"Towaroznastwo skór surowtch"

B.A. Kuźniecow T

łumaczenie zespołowe pod redakcją doc. dr J.Janickiego

Biblioteka Techniczna

Ministerstwo Przemysłu i Handlu Departament Kadr - Szkolnictwo Zawodowe

Rok wydania Warszawa 1948

Wydanie I

Nakład tylko 3 000 egz.!!!!!!!!!!!!!!!!

Stron 487 + wklejka

Stan jak na swoje lata BARDZO DOBRY -

Instytut Naukowo-Badawczy Przemysłu Skórzanego w Poznaniu

Oprawa miękka

Mając na uwadze dotkliwy brak podręczników fachowych z zakresu garbarstwa oraz towaroznawstwa skór, co utrudnia w wysokim stopniu szkolenie wykwalifikowanych pra¬cowników 2 tych dziedzin, przystępuje do opracowania szeregu podręczników z technologii garbarstwa, kontroli laboratoryjnej przemysłu garbarskiego oraz towaroznawstwa skór. -Będą w częściowo tłumaczenia z obcej literatury, częściowo zaś prace oryginalne. Pierwszym wydiawnictwem ,z; ,tej serii j.est tłumaczenie książki B. A. Kuźniecowa, profesora Moskiewskiego Instytutu Futerkarskiego pt. „Towaroznawstwo, skór surowych'' wydane w Moskwie w r. *5. Należy stwierdzić, że zarówno- przy zdejmowaniu jak i przy koinserwacji surowych skór oraz przy wykorzystywaniu do¬stępnych nam źródeł surowca skórzanego, popełnia się u nas w Kraju szereg błędów i wyrządza naszemu naturalnemu bogactwu narodowemu wielkie szkody. Chcielibyśmy przy tej okazji zwrócić szczególną wwagę na niedostateczne wykorzystanie skór świńskich i prawie zupełne zaniedbanie wykorzystania skór rybich. — Oddając tę książkę do druku imamy nadzieję, że poza powiększeniem literatury fachowej w języku polskim, odda ona specjalne usługi praktykom - totw&rozinaiwiclom skór suro¬wych. Szczególną zaletą tej książki jest nie tylko naukowe ujęcie zagadnień, ale i połączenie ich z praktyką zdejmowania, konser¬wacji i przechowywania j:ak również zastosowania technolo¬gicznego poszczególnych rodzajów skór. Podczas tłumaczenia natknęliśmy się na brak niektórych wyrazów fachowych w języku polskim. *rowadziliśmy dlar tego szereg nowych terminów. W niektórych wypadkach dla nazw specyficznie rosyjskich pozostawiliśmy oryginalne brzmie¬nie 'Wyrazów. Przy opracowaniu działów specjalnych ustaliliśmy terminologię ze specjalistami poszczególnych dziectein. Zdajemy sobie sprawę z tego, że do pracy naszej mogły zakraść się błędy czy też nieścisłości w określeniach fachowych. Prosimy o kierowanie krytycznych uwag do Instytutu Naukowo-Badawczego Przemysłu Skórzanego w Poznaniu. Tłumaczenia dokonali pracownicy naukowi Instytutu Nauko-wo-Badawczego Przemysłu Skórzanego, pracując nad nim do¬rywczo poza swoimi normalnymi zajęciami w Instytucie. Z wielkim poświęceniem pracowali nad tłumaczeniem i korektą współpracownicy Instytutu: Adam. Niewiarowicz, inż. Maria Wojtowicz oraz dr Jerzy Czygrinow, za co składam Im szczególne podziękowanie. 1 doc. dr Józef Janicka Instytut Naukowo-Badawczy Przemysłu Skórzanego w Poznaniu uł. Golętcińska 13. OD AUTORA Obuwie, odzież skórzana, galanteria, przybory podróżne, sprzęt spor¬towy i setki innych wyrobów ze skóry używane są jako przedmioty pierwszej potrzeby przez wielomilionową ludność Z. S. R. R. Produkcja przemysłu skórzanego posiada wielkie znaczenie dla umundurowania i wyposażenia technicznego armii. Rzemienie skórzane, pasy transmi¬syjne i części skórzane dla maszyn tkackich, uszczelki oraz inne do¬datkowe wyposażenia używane są na szeroką skalę w najróżniejszych gałęziach przemysłu. Rolnictwo otrzymuje od przemysłu skórzanego różne wyroby rymarskie. Widzimy więc z tego wszystkiego jak duże znaczenie posiada przemysł skórzany dla narodowej gospodarki Związku Radzieckiego. Dalszy rozwój potężnego przemysłu skórzanego Z. S. R. R. wymaga wielkich ilości surowca skórniczego różnego rodzaju. W latach rozbudowy ustroju socjalistycznego osiągnięto duże sukcesy w odbudowie i rozsze¬rzeniu podstaw surowcowych przemysłu skórzanego przez należytą orga¬nizację zbioru surowca i ulepszenie jego jakości. Jednakże wzrastające z każdym rokiem zapotrzebowanie ludności kraju na obuwie i inne wy¬roby skórzane zmusza do intensywnego szukania nowych dróg dla zwfększenia produkcji surowca i wyszukania nowych jego źródeł, opra¬cowywanie nowych metod bardziej racjonalnego wykorzystania surowca, a w szczególności polepszenia jego jakości. Rozwiązanie tych zadań ma w okresie wojny szczególne znaczenie dla umundurowania i wyposażenia armii. Pomyślne rozwiązanie zagadnienia rozszerzenia i jakościowego ulepszenia surowców przemysłu skórzanego i prawidłowego zorganizo¬wania zbioru snrowca skórniczego zależy w znacznej mierze od szyb¬kości przygotowania kwalifikowanych pracowników różnych organizacyj ddkonywujących zbioru surowca skórniczego — towaroznawców. Na mocy decyzji Sownarkomu Z. S. R. R. dla wyspełnieoia tysh za¬dań zorganizowano przy Futerkowo-Skórzanym Instytucie Naukowym Z. S. R. R. oddzielny wydział towaroznawstwa w celu przygotowania ?. y kwalifikowanych specjalistów towaroznawców surowcowych o wyż¬szych kwalifikacjach. Lud. Kom. Zbioru Surowców Z. S. R. R. i Lud. Kom. Lekkiego Przemysłu Z. S. R. R. zorganizowały towaroznawcze oddziały w technikum tych Komisariatów dla przygotowania1 tawiairo-znawców o średnich kwalifikacjach. Należyte przygotowanie towaroznawców wyższych i średnich kwa-lifikacyj jest możliwe li tylko przez dostarczenie podręczników i po¬mocy naukowych dla zasadniczych przedmiotów programu wydziałów wspomnianych szkół wyższych i technikum. W'' liczbie tych przed¬miotów znajduje się towaroznawstwo i technologia surowca skórniczego. Do tego czasu nie posiadaliśmy odpowiedniego podręcznika w tej dzie¬dzinie, który by wystarczał 'do pirzygatowanoa .towaroizoiiawey pracującego w dziedzinie zbioru surowca skórniczego. Dotychczas wydane prace tstały się już one rzadkością bibliograficzną) były dostosowane do szkół inżynierskich i technikum przemysłu skórzanego, przeto cechuje je specyficzne nastawienie technologiczne. W lesiążce tej autor icbce dać podręcznik towaroznawstwa surowców skórniczych dla wydziałów szkół wyższych i technikum towaroznaw¬czych, przygotowujących specjalistów towaroznawców dla organizacyj zbierających surowiec. Wydanie takiego podręcznika, w którym znajdzie się kurs towaro-".-awstwa skórniczego ułatwi wykłado* nauczanie tego przedmiotu, a uczącym się opanowanie dosyć sko*ikowanej wiedzy. Książka ta pożyteczną będzie także dla tych pracowników zbierających surowiec, kVrzy zechcą roz&zerzyć swą wiedzę w dziedzinie towaroznawstwa su¬rowców skórniczych. Autor wyraża swą głęboką wdzięczność prof. S. A. Pawłowowi, który podjął się pracy redagowania niniejszej książki i wiele dokonał di a jej ulepszenia. Autor składia równfeż podzaękowamife cenionemu znawcy zagadnień skórniczych Ł. E. Gierczykowi, którego rady były szczególnie cenne. Dalej prof. E H. Miedwiediewowi i prof. O. W. Gar-kowi, prof. B. M. Wasanowi, prof. G. O. Azimowowi. prof. A. A. Kultiu-gnowi i doc. R. W. Klerowi za udzielone rady.

SPIS RZECZY

Str. Przedmowa do wydania polskiego 5 Od autora ....'. 7 C Z Ę S C PIERWSZA Ogólne towaroznawstwo skór surowych I. KLASYFIKACJA SKÓR ....... * II. BUDOWA SKÓRY 26 A. Naskórek (epidermis) '. 28 B. Derma (skóra właściwa) . . . . . . . . 37 C. Warstwa pod&kórna (subcutis) ......... 48 D. Mięśnie podskórne 51 E. Gruczoły skórne . . ; . 51 F. Naczynia- krwionośne i limfatyczne skóry 56 G. Formowanie się skóry :. ..... 56 H. Budowa okrywy włosowej , , , . 59 1. Trzon włosa (pień) - . . -. .-..-- 59 2. Korzeń włosa ' . * 3. Torebka włosowa ;. . 68 4. Rozwój włosa . . . ;'.-.-'.. * 5. Zmiana włosów 73 6. Zróżnicowanie pokrywy włosowej ........ 75 7. Rozmieszczenie włosów na skórze . * Tli. RÓ2NICE W BUDOWIE SKÓRY I OKRYWY WŁOSOWEJ ZWIERZĄT, KTÓRYCH SKÓRY WYKORZYSTUJE SIĘ W PRZE¬ MYŚLE SKÓRZANYM 79 A. Różnice w budowie skór u różnych gatunków zwierząt . . 79 B. Zależność budowy skóry od rasy zwierzęcia . . . 80 Ć. Zależność budowy skóry i jej wartości technologicznej oa pici zwierzęcia , 82 D. Zależność budowy skóry i jej wartości technologicznej od wieku zwierzęcia , 83 E. Zależność budowy i barwy skóry od cech indywidualnych zwierzęcia 85. F. Zależność budowy skóry i jej wartości technologicznej od warunków bytowania zwierzęcia 86 G. Zależność budowy skóry i jej wartości od sposobu żywienia zwierzęcia 87 H. Zależność budowy skóry i jej wartości od warunków klima¬ tycznych * IV. SKŁAD CHEMICZNY SKÓRY I WŁOSA ....... 90 A. Skład chemiczny skóry „ ..... 90 B. Skład chemiczny włosa 103 V. FIZYCZNE WSKAŹNIKI JAKOŚCI SKORY 105 A. Rozmiary skóry 105 B. Ciężar skóry 109 C. Grubość skóry *1 D. ścisłość skóry *5 E. Wytrzymałość na rozerwanie *5 VI. WADY SKÓR SUROWYCH . *7 I. Wady powstałe za życia zwierzęcia *7 A. Wady wywołane chorobami skórnymi zwierząt ..... *3 B. Wady surowca powstające od mechanicznych uszkodzeń skóry za życia zwierzęcia 132 C. Wady powsitałe wskutek zanieczyszczenia, zabrudzenia skór 136 D. Wady powstające przy nieracjonalnym i niedostatecznym karmieniu zwierząt 137 II. Wady skóry, powstałe po śmierci zwierzęcia ' . . 138 A. Wady powstające przy uboju . ' . . . 139 B. Wady powstałe przy zdejmowaniu i konserwacji skór . . 139 C. Wady powstające przy przechowywaniu i transporcie skór 153 III. Obciążenia skór ..'.,.'. 158 VII. UBÓJ ZWIERZĄT, ZDEJMOWANIE I KONSERWACJA SKÓR -. . . 1* A. Bydło przed ubojem 161 B. Ubój zwierząt 163 C. Zdejmowanie skór , 164 D. Oczyszczanie i mycie skór 168 E. Konserwacja skór . „ . 175 1. Konserwacja skór przez solenie i solankowanie (mokro- solenie) 183 2. Sucho solne konserwowanie 202 3. Konserwowanie przez suszenie (bez solenia) .... 203 4. Konserwacja kwaśno solna. 2* 5. Konserwacja piklowa (piklowanie) . . . . . . 212 VIII. PRZYJMOWANIE; SORTOWANIE I ZNAKOWANIE SU¬ ROWCA SKÓRNEGO 214 A. Przyjmowanie i sortowanie surowca skórnego .... 