Elżbieta Sęczys (
oprac. )
SZLACHTA WYLEGITYMOWANA W KRÓLESTWIE POLSKIM W LATACH 1836–1861
Warszawa 2000
wyd. II, ss. 850
format B5
oprawa twarda lakierowana
stan idealny (nowa w folii)
W książce zgrupowano i usystematyzowano informacje dotyczące poszczególnych osób i rodzin rozproszonych w spuściźnie aktowej II Rady Stanu, Ogólnego Zebrania Warszawskich Departamentów Rządzącego Senatu, Deputacji Szlacheckiej i Kancelarii Marszałka Szlachty Guberni Warszawskiej, Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i zachowanej szczątkowo Heroldii Królestwa Polskiego, a więc urzędów, które prowadziły w latach 1836–1861 weryfikację szlachty w Królestwie Polskim.
Publikacja obejmuje tę część dawnej szlachty, która udowodniła szlachectwo przed Heroldią Królestwa Polskiego, oraz szlachtę nową z wyłączeniem niedziedzicznej.
Weryfikacja szlachty Królestwa, która w założeniu prawodawcy miała zakończyć się w ciągu 2 lat, wskutek wielokrotnych prolongat trwała 25 lat. W tym czasie tylