Z BADAŃ NAD WCZESNYM ŚREDNIOWIECZEM
GÓRNEGO ŚLĄSKA
Tom wydano w ramach Rocznika Muzeum Górnośląskiego
w serii ARCHEOLOGIA , ZESZYT 7
BYTOM 1970 r. , stron 146 + wklejki, ilustracje czarno-białe (ryc. mapki, fot.)
Nakład tylko 500 + 50 egzemplarzy !
Fragment tekstu z pierwszej pracy :
Elżbieta Dąbrowska
POGRANICZE WIŚLAŃSKO-ŚLĄSKIE WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU
W ŚWIETLE MATERIAŁÓW NEKROPOLICZNYCH
Problematyka pogranicza wiślańsko-śląskiego we wczesnym średniowieczu wprowadza nas w szerokie zagadnienie
rekonstrukcji podziałów plemiennych i zasięgu terytoriów etnicznych.
Próby odtworzenia lokalizacji i granic poszczególnych jednostek plemiennych w oparciu o materiały archeologiczne,
pomimo obfitej literatury przedmiotu i słusznych założeń teoretycznych, napotykają na znaczne trudności.
Zwiększają się one dla okresu wczesnego średniowiecza, chociaż dysponujemy już wskazówkami ze źródeł pisanych.
Zróżnicowanie kulturowe poszczególnych terytoriów słowiańskich, a zwłaszcza ziem polskich nie było wówczas zbyt duże.
Nazwy plemion zamieszkujących obszary późniejszej Polski i Czech znamy już z IX wieku z zapisu Geografa Bawarskiego.
Czytamy tam: „Ungare.Vuislane.Sleenzane civitates XV. Lunsizi civitates XXX.Dadosesani civitates XX. Milzane, civitates XXX.
Besunsane civitates II, Verizane, civitates X. Fraganeo civitates XL. Lupiglaa, civitates XXX. Opolini, civitates XX. Golenisini, civitates V"
Ustalenie kolejności i porządku terytorialnego plemion, a nawet czasu powstania poszczególnych ustępów Geografa Bawarskiego
stanowi w dalszym ciągu przedmiot dyskusji. Z plemion polskich, w źródle tym wymienionych, najbogatszą literaturę mają Wiślanie.
Znacznie skromniej przedstawia się ona dla plemion śląskich. Na uwagę zasługuje fakt braku wśród tych ostatnich zarówno w kronice
Thietmara jak i w dokumencie dla biskupstwa praskiego z roku 1086 Opolan i Golęszyców, nie mówiąc już o Lupiglaa.
Wejście ziemi Golęszyców w obręb państwa czeskiego po roku 1031 nie wyjaśnia wszystkiego.
Pełniejszy obraz organizacji grodowej Śląska, daje nam bulla z roku 1155 dla biskupstwa praskiego uważana przez niektórych
za odzwierciedlającą stosunki, z około roku 1000. Na interesujących nas obszarach znajdujemy tam Tescin (Cieszyn) oraz
Gradice Golensicezke (Grodziec Golężycki) utożsamiane z Hradcem, lub Holaśovicami koło Opavy.
Do szczegółowego przedstawienia rozgraniczenia zasięgów plemiennych konieczne jest zastosowanie metody retrospektywnej,
w dążeniu do odtworzenia pierwotnych kompleksów osadniczych w ich historycznym rozwoju, lub w poszukiwaniu rubieży plemiennych
w późniejszych podziałach administracyjnych, kościelnych czy państwowych, a także układu stosunków własnościowych,
możliwych do zrekonstruowania dopiero od schyłku XII wieku. Pewną (pomocą mogą tu być także badania etnograficzne i językowe,
trudne jednak do uściślenia chronologicznego.
Należy tu przypomnieć, za T. Manteufflem, iż granica we wczesnym średniowieczu to „pas różnej szerokości, zależny od subiektywnej
wartości majątku, który rozdziela, zmieniający się w zależności od tendencji zawłaszczeniowych".
O granicach podziałów administracyjnych, decyduje przy tym zasięg więzi społecznej, a więc zjawisko o charakterze socjologicznym,
a nie jurysdycznym, aczkolwiek w praktyce często się wzajemnie pokrywające.
W wypadku pogranicza śląsko-wiślańskiego zastosowanie metody retrospektywnej jest szczególnie trudne.
Częste zmiany późniejszych podziałów dzielnicowych zatarły pierwotny układ plemienny, którego, odczytanie utrudnia jeszcze
nieustabilizowanie przebiegu granicy ziem polskich z Morawami. Nie obojętnym jest też dla naszych rozważań charakter i przynależność
etniczna plemienia Golęszyców. Początkowo, za nauką czeską, uważano ich za plemię morawsko-czeskie.
Począwszy jednak od W. Semkowicza polskość Golęszyców zastała uznana za udowodnioną.
W nauce niemieckiej lansowano pogląd W. Latzke'go o „przejściowym charakterze" tego plemienia, wynikłym z silnych wpływów
wielkomorawskich na ziemie śląskie. Wśród uczonych czeskich, część pragnęłaby uznać Golęszyców za odrębne plemię białochorwackie,
aczkolwiek teza o ich przynależności do grupy czeskiej znajduje jeszcze licznych zwolenników.. Odrębny problem stanowi kwestia lokalizacji
plemienia Lupiglaa i jego identyfikacji z Głupimi Głowami — Głupczycanami.
Wszystkie te zagadnienia wciągają nas z kolei w szeroką dyskusję nad stosunkami ziem śląskiej i wiślańskiej z państwem wielkomorawskim
i ich późniejszych dziejów po jego upadku aż do wejścia w obręb monarchii piastowskiej...
SPIS TREŚCI :
Elżbieta DĄBROWSKA
Pogranicze wiślańsko-śląskie we wczesnym średniowieczu w świetle materiałów nekropolicznych
Małgorzata WOWRA
Osada wczesnośredniowieczna w Warłowie, pow. Lubliniec
Jerzy SZYDŁOWSKI
Znaleziska ceramiki siwej na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Lubomi, pow. Wodzisław Śląski
Werner PIERZYNA
Wyroby kamienne z wczesnośredniowiecznego grodziska w Lubomi, pow. Wodzisław Śląski
Aneks
Stefan CEBULAK
Wyniki oględzin mikroskopowych skał będących tworzywem przedmiotów kamiennych z grodziska
wczesnośredniowiecznego w Lubomi, pow. Wodzisław Śląski
Stan dobry
(po latach nieznaczne przybrudzenie okładki)
Nie wysyłam za pobraniem !
|
|
|
|
|
