Testament Zygmunta Augusta

16-05-2014, 15:45
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Cena kup teraz: 35 zł

Użytkownik historycznySquad

numer aukcji: 4159060336

Miejscowość Internet

Koniec: 16-05-2014 13:52:43

Dodatkowe informacje:
Tematyka: Polityka, gospodarka
Stan: Używany

historycznySquad

1975
130 s., 24 cm
stan dobry

SPIS TREŚCI

Stanisław Edward Nahlik Testament ostatniego z Jagiellonów.......... V

Olga Łaszczyńska i Antoni Franaszek Uwagi wydawcy............. XVIII

Antoni Franaszek Le testament de Sigismond-Auguste............. LI

Zestawienie literatury i źródeł drukowanych................. LV

Polski i łaciński tekst testamentu opr. Olga Łaszczyńska i Antoni Franaszek. . . . i—45

Przypisy rzeczowe opr. Antoni Franaszek................... 46—55

Skorowidz opr. Antoni Franaszek...................... 57—67

Spis ilustracji............................... 69

Darmowy Hosting na Zdjęcia Fotki i Obrazki

SKOROWIDZ OSÓB, MIEJSCOWOŚCI I RZECZY opracował ANTONI FRANASZEK Skorowidz obejmuje wyłącznie teksty źródłowe. Jako hasła główne przyjęto wyrazy polskie podając obok nich odpowiadające im wyrazy z przekazu łacińskiego. Niezależnie od tego te ostatnie występują w układzie alfabetycznym z odsyłaczami. Nie wszystkie hasła polskie mają swoje odpowiedniki w tekście łacińskim; zaznaczono to przy pomocy pojedynczej gwiazdki; identyczne brzmie¬nie hasła polskiego i łacińskiego przy pomocy podwójnej gwiazdki. Cyfry po śred¬niku oznaczają strony tekstu łacińskiego rękopisu. Abacus zob. kredens agazones zob. masztalerze agendy, agendae zbiory modlitw i prze¬pisów dotyczących obrządków kościel¬nych 52; 6 alabardy, alabardae halabardy, broń piechoty złożona z grota, siekiery i ha¬ka, osadzonych na długim drzewcu 53'; 8 Albrecht Fryderyk książę w Prusiech, Albertus Fridericus dux in Prussia 55'; 10' alcbanty (alzbanty), collaria alsbanty, naszyjniki wysadzane drogimi kamie¬niami (w. XVI—XVII) 53, 53'; 7', 8 altar zob. ołtarz ampuły, ampullae ampułki, naczynia liturgiczne 55; 9' Anna królewna, Anna infans siostra Zygmunta Augusta; 52', 57; 6, 12 zob. królewny, antepedia, antependia zasłona lub za¬krycie podstawy ołtarza 55; 9' antyfonaly, antephonaria antyfonarze śpiewniki liturgiczne dużych rozmia¬rów, zawierające zbiór psalmów lub hymnów 52; 6 anulus zob. pierścień apostoł, apostolus 51'; 5 apparatus eąuestris zob. stroje arbitrium zob. wola ostatnia arcybiskup gnieźnieński, archiepisco-pus Gnesnensis 55'; 10' argentum zob. srebro arkabuzy, pixides tormentariae ha-kownice, ciężka broń palna piechoty od w. XV—XVI 53'; 8 arma zob. zbroja armillae zob. zawieszenia armiskamery, armentaria pomieszcze¬nia, gdzie przechowywano broń 53'; 8 ars zob. wykręty artifices zob. rzemieślinicy arx zob. zamek aula zob. dwór aulici zob. dworzanie aurigae zob. woźnice aurei Ungarici zob. złote aurum zob. złoto Barbara królowa, Barbara regina Żona ZfSmunta Aug"sta 54> 54 5 8> 9 Bari zob. księstwo bechtery* uzbrojenie ochronne wykonane * braf odpowiednika łacińskiego 58 z płatek żelaznych połączonych razem plecionką kolczą 53' biskup krakowski, episcopus Craco-yiensis 55'; 10' — kujawski, — Cuiaviensis 55 ; 10 — wileński, — Vilnensis 55'; 10' bombardare zob. hakownice; także rusznice; także strzelba wojenna bona zob. dobra; także rzeczy — materna zob. macierzyzna — obligata zob. wyposażenie broń piesza, arma peditum broń uży¬wana w piechocie 54; 8 calices zob. kielichy camarae