Tytuł:
„WIELKA GOGRAFJA POWSZECHNA – AZJA ZACHODNIA.” Autor: DR. STEFAN PRZEWORSKI Profesor Uniwersytetu J.Piłsudskiego w Warszawie.
Wydawca:
NAKŁADEM TRZASKI, EVERTA I MICHALSKIEGO SP. AKC, WARSZAWA KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE 13. GMACH HOTELU EUROPEJSKIEGO
DRUKARNIA NARODOWA W KRAKOWIE
Spis treści:
Spis Treści : PRZEGLĄD TREŚCI CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA AZJI ZACHODNIEJ DEFINICJA, GRANICE I PODZIAŁ Str Nazwa. — Położenie. — Granice naturalne. — Podział polityczny. — Regjony naturalne..... = BUDOWA I OROGRAFJA Podział strukturalny Azji Zachodniej. — Geneza i budowa płyty południowej. — Powstanie północnej strefy górzystej. — Wpływy procesów erupcyjnycb. — Zaburzenia płyty południowej.— Kierunek łańcuchów górskich. — Strefa górzysta jako pomost międzylądowy. — Rozbicie Azji Zachodniej na regjony naturalne.............. •................. 4 KLIMAT Czynniki zróżnicowania klimatycznego. — Strefy klimatyczne Azji Zachodniej. — Klimaty stref peryferycznych: pontyjsko-kaspijskiej, śródziemnomorskiej, podzwrotnikowej, irańsko-przymorskiej, wpływów monsunowych. — Klimat kontynentalny strefy centralnej. — Charakterystyka klimatu Azji Zachodniej..................................... lo HYDROGRAFJA Warunki hydrograficzne Azji Zachodniej. — Dwa główne węzły hydrograficzne. — Najważniejsze rzeki, — Obszary bezodpływowe. — Jeziora słono- i słodkowodne. — Charakterystyka hydrograficzna Azji Zachodniej..................................... 12 WEGETACJA Klimat, hydrografja a wegetacja. — Zróżnicowanie szaty roślinnej Azji Zachodniej. — Roślinność pontyjsko-kaspijska, śródziemnomorska, pustyń, stepów i podzwrotnikowa. — Oazy. — Zalesienie. — Charakterystyka szaty roślinnej Azji Zachodniej....................... 18 OSADNICTWO Warunki naturalne osadnictwa. — Osadnictwo stałe. — Znaczenie sztucznej irygacji. — Nomadyzm i jego przejawy. — Formy osadnictwa. — Materjał budowlany. — Budownictwo skalne. — Typy osiedli. — Charakter miast. — Modernizacja ośrodków miejskich w dobie obecnej......... 23 STOSUNKI RASOWE I NARODOWOŚCIOWE Zagadnienia etniczne współczesnej Azji Zachodniej. — Pozostałości ludności starożytnej. — Rasa weddoidalna. — Grupa drawidyjska. — Rasa azjanicka. — Rasa orjentalna. — Semici. — Indo-euro-pejczycy. — Ludy tureckie i mongolskie. — Elementy napływowe. — Lewantyricy. — Żydzi.— Frankowie. — Polacy w Azji Zachodniej. — Ogólna charakterystyka stosunków etnicznych w Azji Zachodniej....................................... gj STOSUNKI WYZNANIOWE Islam, jego główne odłamy i sekty. — Kościoły chrześcijańskie. — Mozaizm. — Zoroastryzm. — Sekty drobne. — Religja jako odrębność w Azji Zachodniej................. 38 AZJA ZACHODNIA JAKO CAŁOŚĆ Jedność geograficzna Azji Zachodniej. — Odrębności regjonów naturalnych........... 43 I. AZJA MNIEJSZA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Położenie, granice i obszar.