13-01-2012 20:18:45

Dodatkowe informacje:
Opis niedostępny...

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
O WYCHOWANIU OBYWATELSKIEM
ZASADNICZE ZAGADNIENIA ETYKI I PEDAGOGIKI POLITYCZNEJ

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W DOLNEJ CZĘŚCI AUKCJI (CZASAMI TRZEBA WYKAZAĆ SIĘ CIERPLIWOŚCIĄ W OCZEKIWANIU NA ICH DOGRANIE)

AUTOR -
FR. W. FÓRSTER

PRZEKŁAD DR. JÓZEF KRETZ

WYDAWNICTWO, WYDANIE, NAKŁAD -
WYDAWNICTWO - NAKŁAD GEBETHNERA I WOLFFA OK 1913
WYDANIE - 1 POLSKIE Z DRUGIEGO, ROZSZERZONEGO I PRZEROBIONEGO WYDANIA
NAKŁAD - ??? EGZ.

STAN KSIĄŻKI -
DOBRY MINUS JAK NA WIEK (PRZYBRUDZENIA I USZKODZENIA, PODPIS WŁASNOŚCIOWY) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).

RODZAJ OPRAWY -
INTROLIGATORSKA, TWARDA Z PŁÓCIENNYM GRZBIETEM I NAROŻNIKAMI

ILOŚĆ STRON, WYMIARY, WAGA -
ILOŚĆ STRON - VIII, 218
WYMIARY - 23,5 x 16 x 1,6 CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - 0,406 KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)

ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
NIE ZAWIERA

KOSZT WYSYŁKI -
8 ZŁ - KOSZT UNIWERSALNY, NIEZALEŻNY OD ILOŚCI I WAGI, DOTYCZY PRZESYŁKI PRIORYTETOWEJ NA TERENIE POLSKI.

ZGADZAM SIĘ WYSŁAĆ PRZEDMIOT ZA GRANICĘ. KOSZT WYSYŁKI W TAKIM PRZYPADKU, USTALA SIĘ INDYWIDUALNIE WEDŁUG CENNIKA POCZTY POLSKIEJ I JEST ZALEŻNY OD WAGI PRZEDMIOTU. (PREFEROWANYM JĘZYKIEM KONTAKTU POZA OCZYWIŚCIE POLSKIM JEST ANGIELSKI, MOŻNA OCZYWIŚCIE PRÓBOWAĆ KONTAKTU W SWOIM JĘZYKU NATYWNYM.)

I AGREE to SEND ITEMS ABROAD. The COST of DISPATCHING In SUCH CASE, IS ESTABLISH ACCORDING TO PRICE-LIST of POLISH POST OFFICE SEVERALLY And it IS DEPENDENT FROM WEIGHT of OBJECT. ( The PREFERRED LANGUAGE of CONTACT WITHOUT MENTIONING POLISH IS ENGLISH, BUT YOU CAN OBVIOUSLY TRY TO CONTACT ME IN YOUR NATIVE LANGUAGE.)

DODATKOWE INFORMACJE - W PRZYPADKU UŻYWANIA PRZEGLĄDARKI FIREFOX MOŻE WYSTĄPIĆ BŁĄD W POSTACI BRAKU CZĘŚCI TEKSTU LUB ZDJĘĆ, NIESTETY NARAZIE JEDYNYM ROZWIĄZANIEM JAKIE MOGĘ ZAPROPONOWAĆ TO UŻYCIE INTERNET EXPLORERA LUB WYSZUKIWARKI "OPERA", Z GÓRY PRZEPRASZAM ZA NIEDOGODNOŚCI.
PRZY OKAZJI PRZYPOMINAM O KOMBINACJI KLAWISZY CTRL+F (PRZYTRZYMAJ CTRL I JEDNOCZEŚNIE NACIŚNIJ F), PO NACIŚNIĘCIU KTÓREJ Z ŁATWOŚCIĄ ZNAJDZIESZ INTERESUJĄCE CIĘ SŁOWO O ILE TAKOWE WYSTĘPUJE W TEKŚCIE WYŚWIETLANEJ WŁAŚNIE STRONY.

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS -

PRZEDMOWA.

Niniejsze wydanie drugie mojego »W ychowania oby-w a t e 1 s k i e g o«, zupełnie przerobione i rozszerzone, wypłynęło z życzenia, by pewnym zagadnieniom zasadniczym głębszą poświęcić uwagę i rozpatrzenie. Zagadnienia te bowiem nie znalazły w dotychczasowej literaturze o wychowaniu oby-watelskiem należnego im oświetlenia ani ze stanowiska celu ani metody.
Wiele się dziś mówi o pedagogii »naukowej« i zbyt pochopnie zarzuca się »nienaukowość«' tym pisarzom, którzy w omawianiu konkretnych zagadnień życiowych rozmyślnie trzymają się nieco zdała od terminologii szkolnej i abstrakcyjnej systematyki. A wszakże prawdziwa wiedza powstaje jedynie dzięki dążeniu do ujęcia danego zagadnienia w całej jego żywej osnowie. Gdy jednak idzie o konkretne zagadnienia życia ludzkiego, to taka wiedza prawdziwa wymaga pewnych szczególniejszych warunków, którym abstrakcyjnie myślący uczony z trudem jeno zadość uczynić zdoła, mianowicie dokładnego obycia się z rzeczy wistem życiem i znajomości natury ludzkiej. Dłatego to we współczesnej literaturze pedagogicznej znajdujemy tak wiele książek, które powstanie swe Zawdzięczają nienagannej wprawdzie technice naukowej i pełne są uczonych uwag, szkolnych definicyi i umiejętnie ułożonych paragrafów, a mimo to przez poważniejszą krytykę uznane być mogą jedynie za dzieła popularne, w naukową odziane szatę; nie ujęto w nich bowiem zagadnień
w całej ich głębi, przecedzono wszystko w akstrakcye i widać w nich prawdziwy lęk przed konkretnem ujęciem; boć przecie, kto chce być konkretnym, ten wypada z terminologii szkolnej i staje się przez to »n i enauko wy m«! Czyż istotna wiedza polega tylko na zewnętrznościach techniki, a nie na ujmowaniu rzeczy samej, o którą idzie? Niechże kto raz zbada, w jak dowolny i płytki sposób w przeważnej części naszej literatury wychowawczo - obywatelskiej omówione są zagadnienia celówł). Co to jest właściwie rzeczywista kultura państwowa? Na czem zasadza się istota prawdziwego obywatela państwa? Na te pytania odpowiadają autorowie w sposób zupełnie oderwany i ogólnikowy i to zapomocą pojęć, które wzięte są bądź ze słownika posłusznego obywatela starej daty, bądź też z będącej w obiegu gwary demokratycznej. I cóż z takimi ogólnikami począć ma wychowanie? Tak więc niedostateczność i jednostronność projektów pedagogicznych w dziedzinie wychowania obywatelskiego pozostaje w ścisłym związku z owem zbyt powierzchownem i nie-określonem wyobrażeniem celów. Dopiero całkiem konkretne wyobrażenie o istocie ducha państwowego zapłodnić zdoła myśl i wynalazczość w dziedzinie metodyki. Skądżeby j ednak takie konkretne wyobrażenia wziąć miało bardzo wielu z pośród naszych uczonych? Porównajmy z naszą literaturą wychowawczo-obywatelską książkę taką, jak R. Stefena, socjologa i duchownego australskiego, p. t.: »D e m o c r a c y and C h a r a c t e r«. Ileż tam żywej obserwacyi sił, działających w życiu ludzkiem! Uczony angielski_ma najczęściej za sobą okres służby społecznej, stąd ten jego zdrowy zmysł rzeczywistości, a zarazem owo daleko posunięte wyswobodzenie się od poglądów klasowych i zacieśnienia partyjnego. U nas często ani myślą o tem zgoła, że pojęcia prawdziwego obywatela żadną miarą
określić nie można, nie wzniósłszy się wprzódy wysoko ponad współczesny partyjny zamęt polityczny. Wszak w licznych pisemkach, odnoszących się do wychowania obywatelskiego, każdy autor powtarza właściwie owo: »L'etat c'est moi«, tz. »ja i ludzie, należący do mego znaku, my jedynie reprezentujemy ducha prawdziwie obywatelskiego, — wszyscy inni natomiast — to wrogowie państwa«. Bardzo mało jeszcze widać u nas istotnego dążenia do państwowej wspólnoty z ludźmi odmiennych poglądów i bardzo niewiele świadomości tych skutków, jakie dla całego politycznego i obywatelskiego życia pociąga za sobą ten stan. Tem bardziej należy gruntowniej zająć się zagadnieniami ostatecznych celów w dziedzinie kultury obywatelskiej, ażeby t. zw. wychowanie obywatelskie nie służyło jedynie dalszemu podtrzymywaniu obecnego braku kultury obywatelskiej — pokrywanego tylko coraz nowemi wywieszkami.
Jestto wielką wadą nowoczesnych usiłowań wychowawczych, jakoto pedagogii seksualnej, pedagogii woli i pedagogii obywatelskiej, że nie stanowią one poszczególnych zastosowań jednej jednolitej pedagogii moralnej, opartej na uniwersalnej zasadzie i wszechstronnie opracowanej, lecz dążenia zupełnie specyalne, spowodowane obserwacyą pewnych niedomagali naszego czasu, a bynajmniej nie sięgające do korzeni zła głębiej tkwiących. I tak zło seksualne zwalczać chciano zapomocą bezpośredniej m e-tody specjalnej, nie badając głębszych przyczyn całego tego zwyrodnienia, a przedewszystkiem nie troszcząc się o ponowną uprawę centralnych sił charakteru; wolę wzmacniać chciano zapomocą gimnastyki chcenia, zamiast uznać, że ogólne wzmacnianie duszy jest zarazem najważniejszą drogą do kształcenia woli; wreszcie zwiotczenie uczuć t w o r z ą c y c h i utrzymujących państwo uleczyć starano się również przedewszystkiem zapomocą różnego rodzaju bezpośrednich uczuć i pobudzeń P a t r y o t y c z n y c h, zamiast i tu zstąpić do »Królestwa ma-tek« i owe fundamentalne siły moralne, tworzące — żeby tak
rzec — w samej duszy ludzkiej podwaliny państwa, ożywiać i krzepić i duchowo oczyszczać.
Niechajże następujące wywody przyczynią się do lego, by zwrócono baczniejszą uwagę na wymienione powyżej a nazbyt zaniedbane zagadnienia zasadnicze.

