WILHELM JERUSALEM FILOZOFIA POZNANIE WARSZAWA 1907

23-01-2015, 20:32
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 49.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 4991170264

Miejscowość Kraków

Koniec: 23-01-2015 19:59:52

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
KOSZT WYSYŁKI 10 ZŁ - Koszt uniwersalny, niezależny od ilośći i wagi, dotyczy wysyłki priorytetowej na terenie Polski. Zgadzam się na wysyłkę za granicę (koszt ustalany na podstawie cennika poczty polskiej).

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

PROF. DR. WILHELM JERUSALEM
WSTĘP DO FILOZOFII
Z TRZECIEGO WYDANIA ORYGINAŁU NIEMIECKIEGO PRZEŁOŻYŁA
JULIA DICKSTEINÓWNA
POD REDAKCYĄ
ADAMA MAHRBURGA
Próżno się mozoli, kto sztucznie usiłuje wywołać obojętność na takie badania, których przedmiot nie może być obojętnym dla natury ludzkiej.
Kant.
WARSZAWA
NAKŁADEM KSIĘGARNI E. WENDE I SPÓŁKA 1907

TREŚĆ.

Słowo wstępne Ad. Mahrburga............ V
Przedmowy autora do trzech wydań...... XIII-XXI
Rozdział 1.
Znaczenie i stanowisko filozofii..........23—43
S 1. Pojęcie i zadanie filozofii. Celem spekulacyi filozoficznej jest osiągnięcie jednolitego poglądu na świat i życie................... 23
S 2. Psychologiczne źródło filozofii. Pobudką do filozoficznego rozważania świata jest uczucie podziwu, szczególnie podziwu dla codziennych zdarzeń ... .24
§ 3. Historyczne źródło filozofii. Historycznie filozofia wystąpiła u różnych ludów naraz. Dla spekulacyi zachodniej miała znaczenie prawie wyłącznie filozofia grecka, która powstała około roku 600 przed Chryst. w miastach jońskich Azyi Mniejszej....... 27
S 4. Filozofia i religia. Filozofia z początku wystąpiła jako przeciwniczka religii tradycyjnych, później się przyczynia wybitnie do wyjaśnienia poglądów religijnych i ostatecznie usiłuje zjednoczyć się z religią oświeconą .................... 28
S 5. Filozofia i nauka. Nasamprzód filozofia i nauka są tem samem. Stopniowo wyodrębniają się poszczególne nauki. Grozi niebezpieczeństwo zaniku jedności wiedzy. Obecnie przedstawiciele nauk poszczególnych znów odczuwają potrzebę zjednoczenia filozoficznego. Filozofia powinna być naukową, ale sięga poza cel nauk poszczególnych.......... 32
S 6. Podział filozofii. Starożytny podział na logikę, fizykę i etykę. Podział psychologiczny wywodzący się od Kanta na filozofię poznania, uczucia i woli. Logika i psychologia, jako nauki przygotowawcze (propedeu-tyczne)................r~ 37
S 7. Historya filozofii. Historyczne rozważanie rzeczy jest ważniejsze dla filozofii, niż dla innych nauk. Historya filozofii uczy lepiej pojmować same zagadnienia i wyświetla rozwój ludzkich środków myślenia ... 40
Rozdział II.
Nauki propedeutyczne..............44__75
S 8. Przedmiot i zadanie psychologii. Psychologia jest nauką czysto doświadczalną i niezależną od spekulacyi filozoficznych. Zarys historyczny jej rozwoju ... 44 § 9. Metody i kierunki psychologii. Metoda introspekcyjna, jej zalety i braki. Metoda eksperymentalna. Jej charakterystyka i znaczenie. Sposób rozważania analityczny, syntetyczny i biologiczny. Kierunki psychologii intelektualistyczny i woluntarystyczny...... 48
S 10. Psychologia i fizyologia. Sprawy psychiczne i fizyo-logiczne zostają wprawdzie w ścisłych ze sobą stosunkach, ale pomimo to psychologia jest nauką samodzielną ................ 57
S 11. Psychologia i filozofia. Psychologia jest podstawą
nauk humanistycznych, a więc zarazem i filozofii . , 59
S 12. Przedmiot i zadanie logiki. Logika jako nauka o po-
wszechnych warunkach sądzenia prawdziwego. Ograniczenie do sądów pojęciowych. Sądy pojęciowe rozważa jako stosunki pomiędzy pojęciami. Przewaga logiki zakresu. Rozszerzenie logiki przez dodanie metodologii .............-..... 61
S 13. Rozwój i kierunki logiki. Zarys rodowodu historycznego logiki. Logika psychologiczna, teoryopoznaw-cza, matematyczna i metodologiczna....... 66
S 14. Gramatyka, logika i psychologia. Konieczność wyraźnego odgraniczenia logiki od gramatyki i psychologii................... 69
S 15. Logika i filozofia. Logika sama przez się prowadzi
w dalszym ciągu do badań teoryopoznawczych . . 72
Rozdział III.
Krytyka poznania i teorya poznania........76—147
8 16. Doąmatyzm, sceptycyzm i krytycyzm. Filozofia na początku bywa dogmatyczną czyli ufną we własną zdolność poznawczą; później staje się sceptyczną, czyli wątpi o wszelkiej możliwości poznania, aż wreszcie staje się krytyczną czyli wymaga zbadania samego organu poznania. Po Kancie nie można już uprawiać filozofii inaczej, jak krytycznie..... 76
S 17. Zagadnienia poznawcze. Wyraz "poznawać^ w pow-szechnem użyciu w mowie. Kwestya możności i granic poznania czyli krytyka poznania. Kwestya początku i rozwoju poznania czyli teorya poznania . . 80
S 18. Rozwój i kierunki krytyki poznania. Pogląd realizmu naiwnego. Stwierdzenie czynnika podmiotowego w poznaniu. Kategorye Kanta. Dalsze rozwinięcie poglądów Kanta prowadzi do idealizmu krytyczno poznaw-L czego. Objaśnienie wyrażeń simmanentnyi, itrans-
cendentnya i ^transcendentalnym. Fenomenalizm, so-
lipsyzm i pozytywizm. Realizm krytyczny jako przeciwieństwo tych kierunków........ 34
§ 19. Idealizm krytyczno-poznawczy. Objaśnienie poglądu, że świat jest dany tylko jako treść świadomości. Obalenie zarzutów czynionych na podstawie objaśnienia fizykalnego danych zmysłowych. Pozorna moc
niezbita idealizmu.......... gg
S 20. Ocena idealizmu krytyczno-poznawczego. Znaczenie idealizmu w sprawie wniknięcia w sprawę poznawania. Pozór i zjawisko. Niewiarogodność idealizmu pomimo siły logicznej jego dowodów. Obalenie przez wzgląd na cudzą świadomość (zagadnienie innej osoby). Chybione próby rozwiązania zagadnienia innej
osoby w sensie idealistycznym........ 94
S 21. Realizm krytyczny. ..Rzecz sama w sobiea nie jest niepoznawalna. Wprawdzie rzeczy nie są tylko ta-kiemi, jak się nam objawiają, ale są i takiemi. Przejście do teoryi poznania.......... 102
§ 22. Rozwój i kierunki teoryi poznania. Różnica pomiędzy krytyką poznania a teoryą poznania. Początki teoryi poznania w starożytności (Arystoteles, Stoicy). Rozwój od Locke'a do Kanta. Sensualizm iintelektu-alizm. Zaniedbanie czynnika społecznego w rozwoju
poznania .........,........104
S 23. Sensualizm. Sensualizm w starożytności, zwłaszcza u Protagorasa. Locke i Condilać. Sensualizm w przy-rodoznawstwie spółczesnem. Prawda i błąd w sen-
sualizmie..................10J|
§ 24. Intelektualizm. Złudzenia zmysłów prowadzą do poglądu, że tylko myślenie czyste, niezmysłowe osiąga wiedzę prawdziwą. Intelektualizm u eleatów, u Platona, u Augustyna, u Descartes'a. Rozpowszechnienie kopernikańskiego poglądu na świat sprzyja intelektu-alizmowi. Intelektualizm Kanta. Przesadny intelektualizm Hegla. Intelektualizm ma pod niektóremi wzglę-
dami słuszność, ale potrzebuje dla swojego uzupełnienia rozważenia sprawy poznawczej ze stanowiska genetycznego i biologicznego..........109
S 25. Mistycyzm. Religijny rodowód mistycyzmu. Kierunki mistyczne w starożytności, w średnich wiekach i w czasach nowszych. Ekstaza. Spirytyzm. Zapuszczanie się w głębie życia wewnętrznego w mistycyzmie i jego niebezpieczeństwa..............113
§ 26. Teorya poznania genetyczna i biologiczna. Poznanie
przychodzi do skutku przez współdziałanie zmysłowi f i umysłu. -( Popęd poznawczy jest tylko postacią po-[/ pędu samozachowawczego. Sąd jako powszechna forma poznawania. Sąd jako apercepcya podstawowa. Różnica pomiędzy apercepcya podstawową a apercepcya transcendentalną Kanta. Zarys psychologiczny rozwoju poznania. Uczucie, czucie, postrzeganie, uwaga i wyobrażenia typowe. Powstanie i znaczenie mowy. Tworzenie pojęć. Sądy postrzegawcze i pojęciowe. Rozwój pojęcia prawdy. Przeczenie. Probierze prawdy. Odrzucenie zasadniczych pojęć wrodzonych. . Powstanie kategoryi substancyi i przyczynowości. Po-^Jiwstanie pojęć liczb. Czynność sądzenia zawsze zachowuje tę samą formę. Przejmowanie sądów przekazanych. Psychologia przeświadczenia. Pojęcie istnienia. Przejście do metafizyki.........116
Rozdział IV.
Metafizyka czyli ontologia............148—207
§ 27. Zagadnienie ontologiczne. Dualizm przednaukowy. Wiara w dusze. Próby monistyczne. Materyalizm i spi-ryatualizm. Monizm substancyi i monizm dziejów ko
smicznych. Dualizm naukowy......... . 148
§ 28. Materyalizm. Materyalizm jest metafizyką. Systemy materyalistyczne w starożytności. Lamettrie i Holbach.
Materyalizm dziewiętnastego wieku. Dowody mate-ryalizmu. Dowód metodologiczny, mechaniczny i kosmologiczny. Obalenie dowodów. Sprawy psychiczne, jako dzianie się bez podkładu. Zasługi materyalizmu. Niezdolność jego objaśnienia spraw własnej świadomości ...................- 152
29. Spirytualizm. Spirytualizm rozwinął się z intelektuali-zmu. Spirytualizm u Platona, Leibniza, Berkeley 'go. Spirytualizm w filozofii współczesnej (Wundt, Lotze, Fechner). Spirytualizm i idealizm krytyczno-poznaw-czy. Spirytualizm i animizm, Spirytualizm stoi wyżej niż materyalizm. Spirytualizm trudno godzi się z faktem, że wszelkie doznawania psychiczne bywają nam dane tylko pod postacią spraw. Przejście do innych postaci monizmu .......... ... 160
30. Monizm substancyi. iBytc eleatów. Mikołaj Kopernik i Giordano Bruno. Monizm substancyi Spinozy. Zalety i wady spinozyzmu. Ożywienie substancyi Spinozy przez Goethego i Schellinga. Filozofia przyrody Schel-linga. Monizm logiczny Hegla. Przejście do monizmu dziejów kosmicznych............165
31. Monizm dziejów kosmicznych. Nauka Heraklita o potoku rzeczy. Świat jako rozwój. Teorya Kanta i La-place'a powstania systemu planetarnego. Rozwój świata organicznego według poszukiwań Goethego, Lamarcka, Spencera i Darwina. Rozważanie życia psychicznego ze stanowiska biologicznego. Krytycyzm empiryczny. Ryszard Avenarius i Ernest Mach. Różnica strony fizycznej i psychicznej znosi się. Analiza samowiedzy. Istnieją tylko pierwiastki i stosunki funkcyonalne pomiędzy niemi. Rozszerzenie pojęcia funkcyi. Świat jako uporządkowane zdarzenie. System C i zasadnicze uspółrzędnienie według Avenariusa.
Ludzkie pojęcie świata. Pogląd Avenariusa zbliża się do materyalizmu. Monizm E. Macha spoczywa na
podstawie idealistycznej, U Macha pierwiastkami są sprawy najprostsze. Jaźń jest splotem spraw nie różniącym się od spraw, które zachodzą we wszechświecie. Rozróżnianie pomiędzy dziedziną fizyczną a duchową jest dowolne, a przeto niesłuszne. Stanowisko poza dziedziną fizyczną i psychiczną. Systematyczne stanowisko Avenariusa i metodologiczne Macha. Pozostałość dualistyczna w monizmie Macha . . 175
S 32. Dualizm. Dualizm przednaukowy i filozoficzny. Arystoteles i Descartes. Zagadnienia wzajemnego działania i oddziaływania pomiędzy duszą a ciałem. Oka-zyonalizm i zgodność przedustawna. Spółrzędność psychofizyczna. Co jest w tym poglądzie złudzeniem. Wzajemne działanie jako pierwotnie przeżywany fakt i jako pierwowzór przyczynowości. Zasada zachowania energii nie daje się stosować do rozwoju duchowego. Zasada Wundta wzrostu energii duchowej. Możliwość dualizmu ze stanowiska naukowego ... 189
S 33. System kosmologiczno-teologiczny. Bóg i świat. Zagadnienie kosmologiczne czyli filozofia przyrody. Pogląd mechanistyczny atomistyki starożytnej i nowożytnej. Celowość świata i zagadnienie teleologiczne. Mechanizm i teleologia. Teleologia transcendentalna i immanentna. Teorya rozwoju. Teizm, panteizm i de-izm. Znaczenie etyczne pojęcia Boga. Konieczność teoryopoznawcza przyjęcia najwyższej istoty .... 197
Rozdział V.
Drogi i cele estetyki.............208—251
S 34. Pojęcie i zadanie estetyki. Estetyka jako metafizyka piękna. Estetyka jako nauka o prawach smaku. Estetyka jest filozofią uczucia. Zadanie jej polega na analizie psychologicznej twórczości artystycznej i uży-
wania estetycznego. W dalszym ciągu ma ona sformułować normy dla obojga...........208
§ 35. Rozwój i kierunki estetyki. Wyraz estetyka, jego pochodzenie i znaczenie. Użycie wyrazu u Kanta. Estetyka w starożytności. Anglicy, Winckelmann i Les-sing. Kant i Schiller. Estetyka idei Hegla. Estetyka formalna Herbarta, rozwinięta przez Zimmermanna. ^Estetyka od dołu s Fechnera. Estetyka techniczna i analityczna. Idealizm i naturalizm ........ 211
§ 36. Estetyka genetyczna i biologiczna. Zagadnienie postawione przez Kanta. Zabawa. Różne na nią poglądy. ' Objaśnienie zabawy z potrzeby czynności i przyjemności czynnościowej. Przyjemność czynnościowa jako źródło zadowolenia estetycznego. Przytępienie. )f-Zmysłowa potrzeba czynności. Jej zaspokojenie spro- , wadzą elementarne uczucia estetyczne. Umysłowa po- A trzeba czynności. Jej przyjemne zaspokojenie przez j"' dzieła poezyi, sztuk plastycznych, techniki. Zainteresowanie jest umysłową przyjemnością czynnościową. Wzruszeniowa potrzeba czynnościowa i wzruszeniowa , przyjemność czynnościowa. Namiętności. &Co się po- i dobas, sco zajmuje^ i aco zachwyca^. Wzruszeniowa przyjemność czynnościowa jako najbogatsze źródło I zadowolenia estetycznego. sNurek' Schillera jako przykład. Wczuwanie się. Działanie muzyki na uczu- 1 cia. Sąd estetyczny. Objaśnienie jego z apercepcyi pod- ' stawowej. Pięknem jest to, co wytwarza estetyczną przyjemność czynnościową. Piękno przedmiotowe. Piękno i miłość. Piękno bywa nietylko przyczyną lecz również i skutkiem miłości. Najpełniejsze zadowolenie estetyczne wobec związku przyjemności czynnościowych zmysłowych, umysłowych i wzruszeniowych. Ta ostatnia przyjemność bywa centralnym składnikiem zadowolenia. Czynnik przedmiotowy w sądzie estetycznym. O prawach twórczości artystycznej.
Twórczość artystyczna jako praca społeczna. Estetyka historyczna. Zaloty w twórczości artystycznej. Do istoty przedstawienia artystycznego należy typowość. Wyobrażenie typowe i związek sztuki z działalnością poznawczą i nauką. Sztuka i religia. Sztuka i moral- | ność. Ogólny rzut oka.............219
Rozdział VI.
Etyka i socyologia...............252- 297
§ 37. Przedmiot i zadanie etyki. Etyka jako filozofia woli. ( Psychologiczne i historyczne zadanie etyki. Dzieje szacowania moralnego zaledwie rozpoczęto. Normujące zadanie etyki...............252
§ 38. Rozwój etyki. Etyka powstała później od metafizyki, ^ Zbiory maksym w starożytności. Sokrates. Cynicy, Stoicy i Epikurejczycy. Arystoteles. Metafizyczna i społeczna etyka Platona. Etyka starożytna jest nauką i
0 dobrach. Judaizm i chrześciaństwo. Miłość Boga
1 ludzi. Idea tamtego świata w chrześciaństwie, doktryna łaski. Usprawiedliwienie przez wiarę. Moraliści angielscy. Kant i Fichte. Duch przedmiotowy Hegla. Etyka w świetle teoryi rozwoju. Fryderyk Nietzsche. 254
§ 39. Zagadnienie wolności woli. Indeterminizm i determi-nizm. Dowody obu kierunków. Znaczenia wyrazu s wolny s. Wolność metafizyczna. Wolność psychologiczna. Postępek dowolny jako wypływ osobowości. Odpowiedzialność...............264
§ 40. Zagadnienia i kierunki etyki. Początek sądów etycznych: natywizm i empiryzm. Kwestya celów moralnych: eudemonizm, utylitaryzm i idealizm. Pobudki l moralne: egoizm i altruizm. Sankcya norm etycznych: etyka autonomiczna i heteronomic/ina.....268
S 4.1. Etyka genetyczna i biologiczna. Sąd etyczny i sumienie. Sąd etyczny jako ocena waitośd. Psychologia
oceny wartości. Fazy rozwojowe oceny wartości. Podziw siły cielesnej, siły rozsądku i woli. Przyłączenie się pierwiastka etycznego. Sąd etyczny, jako ocena czynów społecznie ważnych. Ocena powodzenia. Ocena intencyi. Przecenianie samopokonania. Sumienie. Sumienie społeczne i jednostkowe. Pojednanie indywidualizmu i socyalizmu. Szczęście polega na po-~~]l/ myślnem ziszczeniu siły w czynie. Rozważenie nie- Jj których zagadnień z osiągniętego stanowiska. Moralność i religia. Podstawy zdobycia norm etycznych. Przejście do socyologii............271
S 42. Socyologia i filozofia historyi. Zadanie socyologii. Ideały państwowe Platona. Teorya państwa Arystotelesa. Hugo Grotius. Doktryna ugody społecznej Hob-besa i Rousseau. Teorya państwa organiczna. Teorya państwa Herberta Spencera. Ludoznawstwo i społeczne dążności reformatorskie. Społeczeństwo jest wcześniejsze od jednostki. Wartość indywidualności. Filozofia historyi. Herder i Hegel. Ekonomiczne pojmowanie dziejów. Zjednoczenie socyologii i filozofii historyi przez Pawła Bartha. Socyologia jako podstawa filozofii...................285
§ 43. Pedagogika. Nauka o wychowaniu wymaga podstawy filozoficznej. Etyka i socyologia wyznaczają cel wychowania. Psychologia podaje środki właściwe. Wykształcenie wychowawców powinno być praktyczne. Pedagogika społeczna. Filozofia potrzebuje pedagogiki 292
Zakończenie.
Streszczenie zasadniczych poglądów autora. Filozofia powinna być naukową. Filozofia od dołu i filozofia z wewnątrz. Fakty życia psychicznego stanowią swoistą grupę spraw. Filozofia powinna zbliżać się do pojmowania zdrowego rozsądku. Wyniki tego zbli-
żania się. Wymagania względem filozofii przyszłości co do treści. Stanowiska genetyczne, biologiczne i so-cyologiczne. Genetyczne stanowisko w psychologii, teoryi poznania, estetyce, etyce i socyologii. Stanowisko biologiczne. Wartość jego dla psychologii, dla krytyki poznania, estetyki, etyki i socyologii. Socyo-logiczne stanowisko w psychologii, teoryi poznania, estetyce i etyce. Filozofia powinna znów stać się te-oryą poglądu na świat. Z metafizyką bynajmniej rachunki nie są skończone na zawsze. Pojęcie Boga jako niezbędne zakończenie poglądu na świat . . . 298

Spis nazwisk.

Anaksagoras 198, 200.
Antystenes 248, 256.
Arystyp 256.
Arystoteles 30, 37, 46, 66, 67, 105, 128, 190, 200, 212, 247, 257, 285.
Augustyn 110.
Avenarius 179, 182 i nast. 207.
Bakon Wer. 38, 67. Bain 74. Barth 290, 296. Bastian 54. Baumgarten A. 211. Bayle Piotr 78 Beneke F. 262. Bentham 268. Berger Alfred 250. Berkeley 46, 79, 94, 95, 100, 105.
Berthold von Regensburg 114.
Boecyusz 67.
Böhme Jakób 114.
Bruno Giordano 167, 206.
Büchner L. 77, 154.
Burckhard M. 250.
Burke E. 212.
Busse L. 147.
Carneri B 262.
Carriere M. 214, 250.
Charron Piotr 78.
Cherbury Herbert 204.
Cyceron 255.
Cohen H. 75, 147, 200,295.
Cohn J. 250.
Collins Ant. 204.
Comte A. 268, 285, 286.
Condillac 108.
Cornelius H. 43.
Croce B. 550.
Darwin 54, 80, 178, 202, 262. Demokryt 77, 153, 198, 255. Descartes 77, 110, 153, 170,
191. 192, 260. Dessoir 75, 250. Diels H. 165. Dielthey 250. Dyogenes 256. Döring A. 295, 296.
Ebbinghaus H. 74. Eckhart Mistrz 114. Eisler 43, 296. Epikur 29, 256. Erdmann B. 75. Eudemos 67.
Fechner 47, 161, 207, 215,
250.
Feuerbach 290. Fichte 108, 154, 262, 268. Fidyasz 246. Filon Żyd 30. Frohschammer 161.
Germain Z. 226.
Geulincx 191.
Giżycki 295.
Goethe 170, 178, 204, 225.
277.
Goldscheid 295. Gomperz H. 182. Groos K. 220, 250. Grocyusz Hugo 286. Gumplowicz L. 296.
Haeckel E. 175.
Hartmann E. 147, 206, 207.
Hegel 108, 154, 172, 214,
262, 290, Heinze M. 43. Helmholtz 94, 177, 194. Helvetius 268. Heraklit z Efezu 175. Herbart 47, 211, 214,
262.
Herder 213. Hezyod 165. Heymans 147, 207. Hippokrates 46. Hobbes 260, 286. Höffding 74, 296. Holbach 77, 153. Home 212-
Homer 107, 165, 241. 273. Horacy 212. Horwicz A. 74. Hume Dawid 46, 78, 79, 95,
105, 138, 181, 260. Husserl E. 75. Hutcheson Fr. 260.
Jamblich 114. James 74. Jevons 75. Jodl 73, 194, 295. Joule 194.
Kant 68, 69, 80, 86, 88, 95, 97, 105, 108, 111, 116 i i nast. 134, 154, 177,205,
209, 211, 213, 219, 222,
231, 261, 270. Kossowitz M. 74. Kirchhoff 108. Kleinpeter 147. Kopernik 167. Kreibig 295.
Ksenofanes 29, 165, 206. Kiilpe 42, 74,
Laas E. 89, 146.
Lamarck 178, 201.
Lamettrie 77, 153.
Lange Fr. A, 206.
Lange Konrad 250.
Laplace 177.
Lavoisier 145.
Lazarus 53, 220.
Leclair 101, 146.
Leibniz 89, 191, 261.
Lessing 213.
Leucyp 77, 153, 198.
Liebmann 147.
Lionardo da Vinci 246.
Lipps Th. 74, 229, 250, 295.
Locke Jan 46, 79, 105, 108,
260.
Lotze H. 75, 161, 206. Lukrecyusz 46,
Mach E 40, 74, 94, 108,
184, 194, 207. Malebranche 191, 260. Marks K. 90. Mayer R. 194.
Menger 296. Meynert Th. 94. Michelangelo 246. Mill Jakob 46 Mill Jan Stuart 75, 89. Moleschott 154. Montaigne M. 78. Münster berg H. 74, 147.
Natorp P. 147, 244, 296, Nietzsche 262.
Okazyonaliści 191.
Orficy 113, 258.
Ostwald W. 35. 194, 207.
Parmenides 165, 166.
Paulsen F. 42, 28, 295.
Petzold J. 207.
Platon 28, 29, 46, 77, 110, 114, 128, 134, 166, 200, 212, 244, 257, 282, 285.
Plotyn 38, 36.
Popper J. 225, 250
Porfiryusz 67.
Prantl 75.
Prokl 114.
Protagoras 29, 107.
Pyiron 77.
Rafael 241, 246. Ramée Piotr de la 67. Raumer K. 296. Rée P. 295. Rehmke J. 89.
Rein W. 296. Rlbot 193. Riehl 43, 146.
Savigny 80.
Schaffte 287, 295.
Schelling 108, 154,171,214.
Scherer W. 250.
Schiller Fr. 213.
Schiller H. 36, 145, 219, 225,
228, 244.
Schmidt Leopold 295. Schopenhauer 95, 161, 214,
235, 262, 268, 270. Schroeder E. 75. Schroeder L. 278. - Schubert-SoMern 89. Schuppe E. 89, 146. Shaftesbury 212, 260, 270. Shakespeare 241, 247. Sigdwick 295. Siebeck 75. Sigwart 75. Simmel 295, 296. Smith Adam 46, 270. Sokrates 66, 255^ 270, 280 Spencer 55, 146, 178, 201,
220, 262, 287, 295, 296. Spinoza 167, 170, 174, 206,
261.
Stein H. 209, 250. Stein L. 295.
Steinthal 53. Stör A. 75.
Tauler J. 114.
Tales 28.
Teofrast 67.
Tomasz z Akwinu 282.
Tucydydes 240,
Toland Jan 204.
Ueberweg 43, 75. Unold J. 295.
Verworn 207. Villa 75.
Vischer Fr. 214, 250. Vogt K. 154. Volkelt 77, 147, 250.
Wagner Rysz. 230. Willmann O. 296. Winckeimann 213. Windelband 43. Wolff Fr. Chr. 38, 211, 261. Wundt 43, 47, 65, 73, 74, 75, 146, 161, 295.
Zenon z Elei 166. Ziegler Th. 295. Ziehen Th. 74. Zimmermann R. 53, 214, 252.

