Krytyka literacka od dawna odgrywa istotną rolę w kształtowaniu życia intelektualnego we Francji. Dyskusje prowokowane wokół literatury często stają się zalążkiem pozwalającym na formułowanie nowych, ważnych problemów filozoficznych czy estetycznych.
Niniejsza publikacja zawiera wybór artykułów prezentowanych na łamach „Esprit", będącego jednym z owych „laboratoriów idei", które stanowią doskonały przykład francuskiej żywotności intelektualnej.
W proponowanym wyborze Czytelnik znajdzie eseje poświęcone twórczości Borysa Souvarlne'a, Raymonda Arona, Jean-Paul Sartre'a, Maurice'a Merleau-Ponty'ego, Claude'a Levi-Straussa, Georgesa Dumezila, Paula Ri-coeura, Michela Foucault, Georgesa Bataille'a — autorów, których dzieła i osobiste zaangażowanie wywarły głęboki wpływ na rozwój myśli dwudziestego wieku.



Słowo wstępne



Większość intelektualistów francuskich żywi gorący podziw dla swoich wad, skutkiem czego zaczynają je traktować jak świętość — choćby po to, żeby, Boże broń, nie musieć się poprawiać z rzekomo wrodzonych niedostatków i ułomności. Z czymś takim mamy do czynienia w dziedzinie krytyki literackiej. Zadekretowano mianowicie, że pióra „wykoleiły się" ostatecznie, wobec czego wypada nam zadowalać się pobieżnymi recenzjami w prasie codziennej bądź tygodniowej, skoro nie mamy czasu, odwagi czy kompetencji do czytania recenzji zamieszczanych w czasopismach naukowych bądź specjalistycznych. Dziwna to alternatywa, pachnąca chęcią prowokacji... Tak czy owak, każdy szanujący się intelektualista francuski nie szczędzi pochwał dla recenzji i przeglądów książkowych zamieszczanych na łamach londyńskiego „Times Literary Supplement" czy też dostojnego, niezrównanego „New York Review of Books", jednocześnie przyznając ze skruchą, że tego „rodzaju literackiego" nie sposób przeszczepić do Francji. Dlaczego? Ano dlatego, że taki a nie inny jest tu rynek kulturalny, taka a nie inna — często tragikomiczna — sytuacja autora, kierownika literackiego i krytyka, które to role pełni nieraz jedna i ta sama osoba... Ale dość żartów; tak naprawdę, nigdy o tych sprawach nie dyskutowano, po prostu dlatego, że nie ma po temu powodu. Przeglądy książkowe, proponowane szerokiemu kręgowi
czytelników, to nie żadna chimera; ożywiają one bardzo łamy czasopism — choćby takich jak „Critiąue", „Etudes" i „Esprit". Zdarzało się nawet, iż dawały one początek oryginalnym pomysłom, jak na przykład książka-montaż publikowana w pierwszych numerach „Dćbat", bądź też obszerne omówienia zamieszczone w pierwszej serii „Temps de la reflexion".
Biorąc to pod uwagę, uznaliśmy za pożyteczne przedstawienie czytelnikowi pierwszego wyboru esejów, zamieszczanych na łamach „Esprit" w ciągu wielu lat. Jednakże nie chcieliśmy cofać się w czasy zbyt odległe (niedostępna dziś recenzja Paula Ricoeur z książki La philosophie politiąue Erica Weila pochodzi z 1957 r.), nie staraliśmy się też prezentować autorów zbyt świeżej daty, mimowolnie zatem zamykamy jakiś odcinek przebytej drogi, gdyż szkic poświęcony Paulowi Ricoeurowi zamieszczamy w tym zbiorze, zawierającym również jedną z najznakomitszych jego „Kronik". Czy jednak zasadnie jest mówić o jakiejś „drodze" w kontekście przeglądów książkowych, których wybór był poniekąd arbitralny?
Zrazu chodziło nam o przedrukowanie paru tekstów z numeru zatytułowanego Trcwersees du XXe siecle, który wyszedł w maju 1984 i cieszył się wielkim powodzeniem; chcieliśmy je uzupełnić paroma wybranymi esejami, tak aby choć szkicowo zarysować panoramę intelektualną Francji, ukształtowaną i ewoluującą po drugiej
wojnie światowej.
Przy zestawianiu owego pierwszego wyboru kierowaliśmy się trzema kryteriami: chęcią zrozumienia naszej rzeczywistości intelektualnej i duchowej, rolą wybitnych postaci francuskiego życia intelektualnego, wreszcie chcieliśmy uwydatnić pewne kluczowe momenty, które przyczyniły się do głębokich przemian w sferze myśli.
Zrozumienie poszczególnych stadiów rozwoju francuskiego życia intelektualnego wymaga podkreślenia bogactwa krytyki idei rewolucji. W istocie, rozwój tej idei przebiegał meandrami, stopniowo, tak że nie sposób orzec, czy mamy ocenić wyżej pisma Borysa Suwa-rina, czy też Raymonda Arona, którym poświęciliśmy tutaj dwa szkice. Czy mamy starać się uchwycić konsekwencje „wytrwałości" rewolucyjnej u takiego na przykład J.-P. Sartre'a, czy też próbować zinterpretować złożoną ewolucję refleksji w obrębie zespołu Kolegium So-
cjologicznego, którego rola w intelektualnej historii Francji jest zupełnie zasadnicza (Bataille, Leiris, Monnerot, Caillois)?
Szkicując dzieje czasopisma „Arguments" i studiując zainteresowania teoretyczne jego animatorów — E. Morina, K. Axelosa, J. Duvignauda, P. Fougeyrollasa — Gil Delannoi pokazuje, jak krytyka stalinizmu odbiła się na teoretycznej ocenie zaangażowania politycznego. Krok, na który decyduje się wymieniona grupa, jest nowatorski i stymulujący, ma ona bowiem odwagę zaprzestania publikacji swojego pisma właśnie w chwili, gdy zaczynało cieszyć się szerszym zainteresowaniem. Zespół uczynił tak, aby się nie powtarzać i dać każdemu ze swoich członków możliwość kontynuowania własnych poszukiwań.
Zachodzi w związku z tym pytanie: czy rezultatem krytyki rewolucji — więcej, samej idei rewolucji — nie będzie rezygnacja z wszelkiej metodycznej refleksji nad polityką i historią? I czy należy zadowalać się relatywizmem „historycznym", który, jak się zdaje, jest cechą naszych czasów? Czyżby „nowa historia" przyczyniła się jedynie do rozproszenia przedmiotów badań i do zaciemnienia naszych stosunków z historią i z czasem? Zamieszczając tekst poświęcony Georges'owi Dumśzilowi pragniemy wykazać, że najwybitniejsi historiografowie stopniowo coraz więcej uwagi poświęcali kontekstowi kulturowemu naszych współczesnych społeczeństw i podstawom ich tożsamości. Skoro tak, to krytyka różnych wersji filozofii historii może dopracować się czegoś więcej niż relatywizm, o ile będzie proponować — tak jak to czyni Paul Ricoeur w swojej trylogii Temps et Rścit — podjęcie na nowo problemu tożsamości. Naszkicowany tutaj ruch myśli konkretnie odpowiada mniej lub bardziej widocznej ewolucji francuskiej wspólnoty intelektualnej; przestaje ona uczestniczyć w dynamice historycznej związanej z kulturą republikańską i powodowanymi przez nią polemikami podnoszącymi temperaturę „krajowej gorączki" (M. Winock), sprawia natomiast wrażenie, jakby pragnęła zapisać nowy etap cyklu europejskiego zapoczątkowanego „kryzysem świadomości europejskiej" (Paul Hazard). To zachodzenie na siebie obu cyklów świadczy o aktualnej kruchości „uniwersalizmu francuskiego".
Jednakże krąg wielkich polemik, związanych z żywotnością republikanizmu, jest również nieodłączny od wybitnych postaci pisa-
rzy i filozofów, za którymi niektórzy z nas dzisiaj tęsknią. Ponieważ skupiliśmy się na okresie powojennym, jest zrozumiałe, że uprzywilejowaliśmy filozofów (Weil, Merleau-Ponty, Ar on, Sartre...) oraz tych, którzy rzucili myśl zerwania z filozofią (Lacan, Foucault). Miało to pewien związek z nową koncepcją interwencji intelektualisty w politykę.
Oryginalną propozycją zrozumienia owego rozdźwięku pomiędzy „filozofem" a innym intelektualistą jest tekst J.-K Lyotarda, jego szkic uwzględnia bowiem rozmaite warianty refleksji snutej wokół wydarzeń z Maja 1968. Podobnie czyni Maria Daraki w swoim tekście, rozszerzając go o rozważania nad „strukturalistycznym dry-'
fem".
Już tych kilka uwag, mających poniekąd uzasadnić arbitral-
ność doboru zamieszczonych niżej esejów, wskazuje, że czas jest najwyższy, aby zastanowić się poważnie nad nakreśleniem intelektualnej historii Francji, i że „kroniki" publikowane w głównych czasopismach francuskich stanowią, z tego punktu widzenia, materiał nadzwyczaj wartościowy. Trudno o lepszy dowód francuskiej żywotności intelektualnej niż fakt, że możliwe jest jeszcze pisanie takich tekstów. Rozlegają się atoli gtosy zwątpienia: czy są jeszcze dzieła
zasługujące na nie?
Ale to już zupełnie inna historia.
Olivier Mongin, Thierry Paąuot



