UWAGI WSTĘPNE
1 Wprowadzenie
W programie jubileuszowej sesji naukowej, która odbyła się 26 listo­pada 1967 roku, w drugim dniu uroczystego obchodu stopięćdziesiątej rocz­nicy powstania Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, znalazł się wykład prof. dra Antoniego Knota Dzieje Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich — stan badań i postulaty. Jeden z postulatów pierwszopla­nowych, zawartych w tym wykładzie, dotyczył podjęcia prac nad pełną monografią historyczną Ossolineum. Doniosłość i znaczenie tego przedsię­wzięcia, talk dla poznania dziejów samego Zakładu, jak i historii kultury polskiej w ogóle, podkreślali również uczestnicy sesji. Wymieniając do­tychczasowe osiągnięcia w tym zakresie i szkicując najpilniejsze zadania, autor następująco zakończył swój wykład: „Rozważania nasze kończymy apelem, aby jubileusz 150-lecia, który jest świadectwem nieprzemijającej żywotności idei Fundatora, zrodził nowe impulsy, zniewalające do dalszej pracy nad dziejami Zakładu, w jego odległej i niedawnej przeszłości, wzbogacając tym samym dzieje polskiej kultury55 1,
Praca nad postulowaną monografią, która syntetycznie, a jednocześ­nie wyczerpująco ukazać by mogła dzieje Ossolineum i funkcje tej In­stytucji, pełnionej wobec sześciu przynajmniej pokoleń Polaków, jest zadaniem niewątpliwie trudnym. Musi ona być poprzedzona opracowa­niem wielu zagadnień szczegółowych, zwłaszcza że aktywność i rezultaty działalności Ossolineum dostrzegalne są w bardzo wielu dziedzinach ży­cia narodowego.
Jednym z takich z pewnością ważnych zagadnień jest działalność wydawnicza, która zależnie od okoliczności i warunków historycznych podlegała pobudzeniu lub zahamowaniu. Zmianom ulegały nie tylko jej
1 A. Knot: Dzieje Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich — stan badań i postulaty. „Rocznik Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich51 T. 6: 1970 s. 72.

              Tytuł: 
U POCZĄTKÓW DZIAŁALNOŚCI WYDAWNICZEJ OSSOLINEUM 1[zasłonięte]817-18



              Autor: HENRYK ŁAPIŃSKI

              Wydawnictwo i rok wydania: Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk
1973

              Stan: db- ocena obnizona za przybrudzenia okladki, rozdarcie w lewym gornym rogu okladki przy grzbiecie, ubytki rogow okladki, numer napisany flamastrem na grzbiecie, przybrudzenie na dolnym rogu po wierzchu, pieczatki z Biprohut. Sama zawartosc dobrze zachowana, papier bdb jakosci

              Oprawa:  miekka

              Ilość stron: 231 str.

              Format: 17x24 cm

              Ilustracje: 
SPIS ILUSTRACJI
Po str.
1 Józef Maksymilian Ossoliński. Awers i rewers medalu pamiątkowego. Od­
bitka z miedziorytu S. Langera wykonanego w r. 1820 16
2. Franciszek Siarczyński. Odbitka z miedziorytu K. Pfeiffera wykonanego
w r. 1828 według rysunku K. Preka 16
3. Pierwsza strona „Obwieszczenia11 o podjęciu przez Ossolineum edycji „Cza-
sopisma...11. Opublikował je dyrektor tej Instytucji F. Siarczyński w 1 ze­
szycie ,,Czasopisma..: również w postaci druku ulotnego 32
4 Karta tytułowa 1 zeszytu „Czasopisma...;; z 1828 r. wydawanego przez
Ossolineum
Karta tytułowa dzieła F. Siarczyńskiego Obraz wieku panowania Zygmun­
ta III ... drukowanego u J. Sznajdra we Lwowie 32
Karta okładkowa drugiej edycji „Nowego Kalendarza...JI oprać, przez
F. Siarczyńskiego, a przygotowanej do druku przez K. Wiesiołowskiego.
Zdobnictwo litograficzne K. Liszkowskiego 32
Konstanty Słotwiński. Rysunek kredką K. Stobieckiego, wykonany w r. 1967
na podstawie szkicu J. Horoszkiewicza oraz fotografii rodzinnych, opisów
policyjnych i pamiętnikarskich 48
Początek wiersza K. Sienkiewicza poświęconego Słotwińskiemu, a wygło­
szonego 29 XI1832 r. podczas uroczystości, która miała miejsce w murach
ZNiO, w 2 rocznicę wybuchu powstania listopadowego 48
Karta tytułowa 1 zeszytu „Czasopisma...!I ze zmienionym tytułem w r- 1831,
red. przez K. Słotwińskiego 48
10. Karta tytułowa 6 tomu Zbioru pamiętników historycznych... oprać, przez
J. U. Niemcewicza. Edycja ossolińska była pierwodrukiem dzieła . , , 48
Karta tytułowa 4 tomu Komedii A. Fredry. Edycja ossolińska była pierwo­
drukiem utworów w tym tomie zawartych 64
Karta tytułowa almanachu literackiego Ziewonia, wyd. pod red. A. Bie-
lowskiego. Czcionki i winiety użyte do druku tej edycji ułatwiły władzom
sądowym identyfikację szeregu tajnych druków Ossolińskich 64
Karta tytułowa głośnego i kontrowersyjnie ocenianego dziełka K. Słot­
wińskiego Katechizm poddanych galicyjskich... wydanego w Ossolineum
w r. 1833 64
Karta tytułowa dziełka K. Słotwińskiego Rysy projektu... wydanego nie­
legalnie w r. 1833 64
Strona tytułowa prospektu tajnej akcji wydawniczej K. Słotwińskiego
z grudnia 1832 r. Por. czcionki tytułowe i tekstowe występujące w wielu
późniejszych drukach tajnych ZNiO, m. in. w Księgach Narodu Polskiego,
Modlitwie Pielgrzyma, Reducie Ordona A. Mickiewicza, Drugiej rocznicy...
A. Komarnickiego, Trenach wygnańca J. U. Niemcewicza i w innych dru­
kach tajnych ~ g0
Zestawienie czcionek gotyckich z kart tytułowych wielu tajnych druków
Ossolińskich z 1833 r. Zestawienia dokonał M. Jurystowski, kierownik dru­
karni stauropigialnej we Lwowie, występujący jako ekspert sądowy w pro­
cesie przeciwko Słotwińskiemu Ł 80
IV. Fotokopia 1 strony długiego spisu druków i dokumentów rękopiśmiennych1 skonfiskowanych przez policję austriacką podczas rewizji w Ossolineum w dniu 11VI1834 r
ou
Po str.
18. Fragment zeznań M. Jurystowskiego, świadka oskarżenia w procesie sądo­
wym przeciwko Slotwińskiemu. Jurystowski usiłuje w tym fragmencie
podważyć oskarżenie prokuratora, że zecerzy drukarni stauropigialnej wy­
pożyczali czcionki zecerom drukarni ZNiO 80
19. Odbitka 1 strony dokumentu sądowego, sporządzonego w końcowej fazie
procesu, z wykazem tajnych wydawnictw 96
Widok ogólny Kufsteinu z tzw. „góry Kalwaryjskiej11. W centralnej części
twierdza wojskowa, która w XIX wieku była miejscem kary dla austriac­
kich więźniów politycznych . 96
Henryk Lubomirski. Odbitka z litografii wykonanej w Ossolineum w 1832 r.
według rysunku z natury A. Lauba 96
Kaplica więzienna w twierdzy Kufstein. Litografia wyk. przez Nigroniego
według szkicu rysunkowego J. Horoszkiewicza, sporządzonego z natury
w r. 1840. Od lewej ku prawej (w ubraniach cywilnych) stoją: Henryk
Dmochowski, Aleksander Komarnicki. Konstanty Słotwiński (klęczy), Karol
Borkowski, Józef Zaliwski, Adolf Roliński, Julian Horoszkiewicz, Leopold