SŁOWO WSTĘPNE.

Świetne w swoim rodzaju dziełko, którego przekład mamy tu przed sobą, mogłoby potrzebować zaleceń wobec czytelnika polskiego z tego chyba tylko względu, że autor jego, Jerusalem, dla ogółu czytelników naszych, nie czytujących po niemiecku, jest obcy zupełnie. Żadna jeszcze z prac jego nie wyszła w polskim przekładzie. Ale w Niemczech i wogóle w kołach fachowych dobra opinia tego dziełka jest ustalona; krytyka fachowa zgodnie uznała "Wstęp do filozofii" Jeru-salema za jeden z najszczęśliwiej pomyślanych i wykonanych w ostatnich czasach. Trzy wydania w ciągu lat pięciu świadczą o poczytności tego dziełka.
Wprawdzie mamy już w polskim przekładzie dwa wybitne Wstępy do filozofii, mianowicie: Oswalda Külpego "O zadaniach i kierunkach filozofii (Lwów 1899) i Wilhelma Wundta s Wstęp do filozofii (Warszawa 1902); jednak z uwagi na do-
niosłość tego przedmiotu w sprawie wykształcenia ogólnego, jak również ze względu na odrębności indywidualne w sposobie ujęcia przedmiotu przez różnych autorów, wolno utrzymywać, że i ten trzeci przekład nie będzie zbyteczny, że owszem odegra rolę bardzo dodatnią. Co więcej, trzy te wstępy uzupełniają się w ten sposób, że kolejno odpowiadają różnym stopniom rozwoju i przygotowania umysłowego czytelników i to w porządku następującym: najprzystępniejszą jest książka Je-rusalema, drugiemu szczeblowi odpowiada książka Külpego i najwyższemu - Wundta. Każdy więc może sobie wybrać z nich to, co uzna za najwłaściwsze dla siebie ze względu na swoje przygoto wanie, ale jeszcze lepiej pocznie sobie, gdy prze-studjuje uważnie we wskazanej wyżej kolei wszystkie trzy książki, jako z różnych stron uzupełniające się wzajemnie.
aWstęps Jerusalema, pomimo trudności przedmiotu, jest napisany bardzo przystępnie i głównie ma na względzie cel dydaktyczny. Obok tego wszakże jest pracą nawskróś oryginalną, jednolitą w założeniach i konsekwencyach, celującą w prostocie i sciłości definicyi pojęć zasadniczych i w do-sadności charakterystyki kierunków myśli filozoficznej. Nie jest to bynajmniej szablonowy podręcznik o zakroju szkolnym; owszem, przeciwnie, obfitość uwag bystrych i wytrawnych sądów, niezwykła jasność, z jaką przeprowadzone są za-
sadnicze wątki w tak różnostronnej całości — wszystko nadaje książce wartość naukową i zaleca ją, jako godną uwagi chociażby nawet fachowo przygotowanego czytelnika.
Wstęp do filozofii ma przedewszystkiem znaczenie przygotowawcze, propedeutyczne. Kiedy takie nauki szczegółowe, jak matematyka, fizyka, biologia, psychologia, humanistyka, mogą, nie oglądając się na tradycye, bezpośrednio przystępować do teoretycznego konstruowania swego przedmiotu, kiedy głównie dbają o uzasadnienie swoich twierdzeń ze względu na rozporządzalny materyał faktów i w obrębie pojęć, metod i probierzy mniej lub więcej wypróbowanych, filozofia ma pod wielu względami cechy odrębne. Jej tradycye i nałogi uniwersalistyczne stanowią o tem, że ani jej przedmiot, ani zadanie nie dają się tak wyraźnie wyodrębnić, iżby się można było oprzeć na pewnym gruncie, chociażby na pewien czas względnie uznanym. Ciężą na niej tradycye jej losów dziejowych bardziej, niż na jakiejkolwiek innej nauce; wiążą ją liczne węzły i stosunki z szeregiem nauk, które się z niej wykrystalizowały, jako mniej lub więcej samodzielne; wikłają się w niej stanowiska i poglądy odpowiadające rozmaitym stanowiskom i poziomom umysłowym w szeregu wieków; wpływają na nią nietylko interesy teoretyczne wszystkich nauk, z których każda wyodrębnia się swoim przedmiotem i szcze-
blem rozwoju, lecz i interesy praktyczne, bieżące zagadnienia i dążności życiowe. Tem się tłómaczy uderzająca różnostronność kierunków filozofii, które spółzawodniczą ze sobą. Stąd wynikają znaczne trudności dla umysłów zabierających się do stu-dyów filozoficznych i pragnących się rozejrzeć w tej z pozoru chaotycznej dziedzinie.
Zadanie wszelkiego rodzaju wstępów do filozofii w istocie rzeczy polega na tem, żeby wyjaśnić jaki jest przedmiot i zadanie filozofii i dać możność rozejrzenia się w tych warunkach dziejowych, praktycznych i teoretycznych, od których myśl filozoficzna zależy. Stąd z konieczności uwydatniają się we wstępach do filozofii trzy stanowiska zasadnicze, z których wypada rozważać filozofię: stanowisko historyczne, encyklopedyczne i teoretyczne.
Ze stanowiska historycznego należy rozważać filozofię dlatego, że przystępując do niej, musimy zdać sobie sprawę, skąd się wzięły i jakie koleje przeszły te pojęcia i poglądy filozoficzne, które odziedziczyliśmy w spuściźnie po całym szeregu wieków minionych i które tak wsączyły się we współczesną myśl filozoficzną, zarówno gminną, jak fachową, że najczęściej bezwiednie rozstrzygają
O postawie i kierunku umysłów filozofujących. Chodzi więc o uświadomienie sobie tych tradycyjnych pierwiastków umysłowości, które powstały