Wiedeń w październiku 1913.
Fr. W. Fórster.

WSTĘP.

Ożywiony ruch, jaki w naszych czasach obudził się w dziedzinie wychowania obywatelskiego, stanowi tylko wyraz powszechnej w naszej dobie dążności do odwrócenia się od zewnętrznych zagadnień kultury ku wewnętrznym, od metody rozważań socyolo-giczneji ku psychologicznej, od oderwanego społeczeństwa ku żywemu człowiekowi. I to nie tylko w tym celu, aby temu człowiekowi wewnętrznemu należne przywrócić prawa, lecz i z tego przede-wszystkiem powodu, że zaczęto rozumieć, że wszelka kultura społeczna i polityczna w najgłębszych swych podstawach zasadza się na kulturze duszy. Oszołomieni zewnętrznemi powodzeniami i zdobyczami,, nadtośmy zaniedbali owe najbardziej osobiste podwaliny wszelkiej twórczości społecznej, tak, że cała nasza cywilizacya coraz bardziej upodabnia się do olbrzymiego mechanizmu, w którym stacya nasilna grozi zastojem; na wszelkich polach przyzwyczajono się operować motywami niższego rzędu; zanikają wielkie inspiracye charakteru, jedynie zdolne wytworzyć owo zupełne poświęcenie się i prawdziwą niezawodność w działaniu małem i wiel-kiem, jawnem i ukrytem. Wszystko to odnosi się nie tylko do współczesnego życia pracy, w którem wyższe motywy coraz bardziej ustępują miejsca pobudkom niższym, wypaczającym charakter i podkopującym rzetelność pracy, lecz przedewszystkiem też do współdziałania państwowego. Prawdziwe sumienie obywatelskie czerpało dotąd swą siłę z głębi sumienia osobistego. Obywatelska nieprzedajność płynęła z nieprzedajności cha-
rakteru, uświęconego religią. Im więcej tedy w szerokich warstwach kruszą się i upadają ideały religijno-obyczajowe, tem bardziej spada też jednostka na poziom swej własnej indywidualności i swoich wprost namacalnych interesów, tem rychlej zatraca się wszelkie poważne poczucie odpowiedzialności wobec wspólnoty życia państwowego; porządek obywatelski zaś utrzymuje się jeszcze dzięki najpośledniejszym tylko motywom i obrachowaniom.
Na pierwotniejszych stopniach kultury społecznej stanowi instynkt stadowy i popędy socyalne przeciwwagę sił odśrodkowych, i one też zniewalają jednostkę do dobrowolnego podporządkowania się pod interesy ogółu; wszelako wraz z rozrostem życia osobistego słabnie owa przewaga żywiołowa popędów społecznych nad jednostką, co więcej, nawet patryotyzm traci swą uspołeczniającą i zespalającą siłę, którą miał ongi w okresach wojowniczych. Skutkiem tego trzeba koniecznie na miejsce owych prostszych węzłów społecznych ugruntować głębszy stosunek jednostki do całości państwowej. Nadto takiego wnętrzniejszego i bardziej osobistego ugruntowania odpowiedzialności obywatelskiej i lojalności wobec ogółu kultury narodowej domaga się rówrnież nadzwyczajna zawiłość i wielostronność całej naszej kultury społecznej); zadaniom i pokuszeniom, wobec których w obrębie tej kultury staje jednostka, żadną miarą nie podołają same instynkty polityczne i nieokreślone poczucia socyalne, niema przeto zgubniejszego błędu niż mniemanie, że wystarczy rozniecić namiętności narodowe i instynkty rasowe, by przemódz i opanować ową indywidualistyczną postawę współczesnego człowieka wobec państwa. Potrzeba nam więc przede wszystkiem p e Hi a gj o gj i ki kultury państwo w ej, pe -dagogiki, któraby już od zarania przeciwdziałała wyłącznie jed-. nostkowej woli i wychowywała młodzież zapomocą stosownych ćwiczeń, ożywiania i kształcenia w niej ducha odpowiedzialności społecznej; — pedagogiki, któraby i dorosłym ludziom, nastręczając stosowną sposobność do kształcenia się, uświadamiała w całej pełni doniosłość społeczną ich praktyki życiowej i wyprowadzała ich poza: stanowisko wyłącznie praktycznej użyteczności.