— Nazwy. — Rola dziejowa. — Geneza i budowa. — Rzeźba. — Klimat negT-yp7dZ^łtrdz1el7icZealeSienie-7ŚWlat ^"^ -Zróżnicowanie środowiska natural-PZIELNICA PONTYJSKA VI_________ AZJA ZACHODNIA DZIELNICA ŚRÓDZIEMNOMORSKA Slt. Budowa i ogólny charakter.— Klimat i opady. — Krajobraz roślinny. — Poszczególne kraje: Licja, Pamiilja, Pizydja i Izaurja, Cylicja, obszar Antytauru i Amanu. — Ich cechy odrębne, bogactwa przyrodzone, zaludnienie, życie gospodarcze i przeszłość dziejowa. — Wzajemny związek gór i morza w syciu dzielnicy śródziemnomorskiej..................... DZIELNICA EGEJSKA Struktura i orograf ja. — Ukształtowanie wybrzeża. — Hydrograf ja. — Klimat i wegetacja. — Poszczególne kraje: Myzja, Lidja i Karja. — Cieśniny i morze Marmara. — Dziejowe i handlowe znaczenie btambulu. — Bogactwa naturalne. — Rolnictwo i hodowla. — Handel, przemysł i górnictwo. — Porty i żegluga. — Ludność i zmiany jej składu w ostatniej dobie. — Dzielnica egejska w przeszłości i teraźniejszości.................................... 6g DZIELNICA WEWNĘTRZNA Położenie i obszar. — Płaskowyż środkowy i jego geneza. — Zjawiska wulkaniczne. — Klimat i opady • — Szata roślinna. — Krajobraz stepowy. — Żywioły koczownicze. — Obszar bezodpływowy. — Zasoby gospodarcze. — Rolnictwo i hodowla. — Handel i komunikacja. — Rozbudowa sieci kolejowej. — Poszczególne prowincje: Kapadocja, Frygja i Likaonja. — Rozwój dziejowy i charakter ogólny. 79 RZECZPOSPOLITA TURECKA Granice i obszar Turcji. — Skład narodowościowy i wyznaniowy ludności. — Imigracja muzułmańska. — Rozwój wewnętrzny. — Życie gospodarcze. — Rozbudowa sieci komunikacyjnej. — Program odrodzenia narodowego. — Polityka wszechstronnego postępu. — Charakterystyka Turcji współczesnej....................................... go II. ARMENJA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Położenie. — Granice. — Struktura i orograf ja. — Rola dziejowa. — Klimat i opady. — Step i las. — Ludność osiadła i koczownicza. —• Poszczególne dzielnice................... 98 KRAWĘDŹ ZAKAUKASKA Budowa i orograf ja. — Hydrograf ja. — Klimat i wegetacja. — Bogactwa naturalne. — Życie gospodarcze. —• Rolnictwo i pasterstwo. — Górnictwo i przemysł. — Handel i komunikacja. — Skład ludności. — Podział polityczny. — Wpływy kulturalne. — Charakterystyka ogólna........toi KRAWĘDŹ KURDYSTAŃSKA Położenie i charakter ogólny. — Budowa i orograf ja. — Klimat i opady. — Działalność erozyjna rzek. — Wegetacja i zalesienie. — Warunki osadnictwa. — Życie gospodarcze. — Trudności komunikacyjne. — Ludność kurdyjska. — Obszary Tauru armeńskiego i Zagrosu. — Znaczenie i przyszłość Kurdystanu armeńskiego. ...-..<...........................I07 ARMENJA WEWNĘTRZNA Położenie i charakter ogólny. — Struktura i rzeźba. — Zjawiska wulkaniczne. — Klimat i opady. — Rzeki i jeziora. — Wegetacja. — Obszary stepowe. — Osadnictwo. — Stosunki narodowościowe. — Życie gospodarcze. — Rolnictwo i hodowla. — Handel i komunikacja. — Podział polityczny. — Armenja turecka. — Armeńska S. R. R..........................II2 KWESTJA ORMIAŃSKA Źródła kwestji ormiańskiej.