i rozwijały się w odmiennych warunkach dziejo-
wych, a nie zostały krytycznie przekontrolowane ze względu na dane i wymagania teoretyczne wiedzy współczesnej. Tylko historya filozofii i wo-gole kultury pozwala nam uświadamiać sobie ro dowód pojęć i poglądów filozoficznych przez poznawanie warunków i sytuacyi dziejowych, do których one były przystosowane.
Ze stanowiska encyklopedycznego należy się rozejrzeć w szeregu kierunków filozoficznych, rozwijających się współcześnie i w części uzupełniających się wzajemnie, w części walczących ze sobą. Da się to osiągnąć i przez wyjaśnienie nie-tylko ich historycznego, lecz i aktualnego stosunku do siebie.
Wreszcie ze stanowiska teoretycznego trzeba scharakteryzować filozofią ze względu na jej przedmiot i zadanie, wyjaśnić jej podstawowe pojęcia, metody oraz stosunki z ogółem innych nauk i z innemi dziedzinami kultury duchowej, jak moralność, religia i sztuka.
We ^Wstępie do filozofii" Jerusalema trzy te stanowiska występują wyraźnie obok siebie. Kombi nując je umiejętnie, autor pewną ręką wprowadza czytelnika w dziedzinę filozofii. O ile chodzi o stanowiska historyczne i encyklopedyczne, mamy do czynienia z filozofią, jako z faktem, z szeregiem pojęć, poglądów i systemów wytworzonych i wyznawanych w przeszłości, z szeregiem prądów i kierunków myśli filozoficznej ścierających
się w chwili obecnej. Tu wykład z natury rzeczy może być bardziej przedmiotowy, wolny od zabarwienia osobistego, podmiotowego autora. To też najsilniejszą stronę Wstępów do filozofii Wun-dta, Külpego i Jerusalema stanowią te ich części, w których chodzi o stanowiska historyczne i encyklopedyczne. W znacznym jednak stopniu rzecz ma się inaczej, gdy idzie o stanowisko teoretyczne, gdzie filozofia bywa rozważana nie jako fakt dokonany i dany, lecz jako nauka, która się tworzy i której wartość teoretyczna ma się oprzeć nie na powadze tradycyi dziejowych, ani na eklekty-cznem wyczerpywaniu i godzeniu tego, co wytworzyła przeszłość i co walczy w teraźniejszości, lecz na tem, o ile potrafimy uzasadnić w sposób możliwie powszechnie przekonywający teoryę przedmiotu uznawanego za właściwy przedmiot filozofii.
Tu wobec rozbieżności stanowisk i dążeń umysłowych w takim stopniu uwydatnia się pierwiastek indywidualny, osobisty, że strona teoretyczna wstępów do filozofii przeobraża się zazwyczaj w wykład własnej osobistej doktryny filozoficznej autora. Ta właśnie okoliczność nadaje większości, jeżeli nie wszystkim wstępom swoiste piętno indywidualne i pod tym względem bywają one raczej wyrazem osobistych upodobań, dążeń i uprzedzeń autora, niż wykładem tego, co może i powinno być przyjęte i uzasasadnione jako punkt wyjścia
dla filozofii, która przecież powinna być nauką
0 powszechnej wartości poznawczej. Jak Wundt
1 Külpe, tak samo i Jerusalem o tyle we Wstępach swoich przekraczają właściwe granice tematu, że każdy z nich wykłada przy sposobności swoją osobistą doktrynę filozoficzną, jako filozofię już gotową, jako dogmat.
O ile naprzykład Jerusalem, szukając podstaw teoretycznych filozofii w naukach szczegółowych i wogóle w systemie wiedzy współczesnej, przychodzi do wniosku, że filozofia w sprawie rozważania właściwego sobie przedmiotu powinna stanąć na stanowisku genetycznem, biologicznem i socyalnem, rozumiemy, że jest to wskazówka metodologiczna, a więc propedeutyczna, i o tyle stosowna we ^Wstępie do filozofik, że uwzględnia stosunek filozofii do nauk szczegółowych, któych zasady ma zsyntezować w takim lub innym, ale jednolitym i możliwie wszechstronnym poglądzie na świat.
Gdy jednak ten sam autor rozwija w swoim "Wstępie^ osobistą doktrynę woluntaryzmu, natenczas niewątpliwie przekracza granice wstępnych wiadomości przygotowujących do filozofii i wdziera się już stanowczo w dziedzinę metafizyki, rozwija własny dogmat ontologiczny. Tym sposobem z góry już narzuca gotowy swój system filozoficzny, według którego bytem podstawowym we wszechświecie, substancyą wszystkiego ma być wola uniwersalna. Wolę znamy tylko zjawiskowo
z obserwacyi nad własnem życiem psychicznem; skoro wszakże, pozbawiwszy ją cech doświadczalnych, przeniesiemy jej symbol wyrazowy w świat pozadoświadczalny, czemże ona stanie się wtedy? Jak można z tego cienia wysnuć cały świat rzeczywisty?
Jużci dobrze jest poznać osobiste poglądy metafizyczne Jerusalema; o ile wszakże włączone są do ^WstępiiK, o tyle grozi niebezpieczeństwo, że umysłowi nieprzygotowanemu i niezdolnemu do krytyki samoistnej woluntaryzm autora narzuci się jako warunek zasadniczy wszelkiej filozofii.
Pomijając te punkty, o które możnaby się spierać z autorem i wątpić o wartości powszechnej doktryny, z jaką się one wiążą, nie waham się jednak polecić książki Jerusalema czytelnikowi polskiemu, ze względu na jej wysokie zalety naukowe i dydaktyczne.

