Dwuletnia, mrozodporna roślina, należąca do rodziny
Onagraceae, pochodzi z centralnej Ameryki Północnej.
Prawdopodobnie do Europy została wprowadzona
w 1620 jako roślina ozdobna.
W pierszym roku roślina wytwarza rozetę liści, w drugim
może osiagnąć do 150 cm wysokości i zakwita oraz wydaje
nasiona. Należy do łatwych w uprawie, rośnie szybko,
dość dobrze znosi też suszę. Wymaga stanowiska słonecznego,
przepuszczalnego i piaszczystego podłoża.
Kwiaty są żółte, osiągają od 2.5-5 cm średnicy, struktura
kwiatów ma widoczne w świetle ultrafioletowym jasne wzory,
które widza ćmy, motyle i pszczoły. Nowe kwiaty otwierają
się szybko każdego wieczora, co tworzy interesujacy spektakl,
stąd właśnie pochodzi angielska nazwa rośliny, mają intensywny,
przyjemny zapach. Kwitnienie trwa od czerwca do września,
jedna roślina może wytworzyć do 120 kwiatów.
W starożytnej Grecji jadalny korzeń stosowano jako dodatek
do degustacji wina. Dawniej wierzono, że korzeń zmieszany
z winem daje ludziom pogodny nastrój oraz może oswoić dzikie
zwierzęta. Inne nazwy to "Anthony Ham" i "Jambon du jardinier"
ponieważ gotowany korzeń wygląda i ma taki sam kolor,
jak szynka. W Turcji, jest nazywany "Ezan Ciçegi" - kwiat
wzywający do modlitwy, jego płatki otwierają się w czasie,
gdy muzułmanie są wzywani do modlitwy.
Anglicy nazywają go « King’s cure-all » lub królewskie
panaceum, z powodu jego niezwykłej skuteczności
przeciwko przeziębieniu.
Jej liście, korzenie, kwiaty i nasiona są jadalne i tradycyjnie
były gotowane jak jarzyna lub dodawane do zup i gulaszu.
Korzeń podaje sie zwykle gotowany jak salsefie lub pasternak.
Gotowane korzenie są również czasami krojone w plasterki
i podawane zaprawione octem i olejem.
Kwiatami dekoruje się potrawy lub dodaje je do sałatek.
Dojrzałe nasiona zawierają około 7-10% kwasu
gamma-linolenowego. Olej może być również stosowany
jako uzupełnienie diety.
Indianie Ameryki Północnej stosowali wiesiołka jako roślinę
leczniczą, używali go min. do walki z obrzękiem i krwiakami.
Olej wytłaczany na zimno z nasion jest obecnie stosowany
w celu zmniejszenia bólu w PMS, ma korzystny wpływ
na skórę twarzy, leczy egzemę, używany jako środek
znieczulający w miesiączce ( wykazano wysoką skuteczność
bez niekorzystnych skutków ubocznych).
Ponadto olej jest używany do leczenia atopowego zapalenia
skóry, a także miażdżycy i chorób serca, cukrzycy,
chorób sercowo-naczyniowych, reumatoidalnego zapalenia
stawów, chorób nerwowych, ma działanie przeciwzapalne,
antyalergiczne, reguluje funkcje nerwu błędnego,
poprawia krążenie wieńcowe, wspomaga proces odnowy
skóry, pomaga redukować stężenie cholesterolu we krwi.
Olej z wiesiołka jest używany do utrzymania elastyczności
skóry, zapobiega wystąpieniu zmarszczek, może mieć wpływ
na spowolnienie starzenia się skóry, chroni skórę przed utratą
wilgoci, usuwa szorstkie plamy, stymuluje wzrost
i regenerację komórek. Z tego powodu jest szeroko stosowany
w kosmetyce, zwłaszcza w kremach do skóry.
Składniki zawarte w oleju łagodza skórę i są wskazane zwłaczcza
do cery wrażliwej, suchej, podrażnionej i na swędzenie skóry.
Przedmiotem dalszych badań są szczególnie nasiona
i korzenie rośliny. Zmiażdżone nasiona mogą być stosowane
bezpośrednio na skórę z wysypką. Okłady z rośliny były
używane na siniaki i dla szybszego gojenia się ran.