zob. komory campanulae zob. dzwonki candelabra zob. lichtarze capella zob. kaplica capitaneus zob. starosta castellanus zob. pan kasztelan catenae zob. łańcuchy Catharina zob. Katarzyna królowa szwedzka; także Katarzyna mał¬żonka Zygmunta Augusta cesarze, caesares władcy 56'; 11 chomąta * 54 chorus zob. kor ciało, corpus 50'; 3, 3' — kościelne, — templi nawa kościelna 50'; 3 królowych małżonek, — uxorum •Zygmunta Augusta 51, 54'; 3', g' — ojca, — patris Zygmunta I 50', 55; 3', 9' — nierozdzielne, — indivisum zjed¬noczone państwo 51 ; 4 cincinni zob. kutasy cingulae zob. pasy cinis zob. proch cista zobj skrzynia cives, ewitas zob. miasta denodia zob. klenoly clipei zob. tarcze coci zob. kucharze codicillus zob. kodycyl collaria zob. alebaniy collopendia zob. rzędy colores zob. zabawy comitio Lublinensis zob. sejm lubelski conci zob. ronki conditio zob. stan conditiones zob. kondycje; także obo¬wiązki coniunx zob. małżonka consensus zob. konsens consilium zob. rada constitutio zob. konstytucja constitutio Cracoviensis zob. sejm kra¬kowski consuetudo zob. zwyczaj contionator zob. kaznodzieja cooperatoria zob. delia corallia zob. korale corporalia zob. korporaly corpus zob. ciało cortinae zob. opony cruces zob. krzyżyki crux zob. krzyż cubicularii zob. komornicy cugi woźniki, equi curules konie za¬przęgane do powozu po dwie lub trzy pary; zob. też konie 54; 8 curia zob. dwór currus zob. wozy danina, donatio nadanie dóbr 5155 delia, coopertoria szata zwierzchnia, ro¬dzaj długiego płaszcza ubieranego rów¬nież na zbroję 53'; 8 dependendia zob. pendenty depozyt, depositum sarkofag; zob. także schowanie 50'; 3' diament puntny, diamantus punctu-atus diament szlifowany 53'; 7 diyisio zob. podział doana delia Foggia, doanum delia Foggia komora celna w Foggia w Nea¬polu 54; 8 dobra, bona 51', 52', 56; 4', 6, 11 -— ruchome, — mobilia 52', 53, 56; 5, 6', 11 — nieruchome, — immobilia 51', 52', 53. 56; 5- 6'. Ji dochody, redilus 52; 5' doktorzy, doctori 55; 10 dolum zob. fortele dom, domus przy kościele św. Anny 52; 5' — Malchera Sawickiego 52; 5 dominia zob. państwa domki, domunculae podle kościoła Św. Trójcy 52; 5' domy, domus 54: 9' dominikanie, dominicani 52; 5' dos zob. posag dota zob. oprawa drabanci, custodes corporis straż zam¬kowa, stanowili także osobistą ochronę króla 55, 55'; IO, II drzewa jezdeckie, hastilia eąuestria włócznie, piki itp. 54; 8 drzewo Krzyża Świętego, lignum S. Crucis 55; 9' drzwi, hostia 50'; 3' ducatus zob. księstwo duces zob. książęta ducissa zob. księżna dusza, aniraa 50: 3 dworzanie, aulici 55; 9' dwór królewski, aula, curia 55, 56'; 10, 11 dziat, sors podział 53'; 7' działa (dzieła), curulia, tormenta et machina bellicae 54, 55; 8, 10 dziedzic, haeres dziedziczki, haeredes 52; 5' dzwonki, campanulae 55; 9 ecclesia zob. kościół egzekucja, executio wykonanie woli za¬wartej w testamencie 55'; 10, 10 egzekutor, egzekutorzy, executor, exe-cutores wykonawcy testamentu 51', 54', 55'; 4', 9', 10' elocatio zob. wyprawa ephippia zob. siodło episcopus zob. biskup equae zob. klacze eąuites zob. rycerstwo equi zob. konie famuH zob. słudzy fasoł* kłótnia 52' 59 ira chrzęści- fides christiana ^ft. , jańska ficury, figurae 54; 8 Filip król hiszpański, tpr:;T floreni zob. złote Foggia (Fogia) miasto w Apulii; zob. te~ doana forma zob. rysztunek; także strój-także fizerunek fornimenta jezdeckie* ozdoby na ko¬nia 53' fortele, dolum podstęp 51; 4 fundacja* nadanie dóbr 54' fundamenty, fundamenta 54.'; 9 Georgius Fridericus zob. Jerzy Fry¬deryk gens zob. naród gmachy* pomieszczenia, mieszkania 54. Górnicki Łukasz, Luca Gorniccius 52; 5' gradualy, gradualia księgi liturgiczne zawierające teksty śpiewane w czasie mszy św. u stopni ołtarza 52; 6 grat, supellex culinae sprzęt kuchenny 54'; 9 grat wojenny, apparatus bellicus uzbrojenie 54'; l o grób marmurowy, sepulchrum mar- moreum 50', 54 ; 3 1 9 grobki, sepulchriola 54; 8 groperia* 53'; 8 Gzowski Stanisław** 54; 8' hardunek, molestia waśń 53; 7 hakownice, bombardae 54, 555 8> 1O Halszka, Elisabeth pierwsza żona Zyg¬munta Augusta 50', 54'; 4 hastilia zob. drzewa haeres zob. dziedzic haeredes zob. dziedziczki holdownik, vasallus 52'; 8 ** tak samo tekst łaciński bo homines zol>- s'an>' hospitale zob. szpital hostia zob. drzwi ianitores zob. odźwierni ichmoście, maicstatcs suae zob. kró¬lewny; taki' siostry imago ;oi. wyobrażenie imiona, bona dobra, prawo własności 51 , 53". 54. 56: 5- 6, 6', 9, 11 imiona ziemskie, bona tcnestra ASra ziemskii 52'; 6' incolae co/». obywatele infans, infantcs zob. królewna, kró¬lewny iniuria zob. krzywda inochodnik zob. jednochodnik inscriptio zob. zapis instituo zob. iistawa instrumenta musica** 54: 8' Italia zob. Wlochy iurisdictio zob. zwierzchność ius successionis zob. sukcesja iuvenes zob. źrebce Izabela królowa Węgier. Isabella re-gina Ungariac siostra £gmuiiia Augusta; 52': 6' zob. także kró-lcw-ny Jan Jerzy margrabia brandenburski, kurfirst Joannes Georgius margra¬bio brandenburgensis elektor 55'; 10' jednochodnik (inochodnik), eąuus gradarius stipak, koń witrztrhowy 55, 55': 10 jednorożec, unicornu ząb narwala 53'. 56; 7', 11' jego królewska mość, maiestas sua regia Ztgmunt I 5o'. 5i; 3' 5 Jerzy Frydtryk margrabia branden¬burski, Georgius Fridericus mar-grabio brandenburgensis 55'; 10 jezuici, Jesuitae 52; 5', 6 — kolegium, — collegium 52 j 5' Joannes Georgius „4. Jan %ky jurgilti 9 stałej służby dworskiej z ustaloną płacą kamienie drogie, lapides pretiosae 53': 8 kanclerz, canrellarius 55'; 10 kaplica, capella £ygmuntowska 50', 55; — śv. Kazimierza, —- S. Casimiri 50'; 3' kapłani, sacerdotes 55; 10 karacena (karacyna) * giętki pancerz Z łusek metalowych, na skórzanym pod¬kładzie 53' karety* 54 Katarzyna królowa szwedzka, Catha-rina (Catherina) regina Sueciae; 52, 52", 54, 56'; 5', 6 8', 11; zob. także królewny kaznodzieja, contionator 52'; 6 kielichy, calices 55; 9' kirysy, loricac cześć zbroi płytowej zło¬żonej z napierśnika i naplecznika 53'; 8 klasztor dominikanów, monasterium Dominicanomm 52; 5' klenory (klinoty), clenodia klejnoty, 53, 53'» o6' 56'; 7' l "> "' kobierce, tapetia lanea 54; 8 kcdycyl, codicillus klauzula dodana do testamentu 50', 56'; 3, 11' kolebki*, powozy podróżne, czterokołowe. z pudłem otwartym z obu boków prze¬znaczone głównie dla kobiet 54 kolegium jezuitów, collegium Jesuita- rum 52; 5' kołdry, stragula 54; 8 komornicy, cubicularu/w^iyoitri1 55 :io komory, <~amarae izby 53'; 8 Konarski Mikołaj, Conarski Nicolaui 53'; 8 kondycje, condkiones warunki 56; 11 konie, equi 55', 56; lo, 11 — cugi woiniki, — curules 54'; 8 — jednochodniki, — gradarii 55, 55'; 10' — jezdne, — curules 56; 11 — stadniki, — admissarii 53'; 11 konstytucja, constitutio 52'; 6' konses, consensus pozwolenie 52; 5' kor, chorus chór kościelny (prezbiterium) 50'; 3' korale, corallia 53'; 7 Korona, Regnum Królestwo Polskie 52', 545 6> 9 Korona Polska, regnum Poloniae 50', 54. 55; 3'- 9, IO' korona złota, corona aurea 53; 7' korporały, corporalia kwadratowe chu¬sty z białego, lnianego płótna służące celom liturgicznym 55; 9' kościół, ecclesia, templum 52, 54'; 5',9' — Św. Anny, — S. Annae 50', 52, 53' 54'; 3', 5, 6, 7', 9, 9', ir — Św. Trójcy, — S. Trinitatis52; 5' — wielki, — summum templum ka¬tedra na Wawełu 50'; 3' kościół powszechny, ecclesia catholica 52; 6 kotcze* wozy do przewożenia osób lub rzeczy 54; 9 krainy postronne* sąsiednie 52' Kraków, Cracovia — biskup, episcopus 55'; 10' — kaplica, capella 50'; 3' — kasztelan, castellanus 55'; 10 — kościół wielki, summum templum 50'; 3' — wojewoda, palatinus 55'; 10' — zamek, arx 50'; 3' kredens, abacus srebra stołowe, takie pomieszczenie, gdzie je przechowywano 53'= 55, 56; i, 9', 10, n krew nasza, sanguinis nostra krewni Zygmunta Augusta 51', 52', 54' 56'; 5, 6, 9, n' — królewska, — regum krewni Z)'§~ munta Augusta 53; 7 król (kroi) hiszpański zob. Filip król (kroi) polski zob. Zygmunt August królestwo (królestwo) Neapolitańskie, Regnum Neapolitaneum 52'; 6' królewna, królewny (królewny), infans, infantes córki Zygmunta I i Bony ~ Anna 52', 53, 54, 54', 55, 56> 57; 6> 7') 9, 9', 10', 11, 11', 12 — Izabela 52'; 6' — Katarzyna 52; 5*', 54, 56; 5', 6', --Zofia 52, 52', 54,56; 5';6' g-królowa (królowa) Barbara, „iii Barbara druga zma ZygLnTZ gusta 5I) 54, M'; ,t g, — Elżbieta, - Elisabeth lierwsza żona Zygmunta Augusta 51, 54' ■ Q' q — Katarzyna, — Catherma rZeńa żona Zygmunta Augusta 54', 55) 5g. matka, — mater Bona 51' c2' 54; 5, 6', 8' ' 3 ' królowie (królowie), reges 56', 11' krzyżyk złoty, crux aurea 53, 53; g' krzyżyki, cruces 52', 53'; 7' krzywda, iniuria 55', 56; 10', 11 ksiądz zob. wielki ksiądz książę zob. Albrecht Fryderyk książęta, duces 56; 11 księgi, libri 52; 5' — ku pieniu, — concertuum 52; 6 — ceremonii kościelnych, — cere-moniarum ecclesiasticarum 52; 6 księstwo barskie, ducatus barensis 52'; 6' — litewskie zob. Wielkie Księstwo Li¬tewskie — rosańskie, — Rosanensis 52'; 6 księżna zob. Zofia kształt, norma 50'; 3' kucharze, coci 55; 10 kurfirst zob. Jan Jerzy kutasy, cincinni (cincinnae) ozdoba Z nici lub sznurka w kształcie pędzla 53'; 8 ladrowania krotofilne* zbroja końska Z w. XVI spełniająca funkcje ozdobne lance* broń drzewcowa o wąskim grocie i długim drzewcu 53' lancea zob. włócznie lapides zob. kamienie lecti zob. loża ^ ( legaty, legata zapisy 54 > 9 lex zob. prawo 62 libri zob. księgi lichtarze, candelabra 55; 9 lienum zob. drzewo Litwa zob. Wielkie Księstwo Litewskie listy, litterae korespondencja 56; 11 _ zapisy dóbr 53'; 6' listy, privilegia dokumenty, przywileje 53'; 7' litterae co*, listy locus nostra zob. stolica loricae zoS. kirysy lud, populus 51; 4 łańcuchy, catenae 53', 56'; 7', II łańcuszek, catenula 55; 9' laska, gratia dodatkowa zaplata stano¬wiąca nagrodę 55; 10 ławy, scamna 54; 8 łoża, lecti 54; 8 machinae bellicae zob. działa macierzyzna, bona materna spadek po matce 52', 54; 6', 8' maciorki* klacze karmiące źrebięta 55' Magnus Ducatus Lithuaniae zob. Wielkie Księstwo Litewskie maiestates suae zob. ichmoście maiores zob. przodkowie małżonka, małżonki, coniunx, uores Zygmunta Augusta — Barbara 50'; 3' — Halszka 50'; 3' — Katarzyna 50', 55; 3', 10 manele, manilaria bransolety koliste, ozdoby noszone na rękach lub nogach powyżej kostek 53, 53'; / mansjonarze (mensjonarze), mansio-nares księża opiekujący sie kościołem lub kaplicą, mający obowiązek co¬dziennego śpiewania Godzinek ku czci M. Boskiej 52, 54'. 5', 9 manus jod. szafunek manus thesaurarii zob. schowanie mappae zob. szerzynki margarilac zob. perły margrabia brandenburski zob. Jan Jwzy; lakie Jerzy Fryderyk marszałek nadworny koronny, mar- salcus curiae Regni 55 ; 10 masztalerze (masztalarze), agazones stajenni mający nadzór nad służbą sta-jemią 55, 55'; 10, u matka, mater królowa Bona 51 , 52, 54; 5, 6', 8 memoria zob. pamiątki mensae zob. stoły merita zob. zasługi miasta, cives, civitates 51, 56; 4, u' mieszkanie* 52 ministri zob. słudzy ministri celarii zob. piwniczni molestia zob. zatrudnienie; także had- runek monasterium zob, klasztor monilia zob. zapony mszały, missalia 52; 6 munia zob. urząd namiestnik, successor następca tronu 51', 56; 4' namioty, tentoriola 54; 8 naród, gens, natio 51, 53; 4, 7 narody, nationes, populi 51', 56'; 4', 5'. "' nazwisko, nomen nazwa przedmiotu 52', 53; 5'» 7 Neapol 54; 8'; zob. także doana negligentia zob. omieszkanie niebezpieczeństwo, pericula 52'; 6 nobiles zob. szlachta norma zob. kształt noszenie, pectoralia naszyjniki z dro¬gich kamieni, także łańcuch zloty lub relikwie Krzyża św. noszone na szyi 53. 53'; l' nóżki, pedes łapki przytrzymujące dia¬ment w pierścieniu 53'; 7' nuntii zob. posłowie obicia, tapetia 54; 8 — jedwabne, — ex siiico 54; 8 obowiązki, conditiones 56; 11' obręcze, torąuae bransolety 53'; 7' obrońca, vindex 55', 56; 10', 11'; zob. też patrocinium Obscquia zob. skarb obyczaj, modus sposób 55', 56'; 10', li' obywatele, incolae 51', 56'; 11' —- koronni — regni Poloniae 50'; 4 — Wielkiego Księstwa Litewskiego, — ducatus Lithuaniae 50'; 4 ochędostwo, supellex sprzęty 55; 9' odwloką, protraelio zwloką 51 ; 4' odźwierni, ianitores 55; 10 officiales zob. urzędnicy officium zob. powinnowactwo ojce jezuity zob. jezuici ojciec, pater Zygmunt I 50, 51', 55; 3', i, 9' ojczyzna, patria 53, 56'; 7, 11' ołtarz, altar 50'; 3' omieszkanie, negligentia zwlekanie 51; 4' opatrzenie, praemium zabezpieczenie materialne 56; 11 opony flandryjskie, cortinae Fladricae 54; 8 —- ze złotem i figurami, auro intextae cum iiguris — prostej roboty, — rudiores — złotogłowowe, — aurosericae — aksamitne, — holosericae oprawa, dota zabezpieczenie na dobrach z racji wniesionego posagu 55; 9, 10 orbitas zob. sieroctwo ordines zob. stany ornamenta zob. ubiory; także ochę¬dostwo; także ozdoby ornamenta eąuestria zob. wsiedzienia osoby, personae 52'; 6 osoby znaczne, personae illustrae możni 52; 6 oszczepy * 53' ozdoby, ornamenta 53', 54, 55; 8, 9, 9' pacholęta, pueri 55, 55'; 10 pacyfikały, pacficalia relikwiarz w kształcie krzyża lub monstrancji po¬dawany do pocałowania 55; 9 palatinus zob. wojewoda pamiątka, memoria 51'; 5 pan kasztelan krakowski, castellanus Cracoviensis 55'; 10' 63 — trocki, — Troscensis 5,'. ,„• — wileński, — Yilnensis ^' ' pancerze* 53' ' '° panowie, principes władcy 51', 53, 5g.. państwo, patria, proyincia 50' 5, 53; 3', 4', 5', 7 państwo, dominia, provinciae Korona 1 Lawa 5i, 52, jg. . . , fi II, Ii' ° ' ' paradigmates CTJ. fizenmek parentes ćoi. rodzice partezany, partyzany partuana, broń drzewcowa o długim obosiecznym gro¬cie używana w zach. Europie 10 XVI i XVII w. 53'; 8 pasy, cingulae 53, 53'; / pateny, patinae naczynia liturgiczne 55; 9' pater zob. ojciec patres zob. jezuici patria zob. ojczyzna; także państwo patrocinium w polskim tekście obrońca pectoralia zob. noszenia pedes zob. nóżki pendenty, dependentia pasy, tórek służyły do noszenia szabli, pałasza itp. 53. 