Prócz tej odczuwanej powszechnie konieczności, by zapomocą głębszych sankcyi związać jednostkę ze sprawami wspólnoty państwowej, pobudza ten ruch, dążący do wychowania obywatelskiego, inna jeszcze sprężyna. Jest on bowiem ostatecznym wyrazem fun-
damentalnej przemiany, jakiej doznało stanowisko jednostki w żyv ciu państwowem wskutek nowoczesnego rozwoju demokratycznego. Zdaje się nawet, jakoby dopiero dzięki temu pragnieniu wychowania obywatelskiego i nam samym z zupełną dokładnością uświadomiło się po raz pierwszy, ile nowej odpowiedzialności dla każdego z nas przyniosły z sobą owe wielkie przewroty polityczne, które . dokonały się w ostatniem stuleciu. W dawniejszych stuleciach istniały tylko książki o obywatelskiem wychowaniu książąt; zogniskowanie wszelkiej odpowiedzialności w jednej wszechpotężnej osobie skierowało namysł i sztukę najznakomitszych pedagogów ku pytaniu, w jakiby sposób ukształcić sumienie tego, który miał rozstrzygać o łosie milionów. I dziś jeszcze nie straciło doniosłości to zagadnienie obywatelskiego wychowania młodych książąt. Panującemu odjęto wprawdzie wiele odpowiedzialności politycznej, lecz właśnie dlatego, że go od tych ciężarów zwolniono, urosło idealne jego stanowisko, zyskało na wielkości i odpowiedzialności inspirujące i jednoczące stanowisko jego, jako przedstawiciela kulturalnej misvi państwa, i róść będzie tem więcej, im bardziej wzmaga się chaos zwalczających się wzajemnie interesów, a coraz mniej znaczy pierwiastek osobisty w potężnej maszyneryi życia państwowego. Obok tego liczyć się musimy z tym faktem, że rozwój demokracyi coraz bardziej zwala odpowiedzialność za przebieg życia politycznego na barki każdego poszczególnego obywatela i przez to zmusza nas, abyśmy tę samą baczność, jaką ongi Fenelon zwrócił na to, by w delfinie obudzić najrwyższą świadomość jego odpowiedzialności, zastosowali obecnie przy wychowaniu obywatelskiem wszystkich naszych współobywateli. Historyk francuski Tocqueville oświadczył po powrocie ze Stanów Zjednoczonych, że demokracya jest »faktem nieuniknionymw, że jednak historyczną potęgę tego faktu można skierować na dobre zapomocą stosownego wykształcenia i wychowania.
Jakiemiż jednak owo wychowanie państwowo-obywatelskie rozporządzać może metodami i środkami? Znaczna część odnośnej literatury buja niestety w sferze zbyt luźnych ogólników. Albo też hoMiuje się złudzeniu, bardzo dla naszego intelektualistycznego wieku znamiennemu, że nauka o prawie i ustroju jest najważniej-w młode pokolenie tchnąć ducha obywatelskiego. Podo-
bnie, jak we współczesnej pedagogii płciowej przecenia się zupełnie samo uświadomienie umysłowe, zapominając zgoła, że chodzi tu przecie wiele więcej o zagadnienie siły, niż wiedzy, tak też i w dziedzinie obywatelskiej nie dość jasno uświadomiono sobie, że sama znajomość urządzeń państwowych z rzeczywistem wychowaniem obywa lelskiem nic prawie nie ma wspólnego, a dalej, że kodeks ustaw państwowych o wiele dokładniej znają ci właśnie, którzy chcą obchodzić prawa, niż ci, którzy ich przestrzegają. Sama wiedza o urządzeniach państwowych i