Autorzy tego tomu



Yves Bertherat
Ur. 5 czerwca 1932 w Grenoble. Po ukończeniu kolegium św. Michała w Annecy odbył studia medyczne w Lyonie. Będąc członkiem kierownictwa pisma „Esprit", Y. Bertherat zamieszczał w nim, oprócz wierszy, również liczne artykuły o Algierii, teatrze, psychiatrii i myśli Michela Fbucault.
Pracował jako lekarz w szpitalu Perray-Vaucluse. Rankiem 15 października 1967 wezwali go pielęgniarze, którym pewien chory umysłowo groził rewolwerem. Y. Bertherat został zastrzelony z bliskiej odległości.
Maria Daraki
Wykładowczyni historii starożytnej na uniwersytecie Paris-VIII. Doktorat III stopnia na temat utopii stoickiej [Utopie stoirtenne, 1974). Doktorat państwowy: Anthropos. Cadres mentawc et deuenir soclo-politiąue en Grece ancienne d'Homere & Aristote (1983). Autorka książki Dionysos (Arthaud-Flammarion, Paryż, 1985).
Gil Delannoi
Pracuje jako badacz w Krajowej Fundacji Nauk Politycznych. Doktorat z dziedziny historii myśli politycznej. Ostatnia publikacja:
La prudence en polittąue („Revue francaise de science politiąue", październik 1987).
Joel H. Grlsward
Profesor średniowiecznej literatury francuskiej na uniwersytecie w Tours, autor książki Archeologie de Vćpopśe mśdiśvale. Structures trtfonctlonnelles et mythes indo-europóens dans le cycle des Narbonnais, z przedmową G. Dumezila, Payot, Paryż, 1981.
Jean-Michel Heimonet
Ur. 1948. Doktorat państwowy. Wykłada na wydziale języków romańskich uniwersytetu Chapel Hill (Północna Karolina, USA). Autor kilku książek o J. Monnerocie i G. Bataille.
Jean-Francois Lyotard
Emerytowany profesor uniwersytetu Paris-VIII (Vlncennes-Saint-Denis), profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego, doradca komitetu kierowniczego Międzynarodowego Kolegium Filozofii.
Główne publikacje: La condition post-moderne, Minuit, 1979; Les disposittfs pulsionnels, Bourgois, 1980; La phónomśnologie, PUF (IX wyd., 1982); Le dtffórend, Minuit, 1984; Discours,Jigure (esej z zakresu estetyki, Klincksieck, IV wyd. 1985).
OlMer Mongin
Redaktor naczelny pisma „Esprit".
Paul Ricoeur
Po Ftnttude et culpabilitć (t. I - Lhommefatlltble, t. II — La sumboltąue du mai, Aubier, 1960), którego reedycja przewidywana jest w jednym tomie, P Ricoeur opublikował m.in. (w wydawnictwie Seuil): Hłstoire etvćritć (1955), De Uinterprćtattonil965), Le conflit des interprćtations (1969), następnie zaś trzy tomy Temps et rścit (1983, 1984, 985) oraz Du texte a 1'action (1986). Wyd. Seuil zapowiada książkę Idśoloate et utopie, a także wybór kronik politycznych i filozoficznych.
Joe*l Roman
Docent filozofii, profesor w Wyższej Szkole Pedagogicznej (Saint-Germain-en-Laye), współpracownik pism „Esprit", „Prefaces", „Projet". Zamieszczony w tym tomie artykuł stanowi przerobioną wersję doktoratu zrealizowanego w EHESS pod kierunkiem C. Lefor-ta w latach 1[zasłonięte]985-19.
Paul Thibaud
Zaczął pracować w „Esprit" w 1958 r. jako sekretarz redakcji; w 1967 objął stanowisko redaktora naczelnego, w 1977 — dyrektora pisma.
Jeannine Verdes-Leroux
Kierownik grupy badawczej w CNRS. Napisała: Au seruice du Parti. Leparti communiste, les tntellectuels et la culture (1[zasłonięte]944-19), Fayard/Minuit, Paryż, 1983: Le reveil des somnambules, Le parti communiste, les intellectuels et la culture (1[zasłonięte]956-19), Fayard/Minuit, Paryż, 1987. Wydała, opatrzyła wstępem i przypisami pisma Borysa Suwarina: A contre-courant (1[zasłonięte]925-19), Denoel, Paryż, 1985.
Ghislaine Glasson-Deschaumes należą się podziękowania za zestawienie bibliografii, zamykających każdy artykuł.



Spis treści



Słowo wstępne....................................................................................3
Jeannine Verdćs-Leroux
Suwarin był pierwszy.........................................................................7
Jean-Michel Heimonct
Kolegium Socjolog! — gigantyczne nieporozumienie.....................30
Joel Roman
Myślenie o polityce w oderwaniu od filozofii historii:
Arendt i Merleau-Ponty....................................................................58
Yves Bertherat
Freud z Lacanem, czyli nauka 1 psychoanalityk..............................84
Paul Ricoeur
Filozofia polityczna Erica Weila.....................................................115
GU Delannoi
Podróże rozumu. Sartre, „Arguments", Morin...............................137
Paul Thibaud
Jean-Paul Sartre — doktrynalnym autorytetem?..........................164
Paul Thibaud
Raymond Aron, czyli w oku cyklonu.............................................193
Jean-Francois Lyotard
Zamiast człowieka — akt ekspresji ..............................................216
Olivier Mongln
Zmierzch opowieści.......................................................................243
Marła Daraki
Przezwyciężanie strukturalizmu....................................................264
Maria Daraki
Michela Foucaulta podróż do Grecji..............................................285
Joel H. Grisward
Archeologa indoenropejska: Georges Dumćzil.............................328
Autorzy tego tomu..........................................................................353



WIELKOŚĆ 20X14CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY 358 STRON.

STAN:OKŁADKA DB,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,ŚRODEK DB-/BDB- .

WYSYŁKA GRATIS NA TERENIE POLSKI / PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA ,W PRZYPADKU PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ PROSZĘ O KONTAKT W CELU USTALENIA JEJ KOSZTÓW / .

WYDAWNICTWO OFICYNA LITERACKA KRAKÓW 1991.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE