Zofia (Sofja) Wasiliewna Kowalewska, z domu Korwin-Krukowska, urodziła się 15 stycznia 1850 r. w Moskwie. Jej ojciec Wasilij był generałem artylerii, przyznającym się do węgiersko-polskich przodków, matka zaś, Eliza Schubert, miała niemieckie korzenie. Zofia wzrastała w rodzinnej posiadłości wiejskiej w Palibino, w guberni witebskiej, na pograniczu Litwy i Rosji. Wiedzę zdobywała pod okiem guwernantek (najpierw francuskiej, później angielskiej) i prywatnego nauczyciela, Polaka Józefa Malewicza, który, jak sama oceniała, "szczególnie dobrze i oryginalnie wykładał arytmetykę".
Dwa czynniki w dzieciństwie rozbudziły zainteresowanie Zofii matematyką. Wspomina o stryju, Piotrze Wasiliewiczu Korwin-Krukowskim, samouku, który opowiadał przyszłej matematyczce "[...] o kwadraturze koła, o asymptotach - liniach prostych, do których krzywa stale się zbliża, lecz nigdy ich nie osiąga [...]". Drugi, znacznie bardziej niezwykły czynnik, wiązał się z tym, że podczas odnawiania domu w Palibino zabrakło tapet do jednego pokoju - dziecinnego. Wyklejono więc ściany papierem ze strychu. Tak się złożyło, że w stercie tej znajdowały się litograficzne odbitki wykładów z rachunku różniczkowego i całkowego Michaiła Ostrogradskiego (1[zasłonięte]801-18), których słuchał w młodości ojciec Zofii. Jedenastoletnia dziewczynka nauczyła się na pamięć wielu fragmentów, a forma niektórych wzorów wywarła na niej wielkie wrażenie.

Niepoślednie uzdolnienia matematyczne Zofii ujawniły się wówczas, gdy przestudiowała bez niczyjej pomocy podręcznik fizyki autorstwa sąsiada, profesora Tyrtowa. Uczyniła to, samodzielnie dochodząc do definicji funkcji sinus, której wcześniej nie znała. Tyrtow nakłonił ojca piętnastolatki, by rozwijać jej talent. W ten sposób zaczęła pobierać lekcje geometrii analitycznej oraz rachunku różniczkowego i całkowego w Petersburgu u Aleksandra Nikołajewicza Strannolubskiego. Gdy ten się zdziwił, że Zofia tak szybko przyswoiła pojęcia granicy funkcji i pochodnej, ona przypomniała sobie, iż widziała to wcześniej na ścianie pokoju dziecinnego: "I rzeczywiście, z formalnego punktu widzenia wiele z tych pojęć znałam już od dawna".

W wieku 18 lat Zofia wyszła za mąż za młodego geologa i paleontologa Włodzimierza Kowalewskiego, który rok później, w 1869 r., zabrał ją do Niemiec. Najpierw przybyła do Heidelbergu, gdzie wyrobiła sobie opinię uzdolnionej matematycznie. W 1871 r. wraz z mężem przeniosła się do Berlina. Pobierała tam prywatne lekcje u profesora Uniwersytetu Berlińskiego, Karla Weierstrassa (1[zasłonięte]815-18), który odkrywszy jej talent, nakłonił uniwersytet w Getyndze do rozważenia jej prac i przyznania Zofii stopnia doktorskiego. Stało się to w 1874 r. na podstawie trzech prac przygotowanych przez Kowalewską w okresie berlińskim: o równaniach różniczkowych cząstkowych, o zastosowaniu pewnej klasy funkcji abelowych do funkcji eliptycznych i o strukturze pierścieni Saturna. Zostały one opublikowane w latach 1[zasłonięte]874-18. Kowalewska do końca swego życia uważała się za uczennicę Weierstrassa.

Mimo tytułu doktora Kowalewska nie mogła znaleźć dla siebie posady na uniwersytecie, wróciła więc do Rosji, gdzie urodziła córkę. Prowadziła z mężem interesy, które zakończyły się niepowodzeniem. W 1882 r. ponownie wyjechała za granicę. W Paryżu zawarła znajomość m.in. z Charlesem Hermitem i Henrim Poincarem . Podjęła na nowo pracę naukową, formułując w 1883 r. matematyczną teorię załamywania się światła w kryształach. W tym samym roku jej mąż popełnił samobójstwo.

Niedługo po tym, z pomocą Weierstrassa, Kowalewska otrzymała stanowisko wykładowcy na Uniwersytecie w Sztokholmie, gdzie w 1884 r. jako pierwszej kobiecie w historii przyznano jej tytuł profesora matematyki. W tym samym roku powstała praca, którą uważa ona za najważniejszą w swym dorobku: "O ruchu ciała stałego wokół nieruchomego punktu pod wpływem siły ciążenia". Otrzymała za nią nagrodę Paryskiej Akademii Nauk w wysokości 5000 franków (roczna pensja profesorska na Uniwersytecie w Sztokholmie była wówczas równoważna około 8500 frankom). W 1889 r. Kowalewska została korespondencyjnym członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk.

Talentowi matematycznemu Kowalewskiej towarzyszyły zainteresowania literaturą piękną. W latach jej młodości przyjacielem domu był Fiodor Dostojewski, w którego piśmie "Epoka" zadebiutowała opowiadaniem Anna, starsza o 7 lat siostra Zofii, skończona piękność. Dostojewski zresztą poprosił Annę o rękę, lecz oświadczyny zostały odrzucone. Tymczasem kochała się w nim trzynastoletnia Zofia. Anna stała się pisarką za granicą. Zofia pozostawiła po sobie powieści i dramat, m.in. Nihilistka (1884, wyd. polskie w 1896 r.), oraz Wspomnienia z dzieciństwa (1890, I wyd. polskie pt. Pamiętniki Zofii Kowalewskiej w 1898 r., II wyd. polskie w 1978 r.). Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, podczas pobytu w Rosji, próbowała również swych sił jako krytyk, współpracując z gazetą "Nowoje wriemia".

Na osiem miesięcy przed śmiercią, w redakcji czasopisma "Russkaja starina" podczas rozmowy z Kowalewską zostały spisane wspomnienia, dotyczące jej drogi naukowej. Ukazały się w 1891 r. jako Opowiadanie autobiograficzne, przygotowane do druku przez młodszego brata Zofii, Fiodora Korwin-Krukowskiego. Ich autorka zmarła 10 lutego 1891 r., będąc u szczytu kariery, na zapalenie płuc.

Stan książki dobry, kartki kremowe, czyste, pieczątki pobibliot.

Wyd. PIW.