paragrafach nie przedstawia żadnej zgoła wartości, jeżeli nie obudzimy i nie wzmocnimy, nie oczyścimy i nie podniesiemy wroli tak, aby zawsze po obywatelsku traktowała wszystkie zagadnienia zawodowe i życiowe. Jeśli krótkowzroczna chęć samego zysku bez żadnych moralnych i społecznych widnokręgów istnieć będzie nadal, — jeśli na podstawie konkretnych zadań i zagadnień przyszłego życia zawodowego nic poprowadzimy młodego człowieka w tym kierunku, by do swych celów zmierzał nie jak bandyta, dzikus czy oszust, lecz żeby ciągle czuł, że jest w służbie wyższych celów, niż osobista i namacalna korzyść własna,, — to wszelka nauka praw i obowiązków obywatela, wszelka znajomość praw i pouczanie o ustawach, będzie tylko środkiem w sztuce pozwalania sobie na wszystko, byle tylko nie dać się schwytać na gorącym uczynku. Prawdziwa kultura obywatelska jest tedy ostatecznym owocem głębokiej kultury moralnej, prawdziwe sumienie obywatelskie rodzi się z głębi charakteru ludzkiego, zdrowie państwowego organizmu zależ}' w zupełności od tego, o ile zorganizowano w e-wnętrzny chaos w człowieku i pokonano anarchię popędów, przezwyciężono tężec samolubstwa i egoizmu przez obudzenie wyższych sił ducha. Taka jest zasadnicza myśl całej pedagogii państwowej Platona, i w tem tkwi też fundamentalne przeciwieństwo Sokratesa do sofistów, którzy udzielali wryłącznie nauki obywatelsko-państwowej. Sofiści bowiem zajmowali się nie charakterem, tylko w-ychowankom swym udzielali dokładnej wiedzy . o całej maszyneryi państwowej na to, by nią dla własnych umieli posługiwać się celów, Sokrates natomiast starał się zapomocą kultury charakteru przygotować wyższą kulturę państwową, wiedząc, że wprzód przemódz trzeba ochlokracyę namiętności w wewnętrz-
ni człowieku, jeśli ustąpić ma z państwa tyrania niższych in-nktów, oraz że społeczeństwo ludzkie pozostałoby jeno boiskiem, na którem zmagałyby się samolubne interesy, gdyby nie było ludzi, którym wierność dla ideałów etycznych użycza dość mocy, by raczej znosili krzywdy, niż je wyrządzali. W tem przeświadczeniu, że on jeden zakłada podwaliny państwa tam właśnie, gdzie je zakładać należy, t. j. w człowieku wewnętrznym, twierdził też Sokrates, że on jeden w tym- czasie naprawdę zabiega o sprawy państwowe, on jeden jest statystą istotnym, on jeden w rzeczywistości wychowuje młodzież do publicznego życia, podczas gdy inni wychowują ją jedynie na to, by z życia publicznego korzystali dla własnych celów. W tej też myśli raz jeszcze z naciskiem tu powtórzyć chcemy: najważniejsze zadanie wszelkiego wychowania obywatelskiego polega nie na samych tylko pouczeniach o urządzeniach państwowych, lecz na celowej uprawie tych własności charakteru,, które dla należytego pojmowania i wypełniania wszystkich obowiązków, oraz odpowiedzialności w państwowym współ-bycie szczególnie są ważne, i które stanowią zarazem najpewniejszą ochronę przed niebezpieczeństwami, grożącemi duchowi prawdziwie obywatelskiemu ze strony współczesnego życia zarobkowego !).
nauczyciele nasi i pisarze z równym do swego zadania zabrać się zapałem i umiłowaniem prawdy oraz nieustraszoną odwagą badawczą, jak ongi mędrzec greckia.
Oby w porę jeszcze zastanowiły pedagogów naszych te rozczarowania angielskie, a zarazem i to bardzo prawdziwe wskazanie, ile i jak wielkiego potrzeba natchnienia, — by obudzić rzeczywisty entuzyazm dla kultury państwowej.

