Tradycja prawosławna nigdy nie dokonywała jasnego rozróżnienia pomiędzy mistyką i teologią, pomiędzy doświadczeniem osobistym i dogmatem Kościoła. Według niej, celem teologii nie jest abstrakcyjna wiedza o Bogu, lecz przygotowanie człowieka na ostateczne zjednoczenie ze Stwórcą. Zamiast starać się przeniknąć tajemnice wiary za pomocą rozumu, ma ona skłaniać do wewnętrznej przemiany umysłu, aby otworzyć nas na doświadczenia mistyczne. Cała teologia zmierza zatem ku życiu mistycznemu, będącemu niczym innym, jak chrześcijańskim życiem duchowym.

Włodzimierz N. Łosski (1[zasłonięte]903-19) był jednym z największych teologów prawosławnych. Jego twórczość głęboko naznaczyła odnowę prawosławnego Wschodu z Zachodem. W tej książce Łosski ukazuje to, co w jego wierze najgłębsze i najcenniejsze: Boga w Trójcy Świętej, człowieka stworzonego na Jego obraz i podobieństwo, dzieło Syna i Ducha Świętego w Kościele oraz ostateczne przeznaczenie człowieka.

Napisany ponad sześćdziesiąt lat temu Esej o teologii mistycznej cieszy się niezwykłą popularnością wśród tych, którzy pragną zgłębić świat duchowości prawosławnej. Książka ta do dziś z zadziwiającą aktualnością wskazuje drogę współczesnej teologii chrześcijańskiej.