Białkowski, Antoni Fischer, Stanisław Marynowski, Ludwik Kępiński, For­
tunat Stadnicki, Marceli Kropiwnicki, Michał Giersza, Stefan Mulkowski,
Kasper Cięglewicz 96
Odbitka autografu odezwy A. Komarnickiego wydrukowanej z końcem
1832 r. w Ossolineum, w sprawie nadsyłania informacji o Polakach pole­
głych w czasie powstania listopadowego 112
Pierwsza strona broszury A. Komarnickiego Druga rocznica... wydanej
tajnie w r. 1832 112
Fotokopia fragmentu 1 zeszytu ,,Spisu Imiennego Męczenników Polskich51
wydanego tajnie w r. 1832 112
Fotokopia odbitki litograficznej Orzeł biały wydanej tajnie w Litografii
ZNiO w r. 1832. Elementy tej ilustracji stanowiły przeźrocze dekorujące
salę Ossolineum w dniu 29 XI1832 r., podczas uroczystego obchodu. 2 rocz­
nicy wybuchu powstania listopadowego 112
Fotokopia odbitki litograficznej Poległym za ivolność lub Cieniom poległych
wydanej w r. 1832. Przedstawia 4 żołnierzy różnych rodzajów broni, peł­
niących wartę u grobu. Na płytach grobowca i na marginesach rysunku
widoczne są nazwiska poległych 128
Fotokopia odbitki litograficznej ilustrującej pracę zesłańców polskich na
Syberii. Wykonana została przez początkującego litografa Michałowskiego.
Reprodukowana była również w broszurze „Spis Imienny Męczenników
Polskich11 128
Karta tytułowa dziełka K. Brodzińskiego O narodowości Polaków wyda­
nego tajnie w r. 1833 128
Karta tytułowa 1 tomu Poezji ułana polskiego M. Gosławskiego wydruko­
wanych tajnie w Ossolineum w 2 tomach w r. 1833 128
Karta tytułowa i wewnętrzna strona okładki dziełka A. Jełowickiego
O Toioarzystwie Wzajemnej Pomocy wydanego tajnie w r. 1833 ... 144
32. Pierwsza strona 1 zeszytu czasopisma „Konfederatka11 wydawanego tajnie
w r- 1833 144
Karta tytułowa głośnego dziełka T. Kościuszki i J. Pawlikowskiego Czy
Polacy mogą,, się wybić na niepodległość? wydanego tajnie w r. 1833 . . 144
Karta tytułowa dziełka F. Łojki Krótkie roztrząśnienie prawa trzech dwo­
rów korony polskiej wydanego w Ossolineum w r. 1833 144
Po str.
35 Pierwsza strona tajnej edycji wiersza A. Mickiewicza Do Matki Polki
- wydrukowanej z początkiem 1833 r- w Ossolineum . . . - - - 160
36 Pierwsza strona jednego z tajnych wydań Ksiąg Narodu Polskiego... Por.
- charakterystyczne czcionki gotyckie w wyrazie „Księgi55, używane również
do druku innych tajnych edycji 160
37. Pierwsza strona tekstu Litanii Pielgrzymskiej A. Mickiewicza, wydanej
w Ossolineum co najmniej dwukrotnie w r. 1833 160
Modlitwa Pielgrzyma A. Mickiewicza wydana w 1833 r. łącznie z Litanią
Pielgrzymską ^0
Pierwsza strona tekstu jednego z tajnych wydań Reduty Ordona A, Mickie­
wicza z 1833 r. 176
Fotokopia pierwszej strony tekstu odezwy politycznej pt. Naczelna Rada
Powstania wydanej tajnie przez organizację konspiracyjną pod nazwą
„Towarzystwo Wolności Narodowej55 lub „Towarzystwo Wzajemnej Po­
mocy55, na czele której stał K. Słotwiński 176
Pierwsza strona jednej z tajnych edycji Trenów wygnańca J. U. Niemce­
wicza drukowanych w r. 1833 178
Karta tytułowa broszury politycznej Pacierz Ludu Polskiego wydanej
w r. 1833 - , 176
43. Kopia odezwy politycznej K. Słotwińskiego Głos Polaka do współziomków
z r. 1833 192
Fotokopia autografu 1 strony odezwy K. Słotwińskiego w sprawie darów
na „Legię Nadwiślańską55 w Galicji. Widnieją na niej również deklaracje
darów i podpisy niektórych ofiarodawców 192
Karta tytułowa Trzech konstytucji polskich: 1791, 1807, 1815 wydrukowa­
nych w r. 1833. Por. charakterystyczny kształt czcionek gotyckich w adresie
wydawniczym „Lipsk55, które ułatwiły władzom sądowym rozpoznanie in­
nych tajnych druków ZNiO . . iqo
4b. Pierwsza strona broszury Urządzenie pospolitego ruszenia wydanej tajnie w r. 1833
47. Karta tytułowa zbioru Pieśni patriotycznych z czasów rewolucji polskiej
1830 r., odbitego techniką litograficzną w Ossolineum r. 1833 .... 208
- Karta tytułowa dziełka przypisywanego M. Mochnackiemu pt. Pamiętniki
woźnego cenzury 20g

              Spis treści: