Paweł Valde - Nowak
OSADNICTWO WCZESNOROLNICZE ŚREDNIOGÓRZA NIEMIECKIEGO
rok wydania 1995, 250 stron
Jest to więc praca o nieznanym wariancie wczesnorolniczej ekumeny, obciążonym bagażem sprzecznych koncepcji. Ich natłok zniechęcać nie powinien. Świadczy on wymownie, że stykamy się ze zjawiskiem od dawna postrzeganym, jednak na tyle oryginalnym i w niektórych swych przejawach tak efemerycznym, że wymykało się ono możliwościom poznawczym archeologii.
Książkę tworzy sześć rozdziałów. W pierwszym przedstawiam zarys stanu badań nad neolitem w średniogórzu, eksponując głośniejsze hipotezy. Osobno dla poszczególnych grup górskich zestawiam w porządku chronologicznym najważniejsze prace, istotne dla poznania osadnictwa z młodszej epoki kamienia. Rozdział drugi poświęcam źródłom archeologicznym. Oprócz licznych materiałów archiwalnych, pojawią się tu dane uzyskane podczas, przeprowadzonych ściśle na potrzeby tego opracowania, eksperymentalnych testów terenowych. Obszerny rozdział trzeci omawia najważniejsze ustalenia palynologii w zakresie rekonstrukcji szaty roślinnej w czasach tuż poprzedzających ingerencję człowieka neolitu i w inicjalnej fazie jej antropogenicznych zmian wprzyrodzie gór średnich. Wprowadzeniem do tej prezentacji sądwa podrozdziały (III. l, 111.2), w których krytycznie przypomniane zostały uwarunkowania, jakim podlegają holoceńskie profile pyłkowe z obszarów zalesionych. Analizie metodami geograficzno -osadniczymi poświęcam rozdział czwarty, próbując ujawnić istnienie tendencji w lokowaniu punktów osadniczych w wybranych częściach strefy średniogórza. W rozdziale piątym zawarłem garść informacji o coraz dynamiczniej rozwijających się studiach nad hodowlaną gałęzią osadnictwa i gospodarki w neolicie, ze szczególnym uwzględnieniem badań pasterstwa metodami archeologicznymi. Propozycja teoretyczna, wyjaśniająca rolę obszarów gór średnich dla społeczności neolitycznych, znajduje się w rozdziale szóstym. Ruchome formy osadnictwa zostanąodniesione do systemu zachowań ważnych w ekonomice ówczesnych społeczności. Tak trudny dotychczas do zidentyfikowania mechanizm, w którym obszary górzyste, sądząc już tylko na podstawie ilości znalezisk, pełnić musiały niebagatelną rolę, zarysuje się w tym rozdziale. Załączone do książki tabele stanowią swego rodzaju katalog opracowania. Za ich powstaniem kryje się niezwykle pracochłonna część analizy. Czytelnik znajdzie tu pełną listę punktów osadniczych z trzech grup górskich, uporządkowanie chronologii i potencjału zabytkowego tych punktów, wreszcie wielostronną charakterystykę ich topografii.
SPIS TREŚCI:
PRZEDMOWA
I. WPROWADZENIE
1.1. Pojęcie średniogórza
1.2. Neolit średniogórza - rozwój poglądów, historia badań
1.2.1. Wstęp
1.2.2. Teoria "Donnerkeile"
1.2.3. Teoria skarbów
1.2.4. Teoria szlaków komunikacyjnych
1.2.5. Teoria wędrówek po surowiec
1.2.6. Pozostałe poglądy
1.2.7. Prace osadnicze
1.2.8. Poglądy paleobotaników
1.2.9. Podsumowanie
1.2.10. Rozwój poglądów na osadnictwo neolityczne w średniogórzu - przegląd
II. ŹRÓDŁA ARCHEOLOGICZNE
11.1. Charakterystyka źródeł
11.2. Podstawy klasyfikacji kulturowo-chronologicznej
11.3. Elementy krytyki źródeł
11.4. Przegląd źródeł archeologicznych
11.4. l. Las Bawarski
11.4.2. JuraSzwabska
11.4.3. Szwarcwald
11.4.4. Eksperyment w Zellertal
11.4.5. Eksperyment nad Czarnym Regenem
11.5. Klasyfikacja a interpretacja źródeł
III. NEOLITYCZNA PENETRACJA ŚREDNIOGÓRZA W ŚWIETLE DANYCH PALEOBOTANICZNYCH
111.1. Przedział archeologicznej ufności wobec pafynologicznych przesłanek osadnictwa neolitycznego
111.2. Źródła palynologiczne w badaniach neolityzacji europejskiego średniogórza. Uwagi ogólne
111.3. Jura Szwabska
111.3.1. Charakterystyka ogólna
111.3.2. Rauhe Wiese i Rotenbacher Streuwiese
111.3.3. Profile z Ehrenstein
111.4. Las Bawarski wraz z Oberpfalzer Wald
111.4.1. Główne rysy zbiorowisk roślinnych w okresie atlantyckim i subborealnym
111.4.2. Torfowiska z dolnej strefy krajobrazowej (do 700 m)
111.4.3. Torfowiska ze średniej strefy krajobrazowej (700-900 m)
111.4.4. Torfowiska z wysokiej strefy krajobrazowej (powyżej 900 m)
111.4.5. Podsumowanie
111.5. Szwarcwald
111.5.1. Uwagi ogólne o roślinności w młodszym holocenie
111.5.2. Torfowiska z dolnej strefy krajobrazowej (do 700 m)
111.5.3. Torfowiska ze średniej strefy krajobrazowej (700-900 m)
111.5.4. Torfowiska z wysokiej strefy krajobrazowej (powyżej 900 m)
II 1.6. Podsumowanie przeglądu danych paleobotanicznych
IV. ANALIZA GEOGRAFICZNO-OSADNICZA
IV.l. Wprowadzenie
IV.2 Metody: centralnych miejsc i triangulacji
IV.3. Analiza z elementami GIS
IY.3.1. Podstawy teoretyczne
IV.3.2. Osadnictwo a typy rzeźby
IY.3.3. Osadnictwo a sieć rzeczna
IY.3.4. Kierunek ekspozycji, wysokość, nachylenie
IY.3.5. Osadnictwo a typy gleb
IY.4. Ważniejsze wnioski osadnicze
V. NEOLITYCZNE PASTERSTWO W ŚWIETLE BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH
VI. GÓRSKI FACJES NEOLITU W ŚRODKOWEJ EUROPIE
FRUHACKERBAULICHE BESIEDLUNG DES DEUTSCHEN MITTELGEBIRGES
BIBLIOGRAFIA
Wykaz skrótów
Literatura
|
