PRZEDMOWA.Tom ten zawiera historję podboju Galji i wojny domowej, która skończyła się dyktaturą i zabójstwem Juljusza Cezara. Wielu pisarzy omawiało ten przedmiot i nie byłbym podjął go po tylu innych, gdybym nie miał nadziei, że rozjaśnię nieco najciemniejsze strony tej historji, stając dla obserwowania wydarzeń na nowym punkcie widzenia.
Wszyscy pisarze, którzy studjowali podbój Galji, popełnili, mojem zdaniem, jeden błąd: skupili uwagę na Galji i na fazach toczącej się tam walki, izolując Cezara na terenie wojny i odrywając go od Rzymu. Podbój Galji, w ten sposób badany, zdaje się zależeć tylko od osobistych planów Cezara; planów niewątpliwie bardzo głębokich, ale też bardzo tajemniczych, których niepodobna określić przy pomocy dostępnych nam źródeł historycznych. Wolałem więc badać to wielkie zdarzenie, stając, aby tak rzec, w centrum Rzymu i jego interesów politycznych i finansowych, starając się odkryć stosunki, istniejące między operacjami wojskowemi, dokonanemi przez Cezara i zdarzeniami wewnętrznemi polityki rzymskiej. Sądzę, że podbój ten, oglądany z tego punktu widzenia, powinien stać się jaśniejszym i zrozumialszym. Widzimy, jak dokonywa się pod wpływem sił społecznych, które działają nawet dzisiaj i sposobami podobnemi więcej lub mniej do tych, których używa się w naszych czasach. Podbój Galji staje się „wojną kolonjalną" zaczętą i prowadzoną przez szefa stronnictwa, w celu użycia jej za narzędzie oddziaływania na politykę Italji.
Wszelako, jeśli wojna ta z celu swego i swych sposobów podobna jest do tylu innych, miała rozwój tak niezmierny i nieprzewidziany, że badanie jej stało się niewyczerpanem
niemal źródłem dla hietoryka-filozofa. Nie było może wojny, w której możnaby lepiej śledzić pewne tak tajemnicze jeszcze prawa, rządzące przeznaczeniem narodów i państw. W ostatnich czasach rozprawiano wiele o historycznej roli wojny; starano dę wykazać jużto, że jest ona boskiem dobrodziejstwem, jużto, że jest najstraszniejszą z klęsk świata. Rozprawy te, jak wszystkie, które starają się ustalić charakter moralny czynów i stosunków ludzkich, mogę być używane w walkach Bił społecznych, które spierają się o władzę w państwie, lecz przewyższają nazbyt moc intelektualną ludzi, by można kiedykolwiek znaleźć w nich ostateczne rozwiązanie. Historyk-filozof poprzestaje skromniej na tem, że patrzy na wojnę jako na siłę, która w pewnych momentach przyśpiesza rozwiązanie przesileń społecznych przygotowanych powoli przez zużycie i naturalne rozluźnienie instytucyj społecznych i politycznych. Każdy system tradycyj, interesów i sił moralnych, stanowiący społeczeństwo, dezorganizuje się powoli przez nieustanne działanie ukrytych sił, które spostrzega mało ludzi; ale duch zachowawczości, ustalone interesy, obawa przed przyszłością przeszkadzają zastąpieniu nowym systemem starego, nawet wtedy, gdy już oddawna jest nieznośny. Stąd te epoki przesileń, kiedy umysły i instytucje, obyczaje i majątki są ustawicznie narażone na zaburzenia dziwaczne i bolesne, które ludzie daremnie starają się uleczyć lub złagodzić najbardziej skomplikowanemi wysiłkami. Wojna, bardzo często burząc nagle równowagę psychologiczną, zachowywaną z wielkim trudem, przyśpiesza, w społeczeństwach, przechodzących przesilenie, koniec tego wszystkiego, co nie posiada już energji życiowej, popycha do rozstrzygającej walki sprzeczne moce, wywołuje odprężenie sił ukrytych, które mogą stworzyć nową równowagę.
