 |
| |
W KRĘGU „ GENDER "
Redakcja naukowa
Eugenia Mandal
wyd. Katowice 2007, stron 190, bibliogr., ryc., tab., summ., Zsfg.,
oprawa miękka foliowana, format ok. 17 cm x 24 cm
Nakład tylko : 350 + 50 egz. !!!
Z notatki wydawniczej :
W pracy podjęto próbę zilustrowania roli płci — pojmowanej jako kategoria biologiczna, psychologiczna
i społeczno-kulturowa — w różnych, ważnych obszarach życia człowieka.
Zamierzeniem redaktorki tomu było możliwie szerokie zaprezentowanie nie tylko wiedzy o psychologicznych
i społecznych problemach związanych z płcią, ale także o ich intra- i interpersonalnych konsekwencjach.
Zróżnicowanie treściowe odzwierciedla struktura opracowania, które stanowi zbiór tekstów o niejednorodnym charakterze.
Autorzy części z nich traktują temat ogólnie i wprowadzają Czytelnika w tematykę, inni zajmują się raczej
wybranymi jej aspektami czy określonymi problemami. Niektóre szkice obejmują bogaty i syntetyczny przegląd badań,
służąc jako źródło informacji o stanie wiedzy psychologicznej, inne zaś pełnią funkcję niemal heurystyczną,
ukazując zmiany w obrębie dziedziny wiedzy o gender oraz ucząc wyłaniania nowych problemów badawczych
zgodnie z potrzebami współczesnego człowieka.
WPROWADZENIE :
W ostatnich latach obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby publikacji poświęconych fenomenowi płci.
Opracowaniom z tego zakresu konsekwentnie towarzyszy olbrzymie zainteresowanie Czytelników,
płeć bowiem od zawsze otoczona była swoistą aurą tajemniczości i tabu.
Jeszcze do niedawna prace dotyczące psychologii płci ukazywały się w naszym kraju sporadycznie i wywoływały pewne zdziwienie.
Utrzymywano, iż poruszane w nich zagadnienia nie są to sprawy ważne, lecz tylko tzw. sztuczne problemy importowane z Zachodu.
Sprawy płci traktowano jak ciekawostki, swego rodzaju ubarwiacze lub „coś lekkiego”, towarzyszącego innym, poważniejszym
kwestiom. Jedynie z okazji Dnia Kobiet drukowano okolicznościowe teksty o problemach płci pięknej.
Poważne zaś naukowe opracowania na temat płciowości uznawano za „wkładanie kija w mrowisko”.
Tymczasem w światowej literaturze z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii i filozofii problematykę płci
dostrzeżono znacznie wcześniej. Od lat systematycznie poświęca się jej coraz więcej publikacji.
Jest to związane z eksplozją ruchów feministycznych w USA i krajach Europy Zachodniej w latach osiemdziesiątych.
Problematyka płci stała się dziś bardzo modna. Jest obecna nie tylko w dyskursie naukowym, ale także w debatach publicznych.
Olbrzymią popularnością cieszą się dzieła, objaśniające, iż „mężczyźni są z Marsa, a kobiety — z Wenus”.
Media coraz chętniej występują w roli popularyzatora wiedzy na temat różnic (rzadziej podobieństw) między kobietami i mężczyznami.
Aktywnie włączają się w społeczną misję „przełamywania barier” czy osłabiania nadal bardzo powszechnych w Polsce
stereotypów związanych z płcią. Trwają też społeczne dyskusje nad redefiniowaniem lub poszukiwaniem nowego — adekwatnego
do współczesnych realiów — rozumienia „męskości” i „kobiecości”.
Współcześnie psychologiczna problematyka płci okazuje się społecznie ważna głównie z uwagi na fundamentalne pytania
o charakter równości statusu kobiet i mężczyzn w społeczeństwie polskim oraz w wymiarze globalnym.