Ad. Mahrburg.

Z przedmowy do pierwszego wydania.

Zainteresowanie się filozofią zaczyna się wyraźnie ożywiać. I szersze koła odczuwają potrzebę syntezy, starając się odnajdywać jedność w rozmaitości. Przytem wszakże słuszne stawia się żądanie, aby filozofia liczyła się z obecnym stanem badań naukowych, aby uwzględniała wypróbowane metody badania i wypracowane narzędzia myśli.
Celem niniejszej książki jest danie czytelnikowi wstępu do takiej w dobrem tego wyrazu znaczeniu filozofii nowoczesnej. Autor pragnie najprzód przedstawić w zwięzłym poglądzie najważniejsze zagadnienia filozoficzne, dalej zaś wskazać drogi, na których dojść można do rozwiązania owych zagadnień, odpowiadającego naukowym wymaganiom chwili obecnej.
Autor starał się powiedzieć dużo w niewielu słowach, a przytem pozostać jasnym i ogólnie zrozumianym. O ile mu się to udało, pozostawić rozumie się należy sądowi czytelnika.
W rozważaniu zagadnień psychologicznych i tworów poznawczych napotkamy tu poglądy, które autor wyłożył w dawniejszych swoich pracach. Natomiast po raz pierwszy przytacza tu swój pogląd na zasadnicze zagadnienie estetyki i etyki. W rozdziałach tych, zarówno jak w zakończeniu, ściślejsi filozofowie znajdą być może niejedno, co okaże się godnem ich uwagi.
Zapewne wyłożone tu myśli wymagają bądź co bądź jeszcze pod wielu względami dalszego rozwinięcia, które autor zachowuje sobie na przyszłość; jednak istotna treść ich została tu wyłożona z dostateczną jasnością.
W końcu każdego rozdziału wymienialiśmy przedewszystkiem takie dzieła, które znowuż same dają szczegółowe i obfite wskazówki, a zatem prowadzą czytelnika dalej. Zresztą inne wskazówki autor poczytuje sam za rady, które pozwala sobie dawać czytelnikowi. Zastrzega się wszakże przeciw wszelkim wnioskom, jakieby kto chciał wyprowadzać z pominięcia pewnych dzieł. Nie znaczy to bynajmniej, że autor pewnego dzieła nie-wymienionego nie zna, a tem mniej, że uważa je za mało wartościowe.

Wiedeń, w końcu marca 1899.
AUTOR.

Przedmowa do drugiego wydania.