53'; 7' pericula zob. niebezpieczeństwa perły, margaritae 53'; 7', 8 personae zob. osoby pertinentia zob. sprzęt Philippus rex zob. Filip pieniądze, pecuniae 54, 56'; 8 11 pierścień, perścienie, anulus, anuli 53, 53'; 7, 7' piki, picae broń drzewcowa składająca sil z długiego drzewca i małego ostrego grotu, używana przez pitchote 53'; 8 piwniczni, ministri celarii 55; 10 pixides zob. arkabuzy poddany, subditus 52', 56; b podkanclerzy, vicecancellarms 55 : 10' , podskarbi, thesauranus 55 i 9 podział, divisio 555 ''( , pogrzeb, sepultura 50'; 3 Polska (Polszcza)* 52 64 połogi, puerpcria szaty używane w cza¬sie połogu 54: 8 f popiół, pulvis 50'; 3 popony* tkanina dekoracyjna służąca do okrywania wozów, także łożnic 54 populi zob. narody posag, dos 53, 54> 56? 7, 8 > ri posłowie ziemscy, nuntii terrcstres przedstawiciele szlachty 52'; 6 potestas £o6. władza potomek, successor następca tronu 51, 51', 53= 56, 56'; 4', 5, 7. u> "' potrzeba pospolita, necessitas publica dobro państwa 54' powinnowactwo, officium powinność 5i'» 56; 4' praemium coi. opatrzenie praepositura zob. probostwo prawnicy* 56 prawo, ius do dziedziczenia i dyspono¬wania dobrami; także rozporządzenie królewskie 52, 52'; 5, 5', 6 prawa, iura wydane przez paristwo 56 ; 11' — ludzkie, — populorum uznawane przez wszystkie narody 51', 56'; 4', 11' prawo chrześcijańskie, lex christianis 5i'; 5 —- przyrodzone 51' — pospolite, — communis obowiązu¬jące wszystkich ludzi 51'; 4' pretia zob. służba principes zob. panowie privilegia zob. listy; także przywileje probostwo, prepositura 52, 54'; 5', 9' proch, cinis 50; 3' proprietas zob. własność Protaszewicz Walerian biskup wileński, Valerianus'episcopusVilnensis 52; 6 protractio zob. odwłoka provincia, provinciae zob. państwo, państwa prowizja, provisio dochód 52; 5' Prusy, Prussia lenno pruskie 55; 10; zob. także Albrcchl Fryderyk pueri zob. pacholęta puerpcria zob. połogi puklerze, parma tarcze służące głównie celom dekoracyjnym, zawieszane na ścianach 53'; 8 pulvis zob. popiół pupilli zob. sieroty przodkowie, maiores 51, 51', 53, 54', 56'; 4, 5> 7, 9, "' przysięga, iuramentum 51; 4' przywileje pergaminowe (pargamino- we), privilegia pergamena 56; 11' raca, race, racensia mocna, cienka tka¬nina z szorstkiej wełny czesankowej używana na spódnice, suknie, ubiory zakonne 54; 8 rada, cosilium 55'; 10' rady, senatus, senatores 51, 53, 55', 56'; 4, 4', 6', 10' reges zob. królowie regina zob. królowa Regnum Neapolitaneum zob. króle¬stwo neapolitańskie Regnum Poloniae zob. Korona Polska Respublica zob. Rzeczpospolita rodele * drewniane tarcze pokryte skórą 54 rodzice, parentes Zygmunt I i Bona 52 ; 6' Rosano, ducatus Rosanensis 52'; 6 runka, conci rodzaj broni drzewcowej Z długim grotem 53'; 8 rozruch*, rozruchy zamieszki 52 ruśnice drabskie, bombardae rusznice używane przez drabantów 53', 54, 55; 8, 10 rycerstwo, eąuites 51; 4 rydwany skarbne* bogato zdobione 54 ■— robotne* 54 . rysztunek wojenny* 53'; 8 Rzeczpospolita, Respublica zjednoczone państwo polsko-litewskie 50', 52'. 54, 54', 56'; 4- 6, 7, 9> 9'' i1' rzeczy bojowe* sprzęt przeznaczony do walki 53' rzeczy nieruchome i ruchome, bona immobilia et mobilia 53', 54, 54'; 7, 8', 9' rzemieślnicy, artifices 55; 10 rzędy, collopendia 53', 54; S, 8' sacristia zob. zakrystia Samogitia zob. starosta żmudzki sanguinis nostra zob. krew nasza scamna zob. lawy Sawicki Malchei** schowanie podskarbiego, depositum manus thesaurarii skarbiec 55; 5 , /', 9' sedes regia zob. stolica sedycje (sedycyje), seditiones rozruchy 52': 6 . _ sejm krakowski, constitutio Craco- viensis 52'; 6 — lubelski, comitia Lubliniensis 51; 4 senatus, senatores zob. rady sepulchriola zob. grobki sepulchrum zob. grób sepultura zob. pogrzeb servi zob. słudzy servitores zob. słudzy scriniola zob. skrzynki scrinium zob. skrzynia sieroctwo, orbitas 56; II sieroty, pupilli 56; 11 sigillum zob. sygnet simulatio zob. wymysły siodło, ephippia 53'; 8 — blachowe okuwam złotą lub srebrną blachą 53' siostry, sorores Zj:gmu"la Augusta 51, 52, 53. 53', 54, 54'. 55'; 5. 5'. 6> 6', 7, 7', 8, 8', 9, 9', 10, 11 Sigismundus Augustus zob. Zygmunt August skarb koronny, thesaurus Regni 55; 10 — litewski, — ducatus Lithuaniae 55; 10 — nadworny, — curiae 54 ; 9 — pospolity, — thesaurus 55; 10 sklep, testudo pomieszczenie sklepione, krypta 50'; 3' # . skrzynia, skrzynie, scrinium, scnma 53, 56, 56'; 7'. ">' , , skrzynia, cista na klejnoty 53 ; 7 skrzynka, skrzynki, scrinia, scriniola 53, 56. 56'; 6', 11' . ( ( słudzy, servi, famuli 55, 55 ! 9 , >°> '', — boży, — Dei mansjonarze 54 i 9 — komorni, — camarae dworzanie mimstri scu serviton zarządzający po- kojami królewskimi i sprzętem tam sie znajdującym 55, K'. Io> „ służba, obsequia obowiązki nale-ące do służby 55; ,0 służba, pretium zaplata 55; Io służba stołowa zob. srebro' sorores zob. siostry sors zob. dział sprzęt, supellcx różne przedmiotr -i- 6, 8' sprzęt kuchenny, supellex culinae 54'; 9 — ku strzelbie wojennej, — ad bel-lum spectantes 55; 10 — ku służbie bożej, — ad divinum ministerium 55; 9' sprzęty, supellectiles różne przedmioty (klejnoty) 53'; 7' srebro, argentum wyroby ze srebra 53'; 7', 8 srebro, supellex argentea mensae za¬stawa stołowa 53'; 7' srebro kościelne, argentum altaris ecclesiastici 53'; 7' stabulum zob. stajnia stadniki, equi admissarii ogiery 55'; 11 stajnia, stabulum 53', 54, 55, 55'; 8> 8', 12', 13 stan, conditio grupa społeczna 56'; 11^ — kapłański, — sacerdotalis 52 j 5' — świecki, — saecularis 55'; 10' stany, homines 51'; 4' stany koronne, ordines Regni 53: 7 — litewskie, — ducatus Lithuaniae 53. 7 ' — mieszczanie, — civium 56 ; 11 — szlachta, — nobilium 56 ; ■" starosta żmudzki, capitaneus Samo- giitae 55'; 10 status zob. stan stipendium zob. zaplata stolica, locus noster, sedts «S« «■ królewski 51, 53- 5fa ■ 4 ' ''■ stołowe 52 ; 66 , . f„,ma s,' testiry, testiria nagłówek, cztść rzędu strój, stroje, apparatus, IOII 03 • końskiego wkładania na głowi konia 54'! 8 , (Usta = gfoioa .7. włoski) 53'; 8 — husarski 53 testudo żoł. sklep stragula zob. kołdry thesaurus CT6. skarb strzelba wojenna, bombardae thesaurarius zob. podskarbi palna 55; 55 ! >° tormenta OT*, działa doanenses Neapoli 56; .. ~ k™*™' ~ aba™,s 53 ; 8 supellectiles zob. sprzęty - ^mek, - arx 56 ; .2 supellex»6.ochędostwa;tofó sprzęt; tytuły, Utuli prawo do czegoś (np. do takie srebro . »Padku) ^ ' 6 sunellex altarium zob. ubiory kościelne , ., , ■ , „< supcuc* , ubiór, ubiory, omamenta vi, 54; 8 supellex arąentea zob. kredens; także , , ■ , ,, , ■ v , s — kościelne, — supellex altarium 55; srebro , supellex culinae zob. grat; także sprzęt 9 kuchenny unia, unio 51; 4 _ sygnet, sigiUum 57; 12 u^d' munla "»"«»^«* 55 ; 10 syn, filius Zygmunt August 51'; 5 urzędnicy, officiales 55, 56; 10, u szafiry, saphiri 55; 