Równe prawa kobiet i mężczyzn dotyczyć mają nie tylko przestrzeni publicznej: pracy zawodowej czy aktywności politycznej,
ale także wszystkich innych sfer życia społecznego.
Uczestnik globalnej kultury coraz więcej dowiaduje się o fenomenie płci, która przestaje być uznawana wyłącznie za cechę biologiczną
czy metrykalną. Bycie kobietą lub mężczyzną nie oznacza dzisiaj jedynie zdeterminowanej anatomicznie charakterystyki indywidualnej.
Kobiecość i męskość to w nowoczesnym dyskursie pojęcia szersze, rozpatrywane jako płeć biologiczna, społeczna i kulturowa.
Równolegle ze słowem „płeć” pojawiło się pojęcie gender. W języku polskim tłumaczone jest ono jako „rodzaj”.
Rhoda Unger, która w 1979 roku termin ten zaproponowała, pragnęła w ten sposób podkreślić, iż oprócz płci określanej biologicznie
istnieje płeć kształtowana społecznie i kulturowo. Płeć nie jest już widziana wyłącznie jako indywidualna charakterystyka,
lecz jako kategoria społeczno-kulturowa — czyli rodzaj informacji, na podstawie której ludzie tworzą sądy i podejmują
zachowania w społecznych interakcjach. Informacja o płci jest bowiem istotna w formowaniu wrażenia o jednostce,
w jej spostrzeganiu i w interakcjach między ludźmi. Mniej ważne w tej perspektywie wydają się faktyczne różnice międzypłciowe,
a znaczące jest to, co się o nich myśli i sądzi.
Ważna okazała się także myśl, że ludzie „tworzą płeć bardziej, niż ją posiadają” (do gender rather than have gender) (West, Zimmerman, 1987).
Płeć jest aktywnym procesem powstającym w interakcjach między ludźmi. To ludzie konstruują rzeczywistość na podstawie
wcześniejszych doświadczeń, a tzw. obiektywna rzeczywistość nie istnieje.
Także niektóre aspekty męskich i kobiecych ról społecznych wydają się bardzo arbitralne. Czy „prawdziwa męskość” to krótkie włosy?
Czy „prawdziwa kobiecość” pozostaje w sprzeczności z aktywnością polityczną?
Płeć — męskość i kobiecość – to bardziej „soczewki kultury” (cultural lenses) (Bem, 1983) niż wymiary osobowości.
„Soczewki”, czyli osadzone w kulturze, pełne stereotypowych przekonań schematy męskości/kobiecości, przez które
— niczym przez okulary — patrzymy na rzeczywistość.
Prezentowany zbiór poświęcony został różnym ważnym obszarom życia człowieka.
Autorzy poszczególnych tekstów próbowali spojrzeć na wybrane problemy z perspektywy ogólnie pojmowanej płci — gender.
Zamierzeniem redaktorki tomu było możliwie szerokie zaprezentowanie nie tylko wiedzy o psychologicznych i społecznych problemach
związanych z płcią, ale także o ich intra- i interpersonalnych konsekwencjach. Zróżnicowanie treściowe odzwierciedla struktura opracowania,
które stanowi zbiór tekstów o niejednorodnym charakterze. Autorzy części z nich traktują temat ogólnie i wprowadzają
Czytelnika w problematykę, inni zajmują się raczej wybranymi jej aspektami czy określonymi problemami.
Niektóre szkice obejmują bogaty i syntetyczny przegląd badań, służąc jako źródło informacji o stanie wiedzy psychologicznej,
inne zaś pełnią funkcję niemal heurystyczną, ukazując zmiany w obrębie dziedziny wiedzy o gender oraz ucząc wyłaniania nowych
problemów badawczych zgodnie z potrzebami współczesnego człowieka.
Praca podzielona została na sześć części. W części pierwszej (Ziemia i ekologia) zamieszczono tekst Ryszarda Kulika Ziemia jest kobietą,
czyli o płci, przyrodzie i ekologii. Autor stara się zakreślić krąg przejawiania się fenomenu gender.
