ROZDZIAŁ 1
ROMANTYZM I POLITYKA
Dla całych pokoleń Polaków słowo ,,romantyzm5) oznaczało nie prąd rteracki, lecz pewien system wartości ideowych, moralnych, politycz-vch filozoficznych i artystycznych, w większym stopniu emocjonalnie przeczuwanych niż racjonalnie uświadamianych. Romantyzm to niero­zerwalny splot literatury i polityki, zatarcie granic między poezją a filo­zofią, myślą społeczną czy publicystyką. Poeta mógł być równocześnie ideologiem lub przywódcą politycznym (wymowny jest tu przykład Mic­kiewicza^ Czyn i słowo wzajemnie się splatały i dopełniały. Literatura chciała być (i była) odczytywana jako polityczne przesłanie, apel do dzia­łania czy recepta na aktualne problemy narodu.
Oda do młodości czy Konrad Wallenrod pobudzały wyobraźnię i wra­żliwość współczesnych Mickiewicza, zwłaszcza młodzieży. A owocem tej fascynacji była nie tylko niezliczona ilość poetyckich naśladownictw, ale i określony kierunek myślenia i patriotycznego działania.
Zdawali sobie z tego sprawę nie tylko zwolennicy nowej literatury. Wódz warszawskich pseudoklasyków Kajetan Koźmian, spisując w po­łowie ubiegłego stulecia, u schyłku swego długiego żywota, pamiętniki, był niezmiennie przekonany, że „mickiewiczowski systemat w litera­turze i patriotyzmie11 spowodował na ziemiach polskich wiele złego. Właśnie ^plecenie poezji i polityki i nasycenie ich młodzieńczą rewolu-cyjnością uznał autor Stejana Czarnieckiego za szczególnie niebezpieczne dla narodu.
Twory zatrute chwytała młódź i truła się, aż na koniec wytrysnęła z mózgu
mistrza litewskiego sławna Oda do młodości. Ta już sprowadziła zupełny zawrót
głów. Młodzież uczuła się wszystkim w ojczyźnie, w patriotyzmie, w literaturze.
poiła się dążność rewolucyjna w literaturze z dążnością do rewolucji patriotycznej;
patriotyzm i rewolucja we wszystkim stały się synonimem
K. Koźmian, Pamiętniki, przedmowa A. Kopacz, wstęp oraz komentarze - illaume, wstęp edytorski, ustalenie tekstu w oparciu o autograf oraz komentarz oiogiczny M. Kaczmarek i K. Pecold, Wrocław 1972, t. 3, s. 425.

Tytuł: