PARYSKIE ŚWIATY FRYDERYKA CHOPINA

William Atwood

W biografistyce chopinowskiej, począwszy od prac Franza Liszta, Maurycego Karasowskiego i Fredericka Niecksa, utrwalił się już pewien wzór opisu życia i dzieła polskiego twórcy. Model ten czynił zeń nie tylko postać pierwszoplanową, ale niekiedy nawet przesłaniającą wiele szczegółów rzeczywistości, w której przyszło mu żyć i tworzyć. Podejście to, jakkolwiek zrozumiałe i zasadne, nie pozwala jednak uchwycić w pełni kontekstów biografii Chopina, które nie tylko niosą wartość poznawczą per se, ale przede wszystkim pozwalają zrozumieć koleje jego życia, dostrzec bliżej liczną galerię postaci, z którymi się zetknął, a także poznać okoliczności społeczne i polityczne jego epoki. Prezentowane Paryskie światy Fryderyka Chopina Williama G. Atwooda (ur. 1932) - lekarza praktykującego prywatnie w Nowym Jorku, autora dwóch innych prac o Chopinie - ukazują konteksty kluczowego okresu życia Chopina, tj. lat spędzonych przezeń w Paryżu od jesieni 1831 roku do końca życia. Tradycyjna perspektywa biografii chopinowskich została w tej książce całkowicie odwrócona: przedmiot opisu stanowią w niej tytułowe "paryskie światy", w całym ich bogactwie i różnorodności, zaś losy Chopina - choć tylko subtelnie wplecione w tę kanwę - zyskują nowe oświetlenie oraz faktograficzne tło, które nie zawsze uwzględniano w takim zakresie we wcześniejszych biografiach. Atwood ukazał szeroką panoramę paryskiej rzeczywistości za czasów "obywatela-króla" - Ludwika Filipa, bynajmniej jej nie idealizując. Oprócz wizerunku Paryża jako wielkiej metropolii z jej dzielnicami i zabytkami architektury, czytelnik odnajdzie tutaj opis życia ówczesnego beau monde, począwszy od sfer monarchii lipcowej, poprzez świat arystokracji i salonów, aż po kręgi muzyczne (zwłaszcza operowe) i literackie, a nawet - dotyczący w szczególny sposób Chopina - obraz tamtejszej służby zdrowia. Paryskie światy Chopina przynoszą także opis ówczesnej rzeczywistości społecznej, której był on świadkiem. W opisie tym zaznaczają się - z jednej strony - przemiany związane z rewolucją przemysłową, rodzące teorie socjalne na pograniczu utopii i anarchii (Chopin stykał się z nimi za pośrednictwem George Sand), z drugiej zaś strony - wynalazki, które miały zrewolucjonizować ówczesną prasę, na czele z dagerotypem jako pierwowzorem fotografii. Wielość tych "paryskich światów" uzmysławia, jak dynamiczna, by nie rzec - oszałamiająca - rzeczywistość otaczała Chopina w mieście, które miało mu przynieść artystyczne spełnienie i sławę, choć oddaliło go bezpowrotnie od rodziny i ojczyzny. Trzeba zaznaczyć, że książka Atwooda została napisana z pozycji anglosaskich, co nie było obojętne dla przedstawionego w niej obrazu Paryża. Przeciwnie, właśnie widziana od tej strony stolica Francji za czasów Ludwika Filipa odsłania swe nieznane oblicza polskiemu czytelnikowi, przywykłemu niejako do patrzenia na nią po roku 1830 przez pryzmat Wielkiej Emigracji. Anglosasi spoglądali natomiast na Paryż przede wszystkim z perspektywy "epopei napoleońskiej" i jej zwycięskiego dla nich końca, który oznaczał ożywienie kontaktów z francuską stolicą, a w ślad za tym - przypływ mody i obyczajów zza Kanału La Manche uosobionych w postaci dandysa. Anglosaskie spojrzenie dało o sobie znać zwłaszcza w podejściu autora do sprawy napoleońskiej przedstawionej w końcowej części książki. Ukazał on wprawdzie narodziny legendy Bonapartego od sprowadzenia jego prochów do Paryża, 15 grudnia 1840 roku, ale zabarwił niekiedy swą narrację chłodną ironią, której trudno by szukać nawet w sceptycznych polskich ocenach i rozrachunkach z tradycją napoleońską. Niezależnie jednak od swych anglosaskich odcieni, Paryskie światy Chopina stanowią niezwykle barwny obraz, który unaocznia, rzeczywistość, w jakiej żył i tworzył początkowo nieznany nikomu młody kompozytor-pianista ze stolicy Królestwa Polskiego, który, podjąwszy wyzwanie przywodzące na myśl ambitnych bohaterów dzieł Stendhala i Balzaka, stał się z czasem paryską gwiazdą pierwszej wielkości.

[Fragment przedmowy Zbigniewa Skowrona]

DODATKOWE INFORMACJE:

wydawnictwo: MUSICA IAGIELLONICA

rok wydania: 2005

oprawa: miękka

format: B5

ilość stron: 465

ISBN: 83-7099-153-1