Z życzliwego przyjęcia, jakiego doznało pierw sze wydanie mojej książki, mogę wnosić, że podane w niej przedstawienie i rozwinięcie najważniejszych zagadnień filozoficznych okazało się właści-wem, jako wstęp do filozofii i jako tymczasowy przegląd zadań i celów tej nauki. Te to względy kierowały mną w opracowywaniu niniejszego, drugiego wydania. Ulepszenia i uzupełnienia, uznane za konieczne, należało w ten sposób wcielić do książki, żeby przez to nie uległa zmianie jej swoista odrębność.
Przybyło tu nieco bardziej szczegółowe przedstawienie sprawy poznawczej, według zawsze sto sowanej przezemnie metody genetyczno-biologi-cznej, przyczem opierałem się na ostatniem trze-ciem wydaniu swojego -"Lehrbuch der Psychologie^. W rozdziale, traktującym o metafizyce, dodałem dwa paragrafy, przez co uzupełniło się przedstawienie monistycznych na świat poglądów. Tu, pod nagłówkiem ^Monizm tego, co się dzieje^
(§ 31), znajdzie czytelnik przedstawienie poglądu na to, co się w świecie dzieje, wyznawanego przez Ryszara Avenariusa i Ernesta Macha.
W rozdziale szóstym (etyka i socyologia) przedstawiłem nieco szerzej przez siebie po raz pierwszy sformułowane fazy rozwojowe ocen moralnych; może w tej postaci zwrócą na siebie większą, niż to było dotychczas, uwagę.
Rozdział piąty o estetyce, pomimo mniej życzliwego przyjęcia mojego poglądu na zagadnienia estetyczne, w całości pozosłał bez zmiany. W dalszym ciągu jestem zdania, że zastosowanie pojęć zabawy i zalotów pozwoli nam wniknąć w sprawy twórczości artystycznej i zadowolenia estetycznego.
Z licznych ocen pierwszego wydania, które doszły do mojej wiadomości, najcenniejszemi były mi te, które zaznaczały tu i ówdzie braki i niedopatrzenia. Uwzględniałem wszystkie odnośne uwagi o tyle, o ile się dały pogodzić z mojemi przekonaniami. Gdy wszakże jedna z krytyk zarzucała mi ^jasność nie na miejscu^, nie mogłem się zdecydować na poprawienie tego ^błędu^. W książce swojej zaznaczam wielokrotnie trudność zagadnień filozoficznych i nie zdaję sobie sprawy z tego, iżbym jakie zagadnienie ukrył lub zamaskował. Przeciwnie, jeszcze usilniej starałem się o jasne i zrozumiałe przedstawienie pytań oraz dawanych na nie odpowiedzi, poprawiając wszę-
dzie wykład pod względem stylistycznym i rzeczowym. Czas nareszcie zerwać z dawnym przesądem, że głębszy wykład filozoficzny musi być koniecznie niezrozumiały lub przynajmniej trudno zrozumiały.
Wskazówki bibliograficzne uzupełniłem najśwież-szemi wydawnictwami, ale w wyborze kierowałem się temi samemi zasadami, co w pierwszem wydaniu.
Obyż książka ta zdołała zachować dawnych swoich przyjaciół, a pozyskać sobie nowych!

Wiedeń, w grudniu 1902.
AUTOR.

Przedmowa do trzeciego wydania.

Tak rychło przyszła kolej na trzecie wydanie, że nie starczyło czasu na wprowadzenie zmian większych. Tylko § 36 ^Estetyka gienetyczna i biologiczna^ napisałem zupełnie na nowo, gdyż to, co powiedziałem we wcześniejszych wydaniach, nie odpowiada już moim poglądom.
W pozostałych częściach książki musiałem poprzestać na luźnych poprawkach stylistycznych i rzeczowych, przyczem z wdzięcznością skorzystałem z rad udzielonych mi w recenzyach drugiego wydania.
W recenzyach tych wszakże niejednokrotnie natykałem się na różne nieporozumienia, które pragnąłbym usunąć za pomocą uwag następujących: książka moja ma na względzie z jednej strony cel dydaktyczny, z drugiej naukowy. Zadanie dydaktyczne polega na tem, żeby wprowadzić czytelnika do filozoficznego świata myśli, oswoić go z zagadnieniami, z próbami ich rozwiązania i wre-
szcie z terminologią. Pod tym względem książkę spotkała przeważnie pomyślna ocena ze strony kry tyki i, co w danym wypadku o wiele ważniejsze ze strony ogółu czytelników, dla którego wSnTe byJa przeznaczona; najlepszym tego dowodem jej powodzenie w handlu księgarskim. Znów Z naukową ks.ążki upatruję w stanowisku osobTstem gkie zająłem wobec najważniejszych zagadnień Wprawdzle samoistny mój sposób pojmowanTa rzeczy przenika całą książkę, ale poglądy aX a rowmeż w związku zostały przedstawfon/w ot słonych częściach dzieła, mianowicie w §§ 26 I"1 -^-eniu, W szczupłych ramach "Wstępu do ftlozofii, nieraz zmuszony byłem streszczać się bardziej, niżby to pożądanem było winterer wszechstronnego oświetlenia zagadnień
rzv'krT ' Winą JCSt tej treSCiW0Sd' że "iektö
tel co ^ me d0StrZegli W WyWadzie "^ tego, co jest nowe i samodzielne. Kto wszakże
zada sob,e mozół powolnego i dokładnego odczy tama zaznaczonych ustępów książki, ten będzie muS1ał przyznać, że tu jest samoistna praca urny słowa. Wilhelm Ostwald nazwał mój ,Wstęp. -
IITI nfyÓŚ ,OSObiŚde PTZeŻ^ (A^n der Naturphilosophie, IV, 2?3), jakoż inia fa
wytrawnego badacza powetowała mi uchybieni i przemi czenm, których dopuścili się niektórzy krytycy książki mojej. umorzy
W przedmiocie swoich poglądów teoryo-po-
znawczych mogę obecnie powołać się, obok prac s UrtheilsfunctioîKa (Czynność sądzenia) i ^Lehrbuch der Psychologie^ (Podręcznik psychologii), na nową książkę swoją yDer kritische Idealismus und die reine Logika (Idealizm krytyczny i logika czysta).
Obszerniejsze opracowanie niektórych zagadnień ogólno-filozoficznych, jak również etycznych i socyologicznych znajdzie czytelnik w zbiorze artykułów moich, który niedawno wyszedł pod nagłówkiem Gedanken und Denker (Myśli i myśliciele).
Wskazówki z literatury i przedmiotu i tu zostały odpowiednio uzupełnione w duchu tych samych zasad co do wyboru.

Wiedeń, luty 1906.
AUTOR.

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.