9' — dworu> — curIae 55 ; 11 szalunek, manus prawo dysponowania "stawa Kościoła Powszechnego, insti- dobrami ^i'- 4' tuta ecclesiae catholicae nauka, szaty, vestes 54; 8' główne zasady 52; 6 szerzynki, mappae szeroki haftowany uxores zob. małżonki szlak, którym obszywano paramenta Yeslea zoo, szaty kościelne i bosate stroje ^' o' ■ n • i n i ™s«« '""J M> y vicecancellanus zob. podkanclerzy szlachta, nobiles eii, R6 : 4, 11 ■ . , < . ± , . vmaex 500. obrońca szory* rodzaj uprzęży „a konie 54 vohmtas OTj_ wola szpalery, spalena dekoracyjna tkanina ścienna 54; 8 Walerian zob. Protaszewicz szpital, hospitale 52, 54', 56; 5', 9', 11' Warszawa, Varsovia 57; 12 wezgłowia, cervicalia 54; 8 ściany, parietes 54; 8 wiara cherzścijańska, fides christiana ślamy, szlamy futra z lisów i rysiów 50'; 4 tpodbrzusza i boki) 54; 8' wijatyki, viatica księga liturgiczna swierzopy, eąuae klacze 55'; 11 zawierająca modlitwy za konających 52; 8 tajemnice, semtz poufne pisma 57; 12 wielki ksiądz litewski, maims dux talery, talarii , talar = 33 gro- Lithuaniae 50; 3 taoptL54A w ■ Wielkie Księstwo Litewskie, Magnus ■arcze 'pc°b5'4C:a8 D— L^aun,ae 5o, 50', 51, tetament, testamenty, testamentum, Wilno, Vilńa, kolegium jezuitów, col- totamenta 50', 5,', 56'; 3, 4, 5, ■ ■ legium Jcsuitarum 5a; 5' — kościół Św. Anny, — templum S. Annae 54', 56; 9', 11' — probostwo, — praepositura 54'; g' — szpital, —■ hospitale 11'; 9' — zamek, — arx 50'; 3' władza, potestas gubernandi 56'; 11' własność, proprietas 52; 5' Włochy, Italia 54'; 9 włócznie, lancea 52'; 8 wojewoda krakowski, palatinus Cra-coviensis 55'; 10 — poznański, — Posnaniensis 55'; 10 ■— sandomierski, —■ Sandomiriensis 55'; "o — lubelski, — Lubliniensis 55'; 10 — trocki, — Troscensis 55'; 10 wola królewska, voluntas regis 51', 55'; 4', II wola ostatnia, testamentum, arbitrium 51'; 55'> 56'; 5, IO u' wozy wszelakie, currus omnis generis 545 9 — karety 54* — kolebki 54* — kotcze 54* — rydwany 54* woźnice, aurigae 55'; 11 woźniki, equi curules konie pociągowe 55'; " wsiedzenie na koń, ornamenta cqu- estria 53'; 8 wyobrażenie, imago rzeźba figuralna 50'; 3' wykręty, ars oszustwo 51; 4' wymysły, simulatio udawanie 51; 4' wyposażenie, bona obligata 56; n wyprawa ślubna, elocatio 53; 7 zabawy, colores zwlekanie, niewłaściwe traktowanie 51; 4 67 zakrystia, saeristia 50'; 3' Zaleski Jakub 53'; 7' zamek krakowski, aix Cracoyiensis 5O , 55! 3', 9 — tykociński, — Tlcotiensis 55, =r 10, 12 — wileński, — Vilnensis 50', 52; 3', 5' zapis, zapisy, inscriptio, inscriptiońes 51'. 52'; 5. 6' zapłata, stipendia 55; g' zapony, monilia ozdobne guzy lub klamry używane do spinania futer, opończy, łańcuchów na szyi 53; 7' zasługi, merita 55; 10 zatrudnienie, molestia zwiększenie trud¬ności 53; 7 zawieszenia, armillae naramienniki lub bransolety noszone na ramionach 53; 7' zbroje bojowe, arma bellica 53'; 8 — gończe, — ad ludos turniejowe 53'; 8 złoto, aurum 52', 53', 54 ;6', 7', 8 — kościelne, — ecclesiae 54'; 9' złote węgierskie, floreni aurei, aurei Ungarici / floren zloty = 52 grosze 52'; 6, 6' złote czerwone zob. złote węgierskie Zofia księżna brunszwicka, Sophia ducissa Brusuicensis siostra Zyg¬munta Augusta 52, 52', 54; 5'. 8': zob. królewny; także siostry zwierzchność, iurisdictio 52', 56 ! 6. zw Zy 11 tyczaj consuetudo prawo zwyczajowe .gmunt August król Polski, Sigis-lundus Augustus rex 50, 57; 3. I2 źrebce, iuvenes indomiti 55 ; " źrebięta, pulli anniculi 55 ; I ■