W pracy dokonano oceny zmienności petrologicznej II dolnomioceńskiego pokładu węglowego na podstawie jego budowy geologicznej, litologicznej i mikropetrograficznej, na przykładzie 12 złóż miękkich węgla brunatnego. Złoża podzielono na trzy typy: pokładowy, tektoniczny i glacitektonicz-ny. Zmienność petrograficzną węgla określono dla złóż pokładowych i tektonicznych. Wydzielenia litologiczne wykonano w oparciu o najnowszą polską klasyfikację Kwiecińskiej i Wagnera (1997). W budowie złóż pokładowych dominuje węgiel detrytowy, chociaż w tektonicznym złożu Lubstów ma on również zdecydowaną przewagę nad innymi litotypami. Najbardziej urozmaicony skład litologiczny, a co za tym idzie również mikropetrograficzny, stwierdzono w złożach: Legnica Wschód, Lesnica Zachód, Turów i Bełchatów, w których to złożach w składzie litotypów występują obok węgla detrytowego znaczące ilości węgla ksylodetrytowego, detroksylitowego oraz węgla bitumicznego właściwego i pólbitumicznego. Zebrano wyniki badań umożliwiające wykonanie charakterystyk petrograficznych węgla opisywanych złóż. Skład mikropetrograficzny badanego węgla zmienia się w szerokich granicach udziału poszczególnych maceralów oraz podgrup i grup macerałów. Na podstawie wyników analizy statystycznej wykonano ocenę zmienności petrograficznej węgla II pokładu. Analizowano podgrupy i grupy macerałów, stwierdzając ich znaczne wahania dla poszczególnych złóż. Na podstawie wskaźników zmienności zawartości badanych składników stwierdzono, że najmniejszą zmienność wykazuje podgrupa humodetrynitu, a największą grupa inertynitu i liptynitu, które w badanym węglu występują w bardzo rnalej ilości. Jedynie w węglu bitumicznym zawartość liptynitu wynosi do kilkudziesięciu procent. Żelifikację węgla oceniono na podstawie wskaźnika żelifika-cji Gmm (wg Peschela i Kołyshkowa, 1989). Najsilniej zżelifikowane są węgle z całego pokładu zioża Rzepin i Gubin-Zasieki-Brody oraz z dolnej części pokładu złoża Lubstów.
Na podstawie diagramów paleofacjalnych (wg Diessela 1986), wykonanych w oparciu o wyliczone wskaźniki żelifikacji (GI) i zachowania budowy tkankowej (TPI) określono trend paleośrodowiska sedymentacji węgla brunatnego II pokładu. Zwrócono uwagę na znaczenie parametrów petrograficznych do oceny własności użytkowych węgla, ponieważ skład litologiczny i mikropetrograficzny węgla brunatnego wpływa na jego właściwości technologiczne. Przedstawiono przydatność węgla II pokładu do różnych kierunków użytkowania, zwłaszcza w obecnych zastosowaniach tego surowca: w przemyśle paliwowo-energetycznym, ogrodnictwie i produkcji nawozów organiczno-mineralnych.
* Instytut Górnictwa, Politechnika Wrocławska, 50-051 Wrocław, pl. Teatralny 2.
