Santiago de Compostella

Pielgrzymki do Santiago de Compostella wiążą się z kultem apostoła, św. Jakuba Starszego, który, według przekazów, po śmierci swojego Mistrza - Jezusa, kierując się Drogą Mleczną przybył na Półwysep Iberyjski i prowadził pracę misyjną. Z tego też zapewne powodu jest on szczególnie czczony właśnie w Hiszpanii i w Portugalii, jest pierwszym patronem tych krajów. Jak podają Dzieje Apostolskie, w 44 r., kilka lat po powrocie do Jerozolimy, z rozkazu Heroda został ścięty mieczem. Był pierwszym wśród apostołów, a drugim po św. Szczepanie, męczenników Kościoła, dając świadectwo Synowi Bożemu.
Relikwie, uznane za szczątki św. Jakuba, podobno w cudowny sposób ok. 800 r. odnalazły się w Compostelli w Hiszpanii. Istnieją różne przekazy na ten temat. Zgodnie z jednym z podań, promień gwiazdy miał przyprowadzić pustelnika Palejo na miejsce, (łac. ?campus stellae?, hiszp. ?campus stella? - pole gwiazdy), w którym znalazł od dawna poszukiwany marmurowy sarkofag apostoła Jakuba, po hiszpańsku Santiago.
Jakiś czas po odkryciu grobu św. Jakuba, w roku 834, król Alfons II polecił wybudować pierwsze sanktuarium, w którym posługę liturgiczną powierzył benedyktynom z pobliskiego klasztoru. Wkrótce wokół świątyni powstało miasto Santiago de Compostela i stało się ośrodkiem religijnym, który promieniował wiarą i kulturą na całą chrześcijańską Europę. W 997 roku muzułmanie zdobyli miasto i zniszczyli je, oszczędzając jedynie grób apostoła Jakuba. Ocalenie świętego miejsca uznano za cud.
Po pewnym czasie miasto odbudowano, a na miejscu zniszczonej świątyni powstała nowa, romańska katedra, której ołtarz główny umiejscowiono nad grobem św. Jakuba. Jej budowę rozpoczęto w 1075 roku, a poświęcono w roku 1128. Od 1112 r. jest siedzibą biskupa. W późniejszych wiekach wielokrotnie ją przebudowywano, m.in. w stylu barokowym. W bazylice ważną, symboliczną rolę pełnią Drzwi Święte, które otwiera się tylko wtedy, gdy Compostella obchodzi Rok Compostelański.
Tradycja pielgrzymowania do Santiago de Compostella sięga swymi korzeniami IX wieku. W XII-XIII w. pielgrzymki osiągnęły zasięg ogólnoeuropejski i tak jest do dzisiaj.
Do pielgrzymich rytuałów w Santiago de Compostella należy:
wejście przez Drzwi Święte, wyrażające pragnienie otrzymania od Boga przebaczenia;
objęcie Apostoła - akt przyjęcia i akceptacji wiary, którą On nam przekazuje;
wizyta przy grobie Apostoła i składanie próśb o pomoc i opiekę.
Uroczystość św. Jakuba Apostoła świętuje się 25 lipca. Zawsze, gdy przypada w niedzielę, ogłasza się Święty Rok Compostelański. W Roku Compostelańskim można uzyskać odpust jubileuszowy za siebie lub jakąś osobę zmarłą. Ostatnio rok 2004 ogłoszono takim Świętym Rokiem. Z okazji Roku Świętego otwarto 25 lipca 2004 r. Porta Itineris Iacobi - specjalne Wrota Świętego Jakuba, granitową bramę pielgrzymią, o wysokości 16 metrów, z brązowymi podobiznami 20 najsłynniejszych pielgrzymów, w tym Jana Pawła II, który był tu w październiku 1982 r. i sierpniu 1989 r. (Światowy Dzień Młodzieży). Brama składa się z dwóch bloków granitowych - okrągłego i kwadratowego.
W pielgrzymkach do Santiago, zwanego do tej pory duchową stolicą Europy, uczestniczy coraz więcej osób z Polski. Wielu z nich wybiera tzw. szlak francuski, liczący z Roncesvalles do Santiago 754 km. Przejście tego szlaku zajmuje ok. 28-32 dni. Najbardziej cenione są jednak pielgrzymki rozpoczynane zgodnie ze średniowiecznym zwyczajem, tzn. spod własnych drzwi.
Co ciekawe, do grobu św. Jakuba można pielgrzymować pieszo, rowerem lub konno. Żeby pielgrzymka była ważna, należy pokonać minimum 150 km. Jeśli ktoś przerywa pielgrzymkę, to w następnym roku rozpoczyna ją od miejsca, w którym ją przerwał.
Już od XII w. znane są szczególnie cztery ?drogi św. Jakuba?. Trzy drogi przecinają Pireneje na przełęczy Roncesvalles: pierwsza z nich wychodzi z Tours, druga z Vezalay, trzecia z Le Puy. Czwarta droga, zaczynająca się w Arles, przecina Pireneje na przełęczy Somport. Najczęściej pielgrzymowano w samotności lub w małych kilkuosobowych grupach, zabierając ze sobą tylko to, co jest najbardziej potrzebne. Wzdłuż szlaku prowadzącego przez północną Hiszpanię, co ok. 30 km powstały miejsca dla pielgrzymów, aby mogli się schronić. Po przybyciu do celu, w jednej z kaplic pątnicy otrzymywali pisemne potwierdzenie odbycia pielgrzymki, tzw. kompostelę.
Symbolem pielgrzymek do Santiago stała się muszla. Średniowieczni pątnicy, idąc brzegiem morza zbierali muszle i zanosili je do Santiago. Uważano, że przyniesione przez pielgrzymów muszle posiadają niezwykłą, cudowną moc, ponieważ dotykały relikwii świętego. Zbierano też do nich wosk ze świec z ołtarza. Takie muszle chętnie kupowano od pielgrzymów.
Niezwykle barwnym, jak i tajemniczym rytuałem pielgrzymim jest zapalanie botafumeiro, 54-kilogramowej srebrnej kadzielnicy zawieszonej u stropu 32-metrowej kopuły katedry. Kołysze ją na linach aż ośmiu mężczyzn. Widok płomienia przecinającego w kłębach dymu powietrze jest doprawdy niezwykły.
Co ciekawe, pielgrzymki do Santiago w XXI wieku wcale nie zanikają, a wręcz przeciwnie, stają się coraz bardziej modne.