Uważa, że płeć łatwo dostrzec można w Naturze i Kulturze. Ujmuje naszą Planetę i przyrodę w perspektywie „kobiecości”.
Zestawia też ogólne rozważania teoretyczne z konkretnymi danymi empirycznymi związanymi z ochroną środowiska i zachowaniami
proekologicznymi kobiet i mężczyzn. Dowodzi, że kobiety cechuje nie tylko opisywana przez Carol Gilligan (1982) „orientacja troski” o ludzi,
ale także „troska” o środowisko naturalne człowieka.
Część druga (Historia i przestrzeń publiczna) obejmuje dwa artykuły. W pierwszym, zatytułowanym Kobiety w historii — historia kobiet.
Dyskurs feministyczny w Polsce, Aleksandra Ewa Banot dokonuje przeglądu tzw. historii kobiet, która mogła powstać
dopiero dzięki zainicjowaniu ruchów feministycznych. Wcześniej kobiety były w historii nieobecne i niedostrzegalne (invisible).
Autorka omawia pojęcie feminizmu oraz ilustruje rozwój tego ruchu w Polsce.
W tekście Kobiecość i męskość a stereotyp feministki Eugenia Mandal i Aleksandra Ewa Banot prezentują różne funkcjonujące
na przestrzeni dziejów stereotypy kobiety feministki. Obejmują one takie wizerunki, jak: „wiedźma”, „niebieska pończocha”,
„palaczka biustonoszy” czy „brzydula”. Autorki omawiają też własne badania empiryczne nad stereotypem feministki
i analizują je na tle innych stereotypów kobiecości i męskości. Rezultaty badań pokazują, że niestety także obecnie
niewiele kobiet i mężczyzn potrafi dostrzec i docenić ogromną rolę, jaką odegrały (i odgrywają nadal) feministki
dla poprawy sytuacji kobiet w społeczeństwie.
W części trzeciej (Praca zawodowa) podjęto próbę ukazania roli płci w kręgu pracy zawodowej.
Eugenia Mandal w szkicu Kobiety i mężczyźni a praca zawodowa dokonuje przeglądu rozmaitych zjawisk
w życiu zawodowym w perspektywie płci.
Swoje rozważania ilustruje danymi statystycznymi i badaniami empirycznymi pochodzącymi z krajów zachodnich oraz Polski.
Omawia dysproporcje w wynagrodzeniach i emeryturach kobiet i mężczyzn oraz wskazuje na rolę stereotypów płciowych
w takich zjawiskach, jak: molestowanie seksualne, „szklany sufit”, „lepka podłoga” czy „szklane ruchome schody”.
W kolejnej części (Twórczość) analizowano rolę gender w dziedzinie twórczości.
W artykule Męskość a muzyka. Wybrane charakterystyki osobowe twórców polskiej muzyki metalowej
Agnieszka Mandal zastanawia się nad rolą płci w twórczości muzycznej.
Przedmiotem swych analiz czyni muzykę heavy metal oraz jej twórców.
Zgodnie z potocznymi wyobrażeniami zakłada, że metalowa muzyka jest przesycona „męskością”, a jej twórcami są
hipermęscy, o podniesionym poziomie agresji mężczyźni.
Przedstawia wyniki badań własnych przeprowadzonych w grupie polskich twórców muzyki metalowej,
świadczące o tym, że poglądy na temat wysokiej agresywności metalowej muzyki i jej artystów są znacznie uproszczone.
W szkicu Wybitni artyści w relacjach z kobietami Grażyna Mendecka omawia bliskie związki znanych mężczyzn twórców z kobietami.
Artyści stanowili dla kobiet magnes, przyciągający je bez względu na cenę upokorzenia, zdrady i porzucenia,
jaką płaciły za te związki. Autorka dyskutuje m.in. z założeniami teorii ewolucyjnych dotyczącymi zasady doboru partnerów.
Wszak mężczyźni twórcy nie stanowili najlepszego — z perspektywy socjobiologii — zabezpieczenia dla potomstwa
wiążących się z nimi kobiet.
W części piątej (Rodzicielstwo) Marianna Dąbrowska-Wnuk w artykule Na drodze ku nowemu ojcostwu zapoznaje Czytelnika
z dokonującymi się zmianami sposobu rozumienia męskości i ojcostwa. Wskazuje na potrzebę poszukiwania
„nowego” mężczyzny. Oprócz rozważań teoretycznych prezentuje wyniki przeprowadzonych przez nią badań
dotyczących mężczyzn w sytuacji oczekiwania na narodziny pierwszego dziecka i stawania się ojcem.
Część ostatnia (Osobowość i radzenie sobie) obejmuje dwa szkice. Irena Pilch w artykule Makiaweliczna osobowość kobiet i mężczyzn
dokonuje przeglądu literatury i badań nad jednym ze sposobów ujmowania osobowości — makiawelizmem.
W potocznych opiniach kojarzy się on zarówno z męską wysoką instrumentalnością, jak i z kobiecymi pośrednimi strategiami wpływu społecznego,
które streszcza przysłowie: „Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle”.
Opracowanie zamyka tekst Kamilli Bargiel-Matusiewicz i Macieja Januszka zatytułowany Strategie oraz efektywność radzenia sobie
ze stresem egzaminacyjnym u kobiet i mężczyzn. Stres egzaminacyjny stał się częstym doświadczeniem współczesnych kobiet i mężczyzn
— nie tylko uczniów i studentów, ale także coraz szerszych rzesz pracowników zmuszanych w obecnych realiach rynku pracy
do nieustannego kształcenia się i doskonalenia kwalifikacji. Obie płcie w podobny zwykle sposób — w zakresie merytorycznego przygotowania
— przystępują do egzaminu. Niemniej — jak pokazują w swoich badaniach Autorzy — sposoby radzenia sobie ze stresem egzaminacyjnym
kobiet i mężczyzn są w dużej mierze związane z płcią. Stanowią nadal konsekwencje socjalizacji płciowej i związanych z nią stereotypów.
SPIS TREŚCI :
Wprowadzenie (Eugenia Mandal)
Ziemia i ekologia
Ryszard Kulik
Ziemia jest kobietą, czyli o płci, przyrodzie i ekologii
Historia i przestrzeń publiczna
Aleksandra Ewa Banot
Kobiety w historii — historia kobiet. Dyskurs feministyczny w Polsce
Eugenia Mandal, Aleksandra Ewa Banot
Kobiecość i męskość a stereotyp feministki
Praca zawodowa
Eugenia Mandal
Kobiety i mężczyźni a praca zawodowa
Twórczość
Agnieszka Mandal
Męskość a muzyka. Wybrane charakterystyki osobowe twórców polskiej muzyki metalowej
Grażyna Mendecka
Wybitni artyści w relacjach z kobietami
Rodzicielstwo
Marianna Dąbrowska-Wnuk
Na drodze ku nowemu ojcostwu
Osobowość i radzenie sobie
Irena Pilch
Makiaweliczna osobowość kobiet i mężczyzn
Kamilla Bargiel-Matusiewicz, Maciej Januszek
Strategie oraz efektywność radzenia sobie ze stresem egzaminacyjnym u kobiet i mężczyzn
Summary
Zusammenfassung
KAŻDY OFEROWANY EGZEMPLARZ JEST SPRAWDZANY
W CELU WYKLUCZENIA EWENTUALNYCH
DEFEKTÓW DRUKARSKICH !
ZAPRASZAM DO PRZEJRZENIA OFERTY KSIĘGARNI E-KODEKS
NA AUKCJACH ALLEGRO !!!
W przypadku dodatkowych pytań proszę przesłać wiadomość.
|
|
|
|
|
|