SPIS ROZDZIAŁÓW.

Przedmowa...................... V
Wstęp...... . ,................ 1
CZĘŚĆ I.
Istota kultury państwowej.
J. K t y k a obywatela................ 9
1. Niemieckie i angielskie obyczaje polityczne....... 9
2. Obywatel jako organizator kultury państwowej..... 15
3. Świadomość państwowa abstrakcyjna i świadomość państwowa konkretna................. 20
II. Etyka rządzenia . .............. . 25
1. Jednostka nowoczesna i centralna władza państwowa ... 25
2. Sztuka. rozkazywania.................. 28
a) Zastosowanie pedagogiki przy obchodzeniu się z dorosłymi 28
b) Zagadnienie karności wśród nowych warunków życia . 31
c) Naczelne cechy prawdziwego przewódcy....... 35
3. Pedagogika państwowa.........[.'..... 54
a) Wielkie zalety pruskiej karności państwowej..... 54
b) Jednostronności i wady pruskiego systemu rządzenia ludźmi.................... 62
c) Pedagogika państwowa a niżsi urzędnicy....... 68
d) Centralizm a demokracya............ . 70
e) Przyszłość urzędu książęcego........... 82
4. Państwo a prawo moralne............... 84
5. Przyszła polityka kolonialna............. 88
a) Wychowywanie ras dzikich i cywilizowanych..... 88
b) Pedagogika polityczna względem ludności kresowych . . 95
CZĘŚĆ II.
Wychowanie obywatelskie.
I. Metody i stopnie wychowania obywatelskiego 103
1. Trudności zagadnienia............... 103
2. Praktyczne wskazówki w sprawie wychowania społecznego 109
3. Kształcenie poczucia odpowiedzialności........ 116
4. Pedagogika indywidualna a wychowanie obywatelskie . . 129__
5. Konieczność połączenia energii osobistej z kulturą społeczną 132
6. Etyka zawodowa i szkoły uzupełniające........ 136
7. W sprawie pouczeń państwowo obywatelskich...... 157
II. Praca społeczna a wychowanieobywatelskie
1. Przekształcenie państwa przez pracę społeczną..... 166
2. Subjektywne oddziaływanie pracy społecznej...... 170
3. Czego możemy się nauczyć od angielskiej i amerykańskiej pracy społecznej................. 174
4. Krytyczne uwagi o dotychczasowej pracy społecznej .... 192
III. Państwo a religia............... 213

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.

ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

NIE ODWOŁUJĘ OFERT, PROSZĘ POWAŻNIE PODCHODZIĆ DO LICYTACJI