WSTĘP
Kultura muzyczna Warszawy XVIII wieku nie jest monolitem. Bujność i złożoność — oto jej bardzo istotne cechy, zwłaszcza w odniesieniu do II polowy tego stulecia.
Dwa zasadnicze z punktu widzenia historycznego okresy rozpatruje niniejsza praca: saski i stanisławowski. Są one niewspółmierne, jeśli chodzi o stopień ich dynamiki, okres bowiem stanisławowski jest nieporównanie od saskiego bogatszy i różnorodniejszy pod względem idei, ich jakości i nasilenia, jak również napięcia walki o nowe elementy ustrojowe, o nowe wartości kulturalne i cywilizacyjne, o nowe wartości narodowe. Te same różnice w sensie dynamicznym widoczne są w kulturze muzycznej Warszawy tego stulecia. Kultura ta w latach panowania Sasów jest w znacznym stopniu statyczna, o wyraźnej przewadze elementów dworskich i kosmopolitycznych.
Jaka twórczość, jakiego rodzaju formy muzyczne i o jakim ładunku emocjonalnym są kultywowane na dworach królewskich obu Sasów? Twórczość operowa, baletowa, kantatowa i oratoryjna, o ideowych wątkach pozbawionych jakiejkolwiek łączności z problematyką społeczną, aktualną, bieżącą. Pewnie, że w operach wystawianych ówcześnie w teatrze Sasów pojawiają się także, i bynajmniej nie sporadycznie, elementy aktualne, lecz na ogół są to napuszone i kwieciste panegiryki na cześć panującego króla, jego mądrości i dobroci, pojawiające się w operach jako finały. A sam gatunek tej twórczości, stanowiący zasadniczą pozycję kultury muzycznej Warszawy XVIII w. aa Sasów, żadnymi składnikami nie wyrażał polskiej narodowej kultury muzycznej. Cudzoziemskość o włoskiej, niemieckiej i francuskiej politurze była główną i wyłączną cechą owej kultury, legitymacją jej ideowego i artystycznego rodowodu.
W jakich tedy środowiskach Warszawy w okresie saskim należy szukać sprzymierzeńców i propagatorów polskiej muzycznej kultury narodowej? Niewątpliwie w środowiskach pozadworskich, niejako peryferyjnych — wśród mieszczaństwa warszawskiego i plebsu ówczesnej Warszawy — wśród owych syrbaków i uzualistów, muzykantów miejskich grywających na weselach, na różnych uroczystościach domowych,