214 B. Znakowanie surowca skórnego . *1 IX. PRZECHOWYWANIE SUROWCA SKÓRNEGO .... *4 CZĘŚĆ DRUGA NAJWAŻNIEJSZE RODZAJE SUROWCA SKÓRNEGO I SKÓRbf BYDŁA ROGATEGO . . 243 A. Budowa skór bydła rogatego . . " . 2* B. Zmienność budowy i własności technologicznych skór bydlęcych . 248 1. Zmiany własności skór w zależności od wieku bydła . . 248 2. Różnice w skórach bydła w zależności od płci zwierzęcia 259 3. *ływ rasy na jakość skóry bydlęcej . 265 4. *ływ warunków utrzymania i żywienia na własności skór * 5. *ływ czasu uboju zwierzęcia na jakość skór . . " . 281 C. Wady skór bydlęcych 281 D. Ubój, zdejmowanie i konserwacja skór bydła rogatego . . 282 II. SKÓRY KOŃSKIE 290 A. Budowa i własności technologiczne skór końskich . . . 291 B. Zmienność budowy i własności technologicznych skór koń¬ skich 2* 1. Zmiany skóry i sierści w zależności od wieku konia . . 2* 2. Różnice w skórach koni w zależności od płci zwierzęcia 301 3. *ływ rasy konia na budowę i własności technologiczne skór 302 4. Zmiany skóry i sierści koni w zależności od pory roku 305 C. Najważniejsze wady skór końskich 306 D. Zdejmowanie i konserwacja skór końskich 306 E. Użytkowanie skór końskich ..,.-- - ' - . - 309 Str. III. SKORY OSŁÓW, MUŁÓW I WIELBŁĄDÓW 3* A. Skóry osłów " . . . 3* B. „ mułów i osłomułów . : ' . . . v. . . . 313 C. „ wielbłądów . . ... . . 313 IV. SKÓRY ŚWIŃSKIE . . - / ... 318 A. Budowa skór świńskich 319 B. Różnice w budowie i własnościach technologicznych skór świńskich 323 1. Różnice w budowie skór świńskich w zależności od wie¬ ku zwierzęcia 323 2. Właściwości skór świńskich zależne od płci zwierzęcia 324 3. Budowa i własności technologiczne skór świńskich w zależności od rasy zwierzęcia . 325 4. Jakość skór świńskich w zależności od warunków utrzy¬ mania i żywienia zwierzęcia *0 C. Wady skór świńskich *0 D. Zd-sjmowanie i konserwacja skór świńskich *0 E. Użytkowanie skór świńskich *5 V? SKÓRY OWIEC WYPRAWIANE BEZ WŁOSA ..'... *6 A. Budowa i własności technologiczne skór owiec .... *7 B. Zmienności budowy i własności technologicznych skór owczych 34*. Formowanie się okrywy skórnej oraz zmiany w jej bu¬ dowie zależne od wieku zwierzęcia ...... 348 % *ływ płci na własności technologiczne skór owczych 3* 3. *ływ; rasy na budowę i własności technologiczne skór owczych - 3* I. ówe grubowelniste ...... .--- 353 A. Owce kożuchowe 353 B. Owce smuszkowo- mleczne . . —./ 365 C. Owce mięsno - wełniste - . , . , 363 D. Mięsno wełnisto — mleczne owce kaukaskie . . ' , . . 372 E. Owce m;ęsno - tłuszczowe (tłustopośladkowe) .... 375 II. Owce średnio wełniste -'.'- ., . .. . 379 A. Owce cygajskie : 380 B. Owce angielskie mięsno - wełniste 380 III. Owce merynosy cienkowełniste . . 