Z wielką przyjemnością pisałem historję czternastu lat od początku wojny w Galji do strasznego morderstwa w dzień Idów marcowych (58—44 przed Chr.), zwłaszcza dlatego, że zdarzenia tej epoki są jednem z najjaśniejszych unaocznień tej zasadniczej prawdy, której może ostatnim, po tylu innych,
dowodem jest to, co dzieje się obecnie w Mandżurji i Rosji. Żadna wojna, z wyjątkiem wojen Rewolucji i Cesarstwa, nie wywarła tak wielkiego wpływu na historję świata. Wojna z Galją odrodziła świat starożytny, przedewszystkiem dlatego, że przyśpieszyła dwa wielkie przesilenia, które ciągnęły się od wieku, przejmując straszną niemocą wszystkie kraje, objęte cywilizacją grecko-łacińską: z jednej strony przesilenie polityczne Italji, które miało w ciągu stulecia przekształcić samą istotę państwa i społeczeństwa łacińskiego; z drugiej strony przesilenie starzejącego się świata celtyckiego. Tuszę, że wykazałem, iż wojna domowa między Cezarem i Pompeju-szem, która rozpoczęła przesilenie polityczne Italji, była po części skutkiem znużenia, kłopotów i zawodów, zrodzonych przez wojnę galicką, której długotrwałość i zajadłość zaniepokoiły wkońcu Italję, nazbyt przyzwyczajoną do łatwych wojen na Wschodzie, i doprowadziły do wybuchu wszystkie nienawiści domowe, nagromadzone od pół wieku wśród klas, stronnictw, koteryj i rodzin. Jednocześnie podbój zniszczył Galję celtycką, która oddawna szamotała się w skurczach powolnej agonji, i przez to umożliwił zlatynizowanie Galji, co było prawdziwym początkiem cywilizacji europejskiej.
Śledziłem w tym tomie podbój Galji i jego bezpośrednie odbicie w świecie łacińskim, to znaczy wojnę domową i dyktaturę Cezara. Badając następnie inny, wielki skutek podboju, wykażę, w jaki sposób Galja nowa, Galja rzymska powstała na ruinach Galji celtyckiej, zniszczonej przez tę „wojnę kolonialną", którą stworzyły interesy polityczne i finansowe, choć nikt nie mógł przewidzieć jej straszliwych następstw.
Guglielmo Ferrero.
Turyn, 1-go kwietnia 1905.
SPIS ILUSTRACYJStr.
1. Juljusz Cezar imperator. Rzeiba antyczna. Popiersie z marmuru,
głowa z bronzu. Florencja, Uffizi. (Alinari 1239)...... 5
2. Bogini Roma na czele wojska. Płaskorzeźba antyczna. Rzym, Museo
Vaticano. (Alioari 27001) ................ 6
3. Rzeźba galicka. Z świątyni galickiej w Roquepertuse. Obecnie
w Musee de St. Gennain en Laye............. 6
4. Wojownik galicki. Rzeźba galicka, znaleziona w Vacheres. (Zbiory
w Mus€e de St. Germain en Laye)............ 15
5. Dziewczę przy toalecie. Malowidło ścienne z Pompei...... 15
6. Moneta galicka Biturygów-Kubów. La Tour, XIV. 4147. Bourgey,
27/X. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)........ 15
7. Moneta galicka Redonów. Bourgey, 27. X. 1913. (Zbiory Dra M.
Gumowskiego)..................... 15
8. Moneta galicka Sylwanektów. La Tour, XXXI, 7873. Bourgey,
27/X. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)........ 15
9. Makieta mostu na Renie, zbudowanego przez Cezara (Musee de St.
Germain en Laye)................... 16
10. Armja rzymska przechodzi most. Płaskorzeźba, przedstawiająca
przemarsz po moście pontonowym. Rzym, Kolumna Antonina. (Alinari 20156) .................... 16
11. Faraon Ptolemeusz, Ptolemeusz VI Philometor. Rzym, Watykan.
Museo Egizio. (Alinari 35691) ............. 37
12. Arsinoe, siostra i żona Ptolemeusza, Rzym, Watykan, Museo Egi-
zio. (Alinari 35690) .................. 37
13. Czara z chartami. Marmur. Epoka rzymska. Rzym, Palazzo dei
Conservatori. (Alinari 40904).............. 38
14. Broń galicka. Płaskorzeźba z Łuku Triumfalnego w Orange. (Zbio-
ry Musee de St. Germain en Laye)........... 55
15. Moneta z podobizną Cezara. Cohen 27. Bab. Julia 57. Bourgey,
4/XI, 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego) ....... 55
16. Stater galicki Bojów. Bourgey, 7/XII. 1908. (Zbiory Dra M. Gu-
mowskiego).................... . 55
17. Moneta germańska. De La Tour XXXVIII. 9376? Bourgey,
27/VII. 1912. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)....... 55
18. Stater galicki Arwernów. Bourgey, 7/XIL 1908 (Zbiory Dra M.
Gumowskiego)..................... 55
19 20
21
> 22
23
24
25
26
27
28
29 30
31
32
i 33 34 35
36
37
38
i 39
56
61
Str.
% statera galickiego Karnutów. Bourgey, 7/XII. 1908. (Zbiory
Dra M. Gumowskiego).......,......... 55
Moneta galicka Aulerków Eburowickich. De La Tour 7019, Bourgey, 27/111. 1912. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)..... 55
Sextus Pompejusz. Syn Gn. Pompejuaza Wielkiego. Rzeźba antyczna z Tuscolum. Paryż, Louvre. (Alinari 22717) ....
Chorąży szwadronu jazdy rzymskiej. Płyta nagrobka w Wormacji. Podług Lindenschmita: Tracht u. Bewaffnung des romischen Heeres.........................
Moneta galicka Paryzjów. De La Tour, XXXI. 7788. Bourgey,
27/111. 1912. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)....... 61
Moneta Bojów Transpadańskich. La Tonr LII. 10032. Bourgey,
27/X. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)........ 61
Moneta galicka Celtów z Noricum. Forrer 302. Bourgey, 27/X1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego).............. 61
Bakckus z Faunem i Bakchantką. Płaskorzeźba antyczna. Neapol,
Museo Nazionale. (Alinari 11164) ............ 62
Dom Lukrecjusza Frontona. Wykopaliska 1900 r. w Pompei (Alinari 19175)...................... 62
Arringatore (Mówca). Etruski posąg z bronzu, około 300 r. przed Chr. Znaleziony przy Trazymeńskiem Jeziorze. Florencja, Museo Archeologico (Alinari 2544)............ 71
M. T. Cycero. Londyn, Apsley House ........... 71
Bitwa Aleksandra Wielkiego pod Issus. Mozaika pompejańaka.
Neapol, Museo Nazionale................. 71
Lampy wiszące rzymskie. Florencja, Museo Archeologieo. (Alinari 17054) .........................
Wczesno-italskie naczynia. Okolice Perugii, Villa Sperandio. (Alinari 21470) ......................
Bóstwo galickie z Bouray. (Musee de St. Germain en Laye) . .
Hełm rzymski widziany sprzodu i zboku. Znaleziony w zamku Niederbiber. Podług Oehlera: Bilderatlas zur Casars Bucher.
Fragment rzymskiej kolczugi. (Lorica hamata) Mainz. Podług Oehlera: Bilderatlas zur Casars Bucher........... °2
Fragment rzymskiego pancerza. (Lorica squamata) Z Avenches. Zbiory prywatne w Eichhiibel koło Thunu. Podług Oehlera: Bilderatlas zur Casars Bucher..............
Sandał legjonisty (Caliga). Mainz. Podług Oehlera: Bilderatlas zur Casars Bucher...................
Miecz rzymskiego legjonisty z pochwą. Znaleziony koło Mainzu. Londyn, British Museum................
Rzymski legjonista w pełnej zbroi. Rekonstrukcja. Mainz, Museum.
Str.
40. Barbarzyńcy oblegają miasto, bronione przez Rzymian. Rzym, Ko-
lumna Trajana. Podług Bruckmanna: Denkmaler..... 92
41. Bitwa barbarzyńców, W głębi tabor. Rzym, Kolumna Trajana.
Podług Bruckmanna: Denkmaler............ 92
42. J. Cezar. Kolosalny posąg, rzeźba antyczna, Rzym, Westybul
Museo Nuovo w Pałacu Konserwatorów. (Alinari, 6041) . . 101
43. J. Cezar. Głowa posągu. Rzym, Museo Capitołino......102
44. Mur galicki w Murcens. Makieta w Musee de St. Germain en Laye 111
45. Fragment robót oblężniczych Cezara pod Avaricum. Makieta w Mu-
see de St. Germain en Laye .............. 111
46. Rostra. W głębi ruiny świątyni Saturna i Wespazjana, Rzym,
Forum Romanum. (Alinari 27051)............112
47. Bój piechoty rzymskiej z Galiami. Płaskorzeźba z Łuku w St. Re-
my de Provence ...................121
48. Fragment robót oblężniczych Cezara pod Alezją. Makieta. Musee
de St. Germain en Laye................121
49. GaU umierający. Posąg marmurowy pierwszej szkoły pergameń-
skiej. Rzym, Museo Capitołino (Alinari 5997).......122
50. J. Cezar. Popiersie antyczne. Rzym, Museo Capitołino. (Alinari
5996).........................131
51. Gali zabijający żonę i siebie. Grupa marmurowa z grobowca króla
Attalosa I. Pierwsza szkoła pergameńska. Rzym, Museo Na-zionale delie Termę (Alinari).............. 132
52. 53. Dom Vettjów. Ogród i Perystyl. Zasypany po wybuchu We-
zuwjusza w 79 r. po Chr., odkopany w 1894/5. Pompei, (Alinari 34493 i 11349)...................153
54. Gra w kości. Malowidło ścienne. Sztuka pompejańska. Neapol,
Museo Nazionale. (Alinari 34122) ............154
55. Wesele aldobrandyńskie. Strojenie oblubienicy. Rzymskie malo-
widło ścienne około 100 lat przed Cbr. Prawdopodobnie stanowiło część dekoracji ściennej. Rzym, Bibljoteka Watykańska 154
56. Marek Tuljusz Cycero. Rzymska rzeźba antyczna. Florencja,
Uffizi. (Alinari 1198) .................171
57. „Wieża Cycerona". Arpino Veccbio. (Alinari 32709) .....172
58. Katon z Utyki (?). Rzeźba antyczna. Rzym, Museo Capitołino,
Sala dei Filosofi. (Ałinari 11784).............177
59. Panorama z świątynią SybiUi w Tivoli. (Alinari 6879) .... 178
60. Teatr rzymski w Tuscolo. (AJinari 6904) ..........178
61. Marek Antonjusz. Florencja, Uffizi.............187
62. Dom t. zw. Meleagra. Pompei. (Alinari 11359)........I88
63. Brama Pretorjańska. Aosta. (Alinari 15821).........I88
St
64. Głowa nieznanego Rzymianina. Rzym, Museo Boncompagni-Lu-
dovisi. Podług Bruckmanna: Portrats .........20J)
65. J. Cezar. Londyn, British Museum..............2o|ł
66. Moneta z podobizną Gn. Pompejusza. Cohen 17. Bab. Pompeia
27. Bourgey, 4/XI. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego) . .
67. Moneta s podobizną Brutusa. Cohen 4. Bab. Junia 42. Boargey,
4/XI. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)........
68. Moneta z podobizną Lepidusa. Bab. 7. (et Aemilia 36). Cohen 3.
Rollin 26/V. 1919. (Zbiory Dra M. Gumowskiego).....
69. Moneta z podobizną G. Antonjusza. Cohen 1. Bab. Antonia 148.
Bourgey, 4/XI. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego) . . . 20ft>
70. Port w Brindisi. Stan obecny. (Alinari 35102)........21)
71. Ruiny teatru rzymskiego w Ostji. (Alinari 28747).......21 )
72. Lepidus. Jeden z wodzów Cezara. Przyszły członek triumwiratu
po jego zgonie. Rzeźba antyczna. Rzym, Museo Vaticano. (Alinari 6593).....................22
73. hegjoniSci w boju wręcz. Rzeźba na cokole kolumny Pretorjum
w obozie rzymskim koło Mainzu. Podług Koeppa: Die R6-mer in Deutschland...................22
74. Legjoniści w marszu. Jak wyżej. Podług Koeppa: Die Rómer
in Deutschland.....................22
75. Żołnierz jazdy, prowadzący konia. (Nagrobek w Mainzu). Podług
Lindenschmita: Tracht u. Bewaffnung deB romischen Hee-res..........................
76. Pompejusz w wieku 50 lat. Rzeźba antyczna. Kopenhaga, Ny-
Carlaberg gliptoteka. Podług Bruckmanna: Portrats . . .
77. Rzymska galera wojenna. Z malowidła ściennego, przedstawiają-
cego Naumachję rzymską. Świątynia Izydy w Pompei. Podług Lindenschmita: Tracht u. Bewaffnung des romischen Hee-res..........................
78.—81. Monety z podobizną Gn. Pompejusza, J. Cezara, M. Brutusa, S. Pompejusza. Podług Imhoof-BIiimera: Portrats Kopfe auf romischen Miinzen..................24
82, 83. Monety z podobizną Lucjusza i Marka Antonjusza. Cohen 2. Bab. Antonia 48. Bourgey, 3/VI. 1912. (Zbiory Dra M. Gumowskiego) ......................24
84. J. Cezar (?). Głowa z bazaltu znaleziona w Egipcie. Podług
Arndta — raczej głowa egipskiego kapłana z I. wieku przed Chr. Rzym, Museo Barracca. (Alinari 34780)....... 26
85. Kleopatra jako Izyda. Z świątyni w Denderah .......26
86. Pomnik rodziny Juljuszów. Adoptowana przez Cezara. Mauzo-
leum koło St. Remy de Provence.............
24
Str.
87. Latarnia morska na wyspie Pharos. Rekonstrukcja. Podług
Wertheimera: Kleopatra................264
88. J. Cezar (?). Głowa z zielonego bazaltu. Berlin, Altes Museum. 273
89. Katon i Porcja (?). Grobowiec małżeński, raczej z epoki Cesar-
stwa. Podług Heklera: Die Bildniss Kunst.......274
90. Świątynia Wulkana w Ostji. (Alinari 6988).........274
91. Kleopatra. Rzeźba antyczna. Rzym, Mnseo Capitolino. (Alinari
5986)......................^ . . 283
92. Ofiara „Suovetauriliaii. Z grobowca Domitiusa Ahenobarbusa.
Paryż, Louvre. (Alinari 22685) .............284
93. Marek Brutus. Rzeźba antyczna. Rzym, Museo Capitolino. (Ali-
nari 6002).......................293
94. M. Antonjusz (?). Londyn, British Museum........294
95. Głowa nieznanego Rzymianina. Dawniej poczytywana za głowę
J. Cezara. Rzym, Zbiory Stroganowa. Podług Briickmanna: Portrats........................294
96. Moneta z podobizną Cezara. Cohen 2. Bab. Hirtia 1. Bourgey,
4/XI. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)........294
97. Moneta z podobizną Cezara. Cohen 8. Bab. Julia 43. Bourgey,
4/XI. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego)........294
98. Moneta dla uczczenia zamachu Brulusa. Cohen 15. Bab. Junia
52. Bourgey, 4/XI. 1913. (Zbiory .Dra M. Gumowskiego) . . 294
99. Moneta dla uczczenia zamachu Brutusa. Cohen 6. Bab. Junia 41.
Bourgey, 4/XI. 1913. (Zbiory Dra M. Gumowskiego) ... 294
100. J. Cezar imperator (?). Rzeźba antyczna. Florencja, Uffizi. (AJi-
nari 1238).......................303
101. Brutus (?). Podług Arndta z 3.—2. wieku przed Chr. Rzym,
Museo Nouvo w Pałacu Konserwatorów. (Alinari 6830) . . 304
102. J. Cezar. Marmur. Londyn, British Museum.........313
103. Łuk triumfalny i mauzoleum rodziny Juljuszów. St. Remy de
Provence........................314
104. Łuk triumfalny ku czci Cezara w Orange. (Arausium) .... 314
SPIS RZECZY:Przedmowa
I. Pierwszy błąd i pierwsze powodzenie Cezara w Ga Rokowania z Helwetami. — Emigracja Helwetów. — Pierw operacje Cezara. — Walka na brzegu Saony. — Dumnoryks. Bitwa pod Ivry. — Wynik bitwy pod Ivry. — Pokój z Helwetami Cycero na wygnaniu w Tessałonice. — Tyranja Klodjusza. — Wo z Arjowistem. — Panika w Besancon. — Pierwsze zwycięstwo zara. — Prawo Gabinjusza przeciw kapitalistom......
II. Przyłączenie Galji. Wyprawa przeciw Belgom. — Odw Belgów. — Poddanie się Belgów. — Dezorganizacja stronnict demokratycznego. — Przyłączenie Galji. — „Człowiek fatalny". Cezar. — Ptołemeusz i bankierzy rzymscy, — Sprawa egipska. Zjazd w Lukce.....................
III. Wielka polityka Cezara. Neopitagorejczycy. — Teatr Po pejusza. — Zbytek rzymski. — Statek Katullusa. — Wierzyc i dłużnicy w Italji. — Cezar, wielki koruptor. — Imperjalistyc demokracja......................
IV. Drugi konsulat Krassusa i Pompejusza. Pierwszy b Galji. — Cycero i Cezar. — Cycero i Warro. — Galja ogłosz prowincją rzymską. — Wojna z Wenetami. — Stan Galji. — P tyka Cezara w Galji. — Krassus i Pompejusz powtórnie konsulami Wyprawa Gabinjusza do Egiptu. — Uzypetowie i Teukterowie. Teatr Pompejusza. — Walka konserwatystów przeciw wojnie Persk
V. Pierwszy zawód polityki cezarjańskiej. Podbój B tanji. Wydatki Cezara. — Niewolnicy Cezara. — Cycero i De publica. — Ostatnie lata Katullnsa. — Wybory na r. 53. — prawa Cezara do Wielkiej Brytanji. — Śmierć Julji. — Wo z królem Kassiwelaunusem. — Gabinjusz i Rabirjusz w Italji. Pierwszy wielki bunt Galji.............. -
VI. Wielka katastrofa polityki cezarjańskiej. Najazd Per Społeczeństwo galickie. — Upadek wojskowy Galji. — Galja zadowolona z panowania rzymskiego. — Pierwsze bunty r. 53. Plan wojny Krassusa. — Marsz Partów na Syrję. — Krassus
II
70
Str.
suwa się w Mezopotamji. — Partowie stawiają mu opór. — Bitwa pod Carrbae. —¦ Odwrót na Carrhae. — Opuszczenie Carrhae. — Śmierć Krassusa. — Konsulowie r. 53. — Rzeź Eburonów. — Anar-chja w Rzymie. — Śmierć i pogrzeb Klodjusza ........86
VII. Ostateczne przesilenie polityki Cezara. — Bunt Galji. Kommjusz i Labjenus. — Upadek partji demokratycznej. — Zatarg Cezara z Pompejuszem. — Nowy bunt Galji. — Cezar ubiega się znów o konsulat. — Przejście przez Sevenny. — Cezar łączy się z legjonami. — Plan strategiczny Cezara. — Wercyngetoryks. — Oblężenie Avaricum. — Wzięcie Avaricum i jego następstwa. — Błąd Cezara. — Gergowja. — Powszechne niemal powstanie w Galji. — Krytyczne położenie Cezara. — Wielka i mała wojna. — Odwrót Cezara. — Pierwsza wabia bitwa. — Wercyngetoryks cofa się do Alezji. — Oblężenie Alezji. — Głód. — Wercyngetoryks ka-pituluje. — Czemu Cezar zwyciężył............... 107
VIII. Zamieszki i postępy w Italji. Prawa Pompejusza. — Terror za konsulatu Pompejusza. — Postęp uprawy wina i oliwek. — Wielka i średnia własność. — Postęp przemysłowy małych miast Italji. — Nowe prądy umysłowe. — Młodzi. — Zachowawcy i rewolucjoniści umysłowi. — Długi................134
IX. „De Bello Gallico". Reakcja opinji publicznej przeciw Cezarowi. — Pamiętniki. — Bunt Galji w r. 51. — Cycero prokonsulem Cylicji. — Okrucieństwo Cezara w Galji. — Marek Klaudjusz Mar-cellus. — Prawo obywatelstwa dla Komasków. — Podróż Cyce-rona. — Pierwsze utarczki polityczne przeciw Cezarowi. — Ogłoszenie De Republica. — Posiedzenie senatu d. 30 września 51. — Cycero
w Cylicji i Partowie. — Cycero „imperator" .........144
X. Troski wielkorządcy rzymskiego. Rosnąca niepopularność Cezara. — Duch konserwatywny Cezara. — Cezar i wyższe klasy. — Kurjon. — Działa na rzecz Cezara, — Opinja publiczna pragnie pokoju. — Kurjon zaczyna opozycję przeciw Pompejuszowi. — Pom-pejusz i opozycja Kurjona. — Cycero w swej prowincji. — Cylicja. — Gerpienie i nieład prowincji rzymskiej. — Udręki uczciwego namiestnika. — Administracja Cycerona. — Cycero i handel porę-kami. — Imbroglio Walerjusza i Woluzjusza. — Historyczna waga prokonsulatu-Cycerona. — Małżeństwo córki Cycerona......159
XI. „Initium tumultus". Wybory na r. 49. — Cezar w Galji Cis-alpińskiej. — Powrót Cycerona do Italji. — Cenzura Appjusza. — Cezar spodziewa się pokoju. — Posiedzenie senatu 1 grudnia 50 r. — Trzy niezgodne głosowania senatu. — Pompejusz zwraca się w stronę konserwatystów. — Intrygi pierwszych dziesięciu dni grudnia r. 50.— Zamach stanu Marcellusa i Pompejusza. — Cezar i Pompejusz. —
S1
Nadzwyczajne próby Cezara dla utrzymania pokoju. — Ostatnie doi grudnia. — Szczęście Pompejusza i nieszczęścia Cezara. — Cezar i wojna domowa. — Posiedzenie senatu ł stycznia 49 r. — Ostatnie próby pokojowe i ostatnie nadzieje. — Partja wojenna bierze ostatecznie górę.........................
XII. „Bellum Civile". Cezar i jego armja. — Ostatnie wahania Cezara. — Ałea est iacta. — Panika w Rzymie. — Pompejusz przerażony. — Ewakuacja Rzymu. — Wyjazd konsulów i Cycerona. — Nowe próby pokojowe. — Cezar zagarnia cale Picenum. — Słabość partji konserwatywnej. — Cezar w drodze do Corfinium. — Pom-pejusz i chwiejność Domicjusza Ahenobarbusa. — Oblężenie Corfinium. — Odwrót Pompejusza. — Cezar ściga go. — Pompejusz jedzie do Grecji........................
XIII. Wojna Hiszpańska. Italja i wojna domowa. — Cezar po ucieczce Pompejusza. — Cezar w drodze do Rzymu. — Spotkanie Cezara z Cyceronem. — Cezar w Rzymie. — Gwałtowność Cezara wobec trybuna Metellusa. — Armja Pompejusza w Hiszpanji. — Marsylja. — Polityka Cezara w Galji. — Antonjusz. — Oblężenie Marsylji i wojna hiszpańska. — Krytyczne położenie Cezara pod murami Ilerdy. — Cycero opuszcza Italję. — Cezar ocalony przez Decymusa Brutusa. — Cezar mianowany dyktatorem......
XIV. Farealoe. Nędza w Italji. — Śmierć Kurjona w Afryce. — Cezar po zwycięstwie biszpańskiem. — Cezar wraca do Rzymu. — Pierwsza dyktatura Cezara. — Cezar i sprawa dhigów. — Cezar wyrusza do Brindisi. — Cezar i PompejuBz nad Apsos. — Nowe próby pokojowe. — Obóz Pompejusza. — Przybycie posiłków Cezara, — Śmiałość Cezara i ostrożność Pompejusza. — Cezar pobity w bitwie pod Dyrracbium. —- Krytyczne położenie Cezara. — Farsalos..........................
XV. Kleopatra. Po Farsałos. — Pompejusz ucieka do Egiptu. — śmierć Pompejueza. — Dzieło Pompejusza. — Uchwalenie zaszczytów dla Cezara. — Cezar w Aleksandrji. — Kleopatra. — Smutki Cycerona po Farsalos. — Stronnictwo Cezara. — Niezgody w stronnictwie Cezara. — Rewolucja socjalna Dolabeni. — Cezar zagarnia Aleksandrjc. — Powrót Cezara do Italji. — Nowa polityka ludowa Cezara. — Wojna afrykańska ................
XVI. Triumf Cezara. „Brutus" Cycerona. — Nowe zaszczyty przyznane Cezarowi po Tapsus. — Prywatne zgryzoty Cycerona. — Śmierć Katona. — Wynagrodzenia weteranów wojny domowej. — Triumfy Cezara. — Reformy Cezara. — Gajusz Oktawjusz. — Upadek umysłowy Cezara. — Kleopatra w Rzymie.......
19
2;
2.4
Str.
XVII. Ostatnie marzenie Cezara: podbój Persji. Ostatnie ambicje Cezara.— Cezar i idee Gajusza Grakchuaa.—Monarchja ludowa Cezara. — Ośmiu praefecti urbi. — Niezadowolenie wyższych klas. —-Dzieła Cycerona. — Brutus. — Uchwalenie nowych zaszczytów dla Cezara po Mundzie. — Cezar i Brutus. — Wspaniałe i chimeryczne zamiary Cezara. — Prawa i reformy Cezara. — Nawrócenie Antonju-sza. — Najwyższe zaszczyty oddane Cezarowi. — Złudzenia dyktatury. — Kolonje Cezara. — Kolonja Buthrotum i intrygi Attykusa. —¦ Uroczystość Luperkaljów ..................28X
XVIII. Idy marcowe. Twórca spisku. — Kasjusz i Brutus. — Motywy spisku. — Idee polityczne Cezara. — Cezar wielkim niszczycielem. — Spisek osiemdziesięciu sprzysiężonych. — Plan spisku. — Wahania Brutusa. — Idy marcowe. — Śmierć Cezara......306
DODATKI KRYTYCZNE
A. Handel zbożem w starożytności............... 321
B. Chrouologja wojen Lukullusa................ 326
C. Krassus, Pompejusz i Cezar od r. 70—60 przed Chr...... 331
D. Wojna z Helwetami i Swewami............... 336
Przypisy......................... 351
Wykaz autorów cytowanych ................ 385
Spis iluatracyj...................... . 390
Mapka Galji w epoce podboju
WIELKOŚĆ 22X14CM,LICZY VII+398 STRON+MAPKA,104 ILUSTRACJE.
STAN:OKŁADKA DB/DB-,BLOK KSIĄŻKI NIE JEST PRZYCIĘTY DO RÓWNA,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB .
WYSYŁKA GRATIS NA TERENIE POLSKI / PRZESYŁKA POLECONA EKONOMICZNA + KOPERTA BĄBELKOWA ,W PRZYPADKU PRZESYŁKI POLECONEJ PRIORYTETOWEJ PROSZĘ O DOPŁATĘ W WYSOKOŚCI
3ZŁ.KOSZT PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ ZGODNY Z CENNIKIEM POCZTY POLSKIEJ /.
WYDAWNICTWO POLSKIE R.WEGNERA POZNAŃ 1935.
INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.
PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"
NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!
ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE
ZOBACZ STRONĘ O MNIE