— Emigracje i prześladowania Ormian w Turcji. — Kwestja ormiańska podczas wojny światowej. — Powstanie Armeńskiej S. R, R. — Sprawa ormiańska w dobie obecnej. 120 III. IRAN CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Położenie granice i obszar. — Nazwa. — Geneza i budowa. — Rzeźba. — Stanowisko dziejowe. — Klimat i opady. — Hydrograf ja. — Obszary bezodpływowe. — Roślinność. — Zalesienie. — Świat zwierzęcy. — Zróżnicowanie środowiska naturalnego, — Podział na dzielnice.........."i DZIELNICA PÓŁNOCNA Budowa i charakter opólny. — Poszczególne kraje: Azerbajdżan, Gilan, Mazanderan, Chorasan, Tur-kiestan afgański, obszary Elburzu i Hindukuszu. — Ich cechy odrębne, klimat, opady, hydrogratja, bogactwa przyrodzone, zaludnienie, życie gospodarcze i przeszłość dziejowa. — Wzajemny związek gor i nizin w życiu dzielnicy północnej............................ DZIELNICA ZACHODNIA Charakter ogólny. — Budowa i rzeźba. — Góry Zagrosu. — Nizina Arabistanu. — Klimat 1 wegetacja. - Zallsienie. - Hydrograf ja. - Bogactwa naturalne. - Zagłębia naftowe 1 ich eksploatacja -• Warunki osadnictwa.-Żywioły koczownicze: Kurdowie, Lurowie 1 Bachtjan. - Komunikacja i handel. — Przeszłość dziejowa. — Znaczenie dzielnicy zachodniej...............' AZJA ZACHODNIA VII DZIELNICA POŁUDNIOWA Slr- Położenie —Budowa i prografja. — Klimat i opady. — Wegetacja. — Zasoby naturalne. — Rolnictwo i pasterstwo. — Żywioły koczownicze. — Skład zaludnienia. — Element Weddoidalny. — Handel i komunikacja. — Wybrzeże morskie. — Poszczególne dzielnice: Fars, Mekran i obszar gór Sulejman. — Charakter ogólny i znaczenie dzielnicy południowej..............149 DZIELNICA WEWNĘTRZNA Zróżnicowanie dzielnicy wewnętrznej. — Obszary górskie i pustynne. — Warunki hydrograficzne. — Jeziora słonowodne i kewiry. — Przestrzenie stepowe. — Znaczenie oaz. — Ludność koczownicza 1 osiadła.__Teheran jako stolica Persji. — Inne ośrodki miejskie. — Komunikacja i handel. — Zasoby naturalne.__Stan gospodarczy. — Skład plemienny zaludnienia. — Charakter ogólny dzielnicy wewnętrznej i jej przyszłość...............................154 PAŃSTWA IRANU: PERSJA, AFGANISTAN I BELUDŻYSTAN Podział polityczny Iranu: Persja, Afganistan i Beludżystan.— Ich położenie, granice, obszar i ludność. __Rozwój wewnętrzny Persji i Afganistanu. — Prądy nowoczesne. — Polityka odrodzenia państwowego i gospodarczego. — Dążenia modernizacyjne. — Rywalizacja Z. S. R. R. i Anglji w Iranie. — Charakterystyka współczesnej Persji i Afganistanu................167 IV. MEZOPOTAMJA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA,' Położenie, obszar i granice. — Przeszłość i rola dziejowa. — Geneza i budowa geologiczna. — Ukształtowanie powierzchni. — Klimat i opady. — Hydrograf ja. — Wegetacja. — Step i zadrzewienie. — Fauna. — Warunki bytu ludzkiego. — Charakter ogólny i podział na dzielnice.......... 173 GÓRNA MEZOPOTAMJA Położenie. — Budowa i rzeźba. — Góry i stepy. — Klimat i opady. — Znaczenie rzek. — Ludność koczownicza i osiadła. — Rolnictwo i pasterstwo. — Bogactwa naturalne. — Eksploatacja nafty. — Handel i komunikacja. — Główniejsze ośrodki miejskie. — Stosunki etniczne i wyznaniowe. — Poszczególne prowincje. — Przeszłość dziejowa. — Charakterystyka ogólna.............177 DOLNA MEZOPOTAMJA Charakterystyka ogólna. — Geneza obszaru aluwjalnego.— Działanie rzek: Eufratu, Tygru i Ka-runu. — Znaczenie sztucznej irygacji w życiu Babilonji. — Klimat i opady. — Zasoby naturalne. — Rolnictwo i hodowla. — Żywioły koczownicze i ludność osiadła. — Bagdad jako stolica Mezopo-tamji. Inne miasta. — Delta Szatt-el-Arabu. — Zatoka Perska. — Jej rola niegdyś a dzisiaj. — Handel zamorski. — Dolna Mezopotamja w przeszłości i przyszłości..............186 KRÓLESTWO IRAKU Położenie, granice i obszar. — Stosunki narodowościowe i wyznaniowe. — Ustrój państwowy i rozwój wewnętrzny. — Postępy modernizacji. — Życie gospodarcze. — Żegluga rzeczna i koleje żelazne. — Znaczenie kontroli angielskiej..............................197 V. SYRJA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Położenie, granice naturalne i obszar. — Geneza i budowa geologiczna. — Rów syryjski. — Hydro-grafja. — Klimat i opady. — Wegetacja. — Świat zwierzęcy. — Ludność osiadła i koczownicza. — Obszar kulturowy i jego zmiany. — Znaczenie wybrzeża morskiego. — Stanowisko dziejowe. — Charakter ogólny i podział na dzielnice..........................igg GÓRNA SYRJA Rysy ogólne. — Tektonika i rzeźba. — Układ hydrograficzny. — Stosunki klimatyczne. — Step 1 obszary kulturowe. — Charakter osadnictwa. — Skład narodowościowy i wyznaniowy ludności. — Znaczenie rolnictwa. — Handel i komunikacja. — Rola Aleppa. — Główne miasta portowe. — Poszczególne prowincje. — Przeszłość dziejowa i stan obecny Górnej Syrji............305 ŚRODKOWA SYRJA maszek. — Komunikacja morska i lądowa. — Znaczenie Środkowej Syrji............213 PALESTYNA Pochodzenie nazwy. — Znaczenie dla gólne ( ' ' — • i syste Palestyny.""'""1"''1""''' :""uuuleme' rozwo) cywilizacyjny w dobie ostatniej. — Przeszłość i przyszłość VIII AZJA ZACHODNIA USTROJE POLITYCZNE SYRJI sir. Terytorja mandatowe Francji: Państwa Lewantu. — Terytorja mandatowe Wielkiej Brytanji: Palestyna i Zajordanja...................................23% a) PAŃSTWA LEWANTU Podział polityczny: Liban i Syrja. — Autonomiczne gubernatorstwa Lattakie i Druzów.— Sandżak Aleksandretty. — Granice, obszar i zaludnienie. — Stosunki narodowościowe i wyznaniowe. — Życie gospodarcze. — Rolnictwo, hodowla i przemysł. — Handel i komunikacja. — Rozwój kulturalny i materialny.— Stosunki wewnętrzne. — Dążenia polityczne ludności syryjskiej. — Charakter mandatu francuskiego.......................................335 b) PALESTYNA I ZAJORDANJA Granice, obszar i zaludnienie Palestyny. — Początki syjonizmu. — Palestyna jako siedziba narodowa żydowska. — Rozwój kolonizacji żydowskiej. — Emigracja z Polski. — Świat arabski wobec syjo-nirmu. — Stosunki wewnętrzne. — Życie gospodarcze. — Rolnictwo i przemysł. — Koleje i drogi. — Państwo Zajordanji. — Jego obszar, ludność i stosunki wewnętrzne. — Charakter mandatu angielskiego w Palestynie i w Zajordanji............................239 WYSPA CYPR Położenie, charakter ogólny i obszar. — Budowa i rzeźba. — Klimat i hydrograf ja. — Szata roślinna. — Osadnictwo. — Życie gospodarcze. — Rolnictwo i hodowla. — Handel i przemysł. — Komunikacja.