Sarmatyzm należy do tych pojęć w historii kultury, które używane były do najróżniejszych, nawet sprzecznych celów: od obraźliwego epitetu w publicystyce oświeceniowej do symbolu polskości w myśli romantycznej. Niezwykłe bogactwo kultury szlacheckiej, którą z sarmatyzmem trzeba utożsamiać, odkryto niedawno, m.in. przywracając barokowi (w tym barokowi szlacheckiemu) należne miejsce w historii kultury. Jak wyglądał świat statystycznego Sarmaty, dowiedzieć się można, studiując np. pisma użytkowe – J.K. Haur, jako autor popularnych podręczników życia ziemiańskiego, dostarcza materiału w tym względzie wzorcowego. Znaleźć u niego można więcej niż tylko praktyczne porady na temat prowadzenia gospodarstwa. Ziemianin musi wiedzieć więcej – Haur daje mu zestaw recept w każdym przypadku wymagającym medycznej interwencji, ale także opowiada o tym, jak urządzony jest świat, jaka jest relacja między żywiołami, opowiada anegdoty, by skuteczniej przekonać do nowych rozwiązań agrotechnicznych i obrony dawnych obyczajów, mówi o magii i demonach...