Wojna pod ziemią 1[zasłonięte]914-19, Simon Jones

To pierwsza na polskim rynku wydawniczym bogato ilustrowana pozycja, w której odnajdujemy głęboką analizę działań prowadzonych pod ziemią w latach 1914-18, w kontekście gwałtownej ewolucji sposobu walki, jaka dokonywała się na froncie zachodnim.
Podczas I wojny światowej działania operacyjne prowadzone były zarówno na powierzchni ziemi, jak i pod nią. Podkopy stały się sposobem na uniknięcie ognia karabinów maszynowych i ominięcie zasieków, a podziemne schrony zapewniały osłonę przed pociskami artyleryjskimi. W tunelach drążonych pod pozycjami wroga umieszczano ładunki wybuchowe, których eksplozje powodowały znaczne straty i wzbudzały panikę w szeregach.
Autor z wojskowego punktu widzenia ocenia skuteczność tych sposobów prowadzenia wojny, które zostały uznane za racjonalne rozwiązanie problemu impasu na froncie. W popularnonaukowy tok relacji zostały wplecione osobiste wspomnienia uczestników walk; świadectwa tego, że – mimo zastosowania technologii jako podstawy podziemnej wojny – równie ważne były ludzkie umiejętności, męstwo i wytrwałość.

WSTEP
Wojna okopowa w  latach 1[zasłonięte]914-19 toczona była w  takim samym stopniu na powierzchni ziemi, jak i  pod nią. Podkopywanie stało się sposobem na uniknięcie ognia karabinów maszynowych i  ominięcie przeszkód polowych, natomiast podziemne schrony zapewniały ochronę przed pociskami artyleryjskimi. Systemy głęboko położonych korytarzy stanowiły swoiste tajemnicze, zamknięte królestwo ludzi, którzy sami je budowali; ich tajemnice, a  zwłaszcza godny odnotowania zwarty charakter minerów jako grupy, powodowało, że do dziś ich dokonania są nam znane tylko w  niewielkim zakresie.
Od zakończenia I  wojny światowej pojawiły się jedynie trzy – nie licząc publikacji technicznych – wartościowe książki poświęcone brytyjskim pracom podkopowym. Stowarzyszenie Starych Towarzyszy Broni brytyjskich kompanii podkopowych opublikowało w  roku 1936 historię tej formacji, zatytułowaną Tunnellers. Została ona napisana przez jednego z  jej oficerów, sapera podkopowego Williama Granta Grieve’a. Grieve wykorzystał wiele przekazów – dostarczonych przez jego kolegów oficerów – które dziś są zaginione; miał także zapewniony pełny dostęp do archiwów przeznaczonych do użytku oficjalnych historyków Armii Brytyjskiej. Jego praca pozostaje najbardziej wszechstronnym omówieniem brytyjskich operacji podkopowych podczas I  wojny światowej. Wydawca jednakże zatrudnił popularnego pisarza, Bernarda Newmana, by ten ożywił styl i  usunął część szczegółów technicznych. Newman służył na froncie zachodnim w  szeregach Królewskiego Korpusu Zaopatrzeniowego  w  randze sierżanta sztabowego. Reputację autorytetu wojskowego uzyskał dzięki powieści, w  której przedstawił wizję wojny poprowadzonej metodami całkowicie odmiennymi od tych, za pomocą których toczono ją w  rzeczywistości. Newman najwyraźniej przełożył tę uproszczoną perspektywę na pewne fragmenty Tunnellers i  te części owej pracy, które wydają się obecnie najbardziej zdezaktualizowane, można przypisać jego modyfikacjom.
Pod koniec lat pięćdziesiątych Alexander Barrie napisał swoją pierwszą dopracowaną w  szczegółach książkę, zatytułowaną War Underground (Podziemna wojna). Przy jej pisaniu wykorzystał rozmowy z  żyjącymi jeszcze minerami i, podobnie jak Grieve, miał dostęp do nadal wówczas tajnych archiwów Ministerstwa Wojny (War Office) – mógł z  nich czerpać pod warunkiem, że nie poda ich jako źródła swoich informacji. Barrie zamierzał skupić się na bitwie pod Messines, ale niesamowite opowieści, które usłyszał, skłoniły go do podjęcia próby szerszego ujęcia tematu. Chociaż pozbawione przypisów, jego badania dobrze wytrzymują próbę czasu, a  kopie jego wywiadów znajdują się w  Muzeum Królewskich Saperów.
Książka Beneath Flanders Fields (Pod polami Flandrii) ukazała się w  2004 roku i stanowi owoc pracy trzech dobrze obeznanych autorów: filmowca, który od dawna interesował się podziemną wojną; geologa oraz zamieszkałego w  klinie Ypres sapera minera, który spędził wiele lat na odkrywaniu ocalałych tuneli i  ziemianek. Książkę tę można śmiało polecić każdemu, kto chce poznać dzieje brytyjskich działań podkopowych we Flandrii, zwłaszcza ze względu na fakt, że położono w  niej nacisk na kwestie związane z  geologią oraz brytyjskimi metodami konstrukcji podkopów i  ziemianek.
Jakkolwiek owe trzy prace są ważne, to w  żadnej z  nich nie znajdziemy analizy działań pod ziemią w  kontekście gwałtownej ewolucji sposobu walki, jaka dokonywała się na froncie zachodnim. Co więcej, w  języku angielskim nie napisano niemal nic o  francuskich i  niemieckich działaniach podkopowych ani też nie omówiono z  wojskowego punktu widzenia w  odniesieniu do brytyjskich jednostek. Celem tej książki jest ocena skuteczności owych dawniejszych sposobów prowadzenia wojny, które poprzez masowy udział cywili i  z  zastosowaniem nowoczesnej technologii zostały wywyższone do przypisywanej im roli potencjalnego rozwiązania problemu impasu na froncie. Tekst niniejszej książki jest wyzbyty uczuć i  zdystansowany, ma charakter obiektywny, jednakże w  ten suchy język relacji zostały włączone osobiste wspomnienia uczestników walk, które tym samym zaświadczają, że – mimo zastosowania technologii jako podstawy podziemnej wojny – równie ważne były i  są ludzkie umiejętności, męstwo i  wytrwałość.
Czas i  ograniczona ilość miejsca uniemożliwiły mi omówienie nie mniej interesujących działań podkopowych w  Wogezach i  na froncie włoskim. Jestem wdzięczny pani Margaret Heese za wyrażenie zgody na cytowanie i  wykorzystanie ilustracji z  dziennika jej ojca, Cyrila Lawrence’a, opublikowanego pod tytułem The Gallipoli Diary of Sergeant Lawrence of the Australian Engineers – 1st A. I. F. 1915. Niemożliwe okazało się skontaktowanie z  właścicielami praw autorskich innych cytowanych materiałów, które nadal mogą być objęte takimi prawami. Chciałbym wyrazić swoją wdzięczność pracownikom Muzeum i  Biblioteki Królewskich Saperów oraz Zbiorów Specjalnych Biblioteki Sydney’a  Jonesa, Uniwersytetu w  Liverpool oraz Archiwum Narodowego w  Kew. Jestem również wdzięczny Peterowi Bartonowi, Nickowi Evansowi, Peterowi Lane, Chrisowi McCarthy’emu, podpułkownikowi Philipowi Robinsonowi, Johanowi Vandewalla oraz Amis de Vauquois za ich pomoc.

Simon Jones,
Liverpool, sierpień 2009

SPIS TREŚCI
Spis ilustracji • 7
Wykaz skrótów • 8
Słownik • 9
Wstęp • 11
Działania minowe przed 1914 rokiem • 14
Działanie minowe od 1914 do początku 1915 roku • 36
Francuskie Sektory Minowe: Carency, Oise, Les Éparges i Vauquois • 57
Brytyjskie działania minowe w 1915 i na początku 1916 roku • 97
Hohenzollern i St. Eloi 1916 • 124
Somma 1916 • 150
Vimy, Arras i Messines 1917 • 176
Minerzy i technologia • 219
Podkopy i ataki piechoty • 246
Zakwaterowanie i komunikacja pod ziemią • 283
Podsumowanie • 331
Bibliografia • 336
Indeks • 345

PRZECZYTAJ FRAGMENT

FORMAT 145/205
OPRAWA: miękka + skrzydełka
ISBN [zasłonięte]978-8374-112-3
STRON 354
Wydawnictwo: Replika
Cena rynkowa: 39,90 zł.

Książka jest nowa.

Koszt wysyłki, listem priorytetowym, poleconym 6,20 zł.