Zadaniem niniejszego przewodnika jest przedstawienie spotykanych na drzewach i krzewach leśnych uszkodzeń liści i igieł, gałęzi i pnia oraz innych objawów mogących świadczyć o przebiegających w lesie szkodotwórczych procesach chorobowych.
Przewodnik ma służyć pomocą w znalezieniu odpowiedzi na pytania dotyczące przyczyny zaobserwowanych zmian i informować o ewentualnych zagrożeniach z nimi związanych. Przy tym w zasadzie nie zawiera opisu biologii szkodliwych owadów czy grzybów i sposobów ich zwalczania, bo jest to zadanie licznych fachowych podręczników oraz „Instrukcji ochrony lasu".
Opisywane objawy, przedstawione na zdjęciach przywoływanych w tekście, jak i zamieszczone informacje identyfikacyjne zaprezentowano według następującego schematu:
Co obserwować?
Objawy: opis uszkodzenia, zjawiska.
Gatunek drzewa/krzewu: wymieniono gatunki, których dotyczą uszkodzenia.
Okres obserwacji: podano okresy, w jakich najlepiej obserwować uszkodzenia, zjawiska itp.
Przyczyna/sprawca: określono przyczynę choroby lub podano nazwę sprawcy uszkodzenia.
Podobne objawy: określono przyczynę lub nazwę sprawcy uszkodzeń podobnych do omawianych.
Znaczenie gospodarcze: zaznaczono, czy obserwowane uszkodzenia mają, a jeśli tak, to na ile istotny, wpływ na stan lasu.
Szybkie rozpoznanie sprawcy i prawdopodobnej skali występujących w lesie zjawisk o charakterze patologicznym jest bardzo ważne w ochronie lasu. Wynikające stąd zadania mieszczą się w zakresie obowiązków gospodarzy lasu, niemniej, jako nacechowane z reguły niecałkowitą przewidywalnością skutków ingerencji człowieka w ekosystemy leśne, w dynamiczny, bogaty świat żywej przyrody, wyróżniają się wysokim stopniem trudności wymagającym prawdziwie profesjonalnego kunsztu.
Jestem przekonany, że w pewnym stopniu realizację tych zadań ułatwi niniejsza publikacja.
Janusz Szwałkiewicz
Spis treści
Od autora 6
Uszkodzenia drzew liściastych
Brzoza 8
Brzoza i inne gatunki 24
Buk 30
Buk i inne gatunki 34
Dąb 44
Dąbi inne gatunki 60
Jesion 76
Jesion i inne gatunki 80
Kasztanowiec 82
Kasztanowiec, klon 84
Klon 86
Klon i inne gatunki 92
Lipa 94
Lipa, klon 98
Olsza 100
Olsza i inne gatunki 102
Różne gatunki 120
Topola 106
Topola, wierzba 110
Wiąz 114
Wierzba 118
Uszkodzenia drzew iglastych
Jałowiec 156
Modrzew 158
Sosna 162
Sosna, świerk 220
Sosna, świerk, modrzew 232
Świerk 242
Świerk, jodła 260
Świerk, sosna, modrzew 262
Uszkodzenia drzew liściastych i iglastych
Różne gatunki 268
Objawy ułatwiające rozpoznanie przyczyny uszkodzenia drzewa 346
Skorowidz 353
