SPIS TREŚCI
Wstąp .... . .......
ZAKRZEWSKIEGO „LATA PRZEDHISTORYCZNE11
Konflikt graniczny rodziny Wyssogotów Zakrzewskich z magnatami niemieckimi na Śląsku. Młodość Ignacego Zakrzewskiego. Ignacy głową rodu. Dalsze zatargi z Niemcami. Starania o pośrednictwo króla. Decyzja Sejmu o odszkodowaniach. Powołanie komisji rozjemczej i wynik jej pracy. Udział Ignacego w Sejmie 1786 r. Stronnik króla. Stosunki rodzinne.
Str.
5
11
DZIAŁACZ SEJMU WIELKIEGO ........
Zakrzewski jako stronnik króla w walce o utrzymanie Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej. Udział w debatach nad organizacją Komisji Wojskowej. Sprawy skarbowe w działalności Zakrzewskiego: podatek od duchowieństwa, ,,ofiara 10 grosza11, podatek od skór i rzezi. Wystąpienia Zakrzewskiego przeciwko marnotrawstwu grosza publicznego przez dygnitarzy wojskowych. Udział w pracach Deputaeji Koekwacyjnej. Zakrzewski popiera projekt ustanowienia Komisariatu Wojskowego. Wobec przymierza polsko-pru-skiego zabiega o likwidację posiadłości pruskich w Wielkopolsce. Protest przeciwko objęciu stanowiska1 generalskiego w wojsku polskim przez księcia Ludwika Wirtem-berskiego. Zakrzewski przeciw królowi w dążeniu do opodatkowania donatariuszy z 1775 r. Wypowiedź przeciwko opodatkowaniu kahałów żydowskich. Walka z urzędem het- -manów i dygnitarzy „nadwornych11. Zakrzewski ze stronnictwem patriotycznym za sukcesją tronu. Udział w przygotowaniach do powołania Sejmu w podwójnym składzie. Zakrzewski opracowuje instrukcje poselskie na sejmik dla województw wielkopolskich. Udział w dyskusji nad sprawą miejską. Przemówienie w obronie Konstytucji 3 Maja w dniu jej uchwalenia. W sprawie nominacji na stanowiska ministerialne i ius agratiandi. W obronie miast duchownych. Praca nad zaprowadzeniem ksiąg ziemiańskich. O sprzedaż starostw. Za odebraniem urzędów Szczęsnemu Potockiemu i Sewerynowi Rzewuskiemu. Obszerny projekt reformy organizacji kościoła katolickiego. Sprawy majątkowe. Zakup dóbr żelechowskich.
PIERWSZY KONSTYTUCYJNY PREZYDENT WARSZAWY
Kompetencje prezydenta Warszawy. Zabiegi Kołłątaja . wokół kandydatury na funkcje prezydenta. Wybór Zakrzewskiego 16 IV 1792 r. Uroczystości objęcia funkcji i audiencja u króla. Prace codzienne nowego prezydenta -wykończenie organizacji podziału administracyjnego War-
26
83
409
szawy na cyrkuły. Współpraca z Komisją Policji. Uroczystości rocznicy 3 maja. Wybuch wojny. Rekrutacja do YfOjska w Warszawie. Zaburzenia wśród czeladzi. Kłopoty z cechami. Kwaterunki wojskowe. Drobniejsze prace porządkowe i policyjne. Wyjazd Zakrzewskiego do Berlina. Powrót i ostatnie prace w mieście na stanowisku prezydenta. Klęska i początki rządów Targowicy. Szykany wobec Zakrzewskiego i usunięcie go z funkcji prezydenta. DYKTATOR POWSTAŃCZEJ WARSZAWY . . .
Zakrzewski wyjeżdża do swoich majątków. Pierwszy cios finansowy - upadek banków warszawskich. Udział w pracach konspiracyjnych. Przyjazd do Warszawy. Objęcie funkcji prezydenta Miasta Warszawy. Zakrzewski szefem rządu powstańczego w Warszawie. Sprawy polityki zagranicznej, wojska i skarbu w działalności Zakrzewskiego. Organizacja policji. Utworzenie policji cyrkułowej i milicji miejskiej. Zakrzewski a jakobini. „Radykalizm masoński1 Zakrzewskiego. Stosunek Zakrzewskiego do króla i stronnictwa dworskiego.
STERNIK WŁADZ INSUREKCYJNEJ WARSZAWY .... Zakrzewski jako przewodniczący RNN. Zakrzewski inauguruje otwarcie posiedzeń magistratu powstańczego. Jego udział w pracach zarządu miejskiego. Prace nad organizacją władz miejskich centralnych i cyrkułowych. Zakrzewski wobec wypadków 28 VI. Organizacja korpusu policji. Zarząd więziennictwem warszawskim. Ilość i rodzaj więźniów w powstańczej Warszawie. Sprawy wyżywienia różnych kategorii więźniów i jeńców. Zabezpieczenie pomieszczeń dla jeńców i więźniów. Więzienia cyrkułowe. Kłopoty z katem. Nadzór Zakrzewskiego nad wyjazdami z Warszawy. Organizacja „rogatek1 miejskich i „kontrolerów społecznych11. Zakrzewski jako komendant milicji miejskiej. Wkład prezydenta w dzieło fortyfikacji miasta. Skup i rekwizycje surowców potrzebnych dla wojska. Zakrzewski jako współorganizator przemysłu zbrojeniowego w stolicy. Transport wojskowy. Rekwizycje i dostawa koni, furmanek. Nadzór nad organizacją szpitalnictwa cywilnego. Zakrzewski wobec Żydów warszawskich. Opracowanie kompetencji syndyka żydowskiego. Kłopoty z cechami. Sprawa kupców rosyjskich.
PREZYDENT WOBEC LUDU WARSZAWY......
Ilość i jakość podań przesyłanych przez ludność Warszawy do prezydenta. Problemy rekrutacji do wojska i prośby o zwolnienie. Właściciele koni o pieniądze lub zwrot zarekwirowanych zwierząt. Sprawy innych rekwizycji. Kwaterunek wojskowy w Warszawie. Prośby o zezwolenie na wyjazd z miasta. Prezydent wobec poszukujących pracy urzędniczej. Prośby o protekcję i o umieszczenie dzieci w korpusie kadetów. Zabiegi o wsparcie, nagrody za bohaterskie czyny, podwyżkę pensji i wynagrodzenie za krzywdy poniesione od wojska. Petycje zasądzonych w sądach cyrkułowych z prośbą o cofnięcie lub zawieszenie wy-
Str.
119
153
215
roku. Sprawy sądowe o komorne. Petycje chłopów. Podania rzemieślników warszawskich, służby domowej i Żydów Zabiegi o umieszczenie w szpitalach. Petycje ludzi
0 zrtwodach nieprzydatnych do obrony miasta. Sprawy prywatne. Konflikty małżeńskie, alimenta, zdrady w małżeństwie. Domy gry. Złodziejstwo.
WALKA O ŻYWNOŚĆ DLA WOJSKA I WARSZAWY .
Starania o zaaprowidowanie Warszawy za RZT. Organizacja Wydziału Żywności RNN. Kłopoty z Deputacją Żywności i Departamentem Żywności Komisariatu Wojskowego. Utworzenie oddziałów w Wydziale Żywności. Powołanie komisarzy żywnościowych. Organizacja komisariatów polowych. Utworzenie Administracji Magazynów Publicznych w Warszawie. Rekwizycje zboża Austriakom. Zasięg i kurczenie się obszaru aprewidującego stolicę. Troska o zasiew zbóż ozimych. Realizacja „zsypki zbożowej11. Przymusowy skup zboża (składka) z terenów podwarszawskich i Podlasia. Poszukiwanie aprowizacji w Sandomierskiem. Ogólna ilość żywności ściągnięta do Warszawy w okresie czerwiec--wrzesień. Zakrzewskiego „bitwa o chleb11 dla wojska
1 Warszawy. Polityka prezydenta wobec młynarzy i piekarzy. Maksymalna ilość chleba dostarczana armii przez piekarnie państwowe. Starania o zaopatrzenie armii w mięso. Konserwacja żywności. Problem soli. Walka z drożyzną cukru i kawy. Przydział wódki do obozów. Żołnierskie racje żywnościowe. Przymusowa rekwizycja żywności. Głód w końcu października. Nierozwiązany problem furażu. Przydział żywności z magazynów państwowych poza wojskiem: milicji i szpitalom. Prośby ludności Warszawy załatwiane odmownie. Przydział pieniędzy na zasiew zbóż. Zacięta walka Zakrzewskiego z paskarstwem. Aprowizacja wojska polskiego i Warszawy w zestawieniu z aprowizacją wojska francuskiego i Paryża.
U KRESU ..............
Zakrzewski opuszcza Warszawę z resztkami wojsk powstańczych. Rozsypka radoszycka. Zakrzewski udaje się do Galicji, stan jego finansów i wyniszczenie dóbr. Sprowadzenie Zakrzewskiego do Warszawy i wywiezienie do Petersburga. Zakrzewski jako więzień w Petersburgu, jego zeznania w śledztwie. Uwolnienie i powrót do kraju. Ruina finansowa. Wyjazd do Wiednia i zabiegi o zwrot majątku. Widmo ponownego aresztowania. Powrót do kraju. Testament. Śmierć. „Mowa na pochwałę Ignacego Zakrzew-skiego11.
MOWY ZAKRZEWSKIEGO I POŚWIĘCONE MU WSPÓŁCZESNE DRUKI ULOTNE ..........
WYKAZ ŹRÓDEŁ RĘKOPIŚMIENNYCH......
INDEKS OSÓB
RESUME
SPIS ILUSTRACJI ..........
Str.
276
338
382 [zasłonięte] 388 396 407
410
411