— Skład ludności. — Poszczególne jednostki naturalne: Troodos, Karpazos i Mezorea. — Stosunki kulturalne i polityczne Cypru w przeszłości i teraźniejszości..............246 VI. ARABJA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Położenie, granice i obszar. — Geneza i budowa. — Rzeźba, klimat i hydrografia. — Szata roślinna i świat zwierzęcy. — Obszary nadmorskie i przestrzenie pustynne. — Warunki bytu ludzkiego. — Żywio! beduiński. — Charakter ogólny i podział na dzielnice.................249 PÓŁWYSEP SYNAJSKI Charakter ogólny i obszar. — Budowa i rzeźba. — Klimat, hydrograf ja i wegetacja. — Ludność i jej sytuacja materjalna. — Stanowisko dziejowe. — Stan dzisiejszy................254 KRAWĘDŹ ZACHODNIA Charakter ogólny. — Budowa i rzeźba. — Poszczególne kraje: Madian, Hedżaz, Asir i Jemen. — Ich klimat, hydrograf ja, roślinność, osadnictwo, ludność, zasoby i życie gospodarcze. — Miasta święte: Mekka i Medyna. — Rola morza Czerwonego. — Handel i komunikacja. — Przeszłość dziejowa i stan współczesny Arabji zachodniej..............................357 KRAWĘDŹ POŁUDNIOWA Budowa i rzeźba. — Klimat, hydrografia i wegetacja. — Osadnictwo i emigracja. — Obecne stosunki gospodarcze i polityczne. — Skład ludności. — Związki zamorskie. — Znaczenie Adenu. — Posiadłości angielskie. — Charakter ogólny...........................263 KRAWĘDŹ WSCHODNIA Charakter ogólny. — Poszczególne części: Oman i El Haza. — Ich rzeźba, klimat, hydrograf ja, osadnictwo, stan gospodarczy, skład ludności, życie wewnętrzne i przeszłość dziejowa. — Stosunki z wnętrzem Arabji. — Żegluga i handel morski. — Główne miasta i porty. — Koweit iMaskat. — Wpływy angielskie. — Znaczenie wschodniej Arabji.........................266 DZIELNICA WEWNĘTRZNA Charakter ogólny. — Depresje pustynne: Dahna i Wielki Nefud. — Obszar wyżynny: Nedżd.— Znaczenie oaz dla osadnictwa i życia gospodarczego. — Handel i komunikacja. — Żywioły koczownicze. — Stosunki z obszarami ościennemi. — Stanowisko dzielnicy wewnętrznej w obrębie półwyspu Arabskiego....................................269 STOSUNKI POLITYCZNE Rola dziejowa Arabji. — Podział polityczny: Saudja i Jemen. — Wahhabityzm. — Współzawodnictwo Saudji i Jemenu. — Wpływy angielskie. — Ruch panarabski................. 272 ZAKOŃCZENIE POLITYCZNY, KULTURALNY I GOSPODARCZY STAN AZJI ZACHODNIEJ Układ polityczny. — Znaczenie mandatów. — Ruchy narodowe. — Rola islamu. — Postęp gospodarczy i kulturalny. — Elementy pionierskie. — Zwiększenie obszarów osadnictwa. — Rozwój przemysłu i komunikacji. — Modernizacja militarna. — Początki wszechstronnego odrodzenia. — Polska a kraje Azji Zachodniej.................................373 BIBLJOGRAFJA......................................382
--------------
