|
/.../ Wszystko, co piszę, jest nie na czasie; szkice niniejsze są w otwartej wojnie z czasem. Po bitwie pod Sedanem odprawiono moralność na pokutę; dziś ostatecznie ją ze sfery polityki wygnano. Publicysta, któremu zdarzy się być z nią w zgodzie, czuje się w obowiązku jaknajenergiczniej przy tem oświadczyć, że z zasady wszelką zasadę moralną odrzuca i że w poglądzie swoim kieruje się wyłącznie interesem państwa czy narodu. Sądzę jednak, że dla zrozumienia interesu państwa czy narodu potrzebna jest inteligencja, niema zaś jej tam, gdzie niema choć odrobiny zmysłu moralnego: "Maksymą jest naszą - - naucza doświadczony w rzeczach polityki pan w komedji de Flers'a - nie dopuszczać inteligencji do interwencji w sprawach naszych, tam na Quai d'Orsay" (Ministerstwie Spraw Zagranicznych). "Więc co się staje z człowiekiem - pytają go - co przebył tam całe lat 25". - "Staje się ambasadorem" brzmi odpowiedź.
Ignorancja panuje niepodzielnie w demokracjach; córą jej- napuszona głupota. Jest to bardzo ważna dama: tyranizuje parlamenty, wodzi za nos mężów stanu i dyplomatów. Jej dziełem był traktat w Trianon, który Q. Hanotaux nazwał paix d'ignorance, pokojem dezorganizującym Europę ").
Szkice te są protestem przeciw traktatowi w Trianon. Oczywiście protest mój nikogo nie wzruszy, należę do świata, który pogrzebano na wieki; głos mój jest głosem z pod ziemi. Mógłbym milczeć, ale pisanie weszło mi w nałóg. Im większe jest osamotnienie moje, tem wyraźniej słyszę głos wewnętrzny, nakazujący iść przeciw dzisiejszemu światu. Od wschodu sowieckiego nadchodzi barbarzyństwo; nie prorokuję, był inny prorok a bardzo wielki: Włodzimierz Sołowjew; proroctwo jego spełnia się dziś, może to dostrzedz każdy, kto ma zmysły zdrowe. Niema zaś ani Batorych, ani Sobieskich, którzyby odważyli się stanąć przeciw potędze mroku. Barbarzyństwo fascynuje nas tem, że jest barbarzyńskie, że wypowiedziało wojnę idei Boga, że podeptało religję, moralność, rodzinę; świadectwem odwagi i siły wydaje się nam to, co jest tam przedśmiertnym podrygiem wścieklizny.
|