382 4. *ływ terminu uboju owiec na własności technologicz¬ ne skór 384 5. *ływ strzyży owiec na jakość skóry 387 6. *ływ żywienia i utrzymania na jakość skór owczych 3* C. Najważniejsze wady skór owczych ....... 389 D. Ubój owiec —- zdejmowanie i konserwacja skór .... 390 E. Zastosowanie skór owczych (wyprawianych bez włosa) . . 393 VI. SKÓRY KOZIE 394 A. Budowa skór kozich 395 B. Zmienność budowy i własności technologicznych skór kozich 398 1. Różnice w zależności od wieku i płci zwierzęcia . . . 393 2. Różnice zależne od rasy 3* I. Kozy mleczne i mięsno - mleczne 3* 1. Północno - rosyjska koza tatarska 401 2. Krymska koza mięsno - mleczna 401 3. Kaukaska koza mleczno - mięsna . .. ., . ... . 402 II. Kozy puchowe — mięsne 403 III. Kozy wełniste angorskie . 404 3. Własności technologiczne skór kozich w zależności od terminu uboju 40*. *ływ utrzymania i żywienia na jakość skór kozich . 405 C. Wady skór kozich 405 D. Zdejmowanie i konserwacja skór kozich 405 E. Użytkowanie skór kozich na wyroby skórzane .... 406 VII. SKORY JELENI, ŁOSI, SARN, PIŻMOWCÓW, KOZIOROŻ¬ CÓW, MUFLONÓW I GAŻELI ". . 407 A. Skóry reniferów . 40*. Budowa i własności technologiczne skór reniferów . . 409 2. Zmienność budowy i własności technologicznych skór reniferów -. 412 3. Zmienność budowy i własności technologicznych skór renów w zależności od pór roku 416 4. Najważniejsze wady skór reniferów 418 5. Ubój zwierząt — zdejmowanie i konserwacja skór . . 419 6. Sortowanie skór renów 420 B. Skóry szlachetnych jeleni i jeleni ,.syka" . . - . . . . 420 C. Skóry łosi - . '421 D. Skóry sarnie 421 E. Skóry piżmowców - 4* F. Skóry koziorożców 4* G. Skóry owiec górskich (muflonów) - . . 423 H. Skóry gazeli . - 424 VIII. SKÓRY PSÓW I KRÓLIKÓW . . . '. 425 A. Skóry psów - - - - 425 ' B. Skóry królików .....: 427 Str. IX. SKÓRY MORSKICH ZWIERZĄT .431 A. Skóry fok ' , . . - . . . . . 43*. 'Budowa i własności technologiczne skór fok .... 43*. Zmiany w owłosieniu i w skórze, zależne od pory roku *2 3. Najważniejsze wady skór fok . *3 4. Łowy, zdejmowanie i wstępna konserwacja skór fok . *3 0. Zużytkowanie skór fok *5 B. Skóry morsów " ' *6 C. Skóry lwów morskich . ... . ... . . . *8 D. Skóry delfinów ' *8 E. Skóry hialych delfinów („biełuchy") 4* X. SKÓRKI GADÓW (jaszczurek i wężów) 4* A. Skórki jaszczurek (Sauna) . - - 456 B. Skórki wężów (Ophydia) - - . 458 1. Wady skórek wężów i jaszczurek . . . . . . . 4* 2. Zdejmowanie i konserwacja skór gadów . . . ' . . 461 3. Klasyfikacja skór gadów . . 461 4. Zastosowanie skór gadów 462 XI. SKÓRY RYBIE . . ....... 463 1. Rekiny (spodoustne) -. . 467 2. Ryby jesiotrowate ........... 470 3. Ryby watluszowate 472 . 4. Ryby sumowate -.'..,. 474 5. Ryby zębacze 475 6. Ryby łososiowate ...-..' 4* ' 7 Zdejmowanie i konserwacja skór rybich . . . ... 4* 8. Klasyfikacja skór rybich 47*. Zastosowanie skór rybich 480

OKAZJA!!!! POLECAM!!!!!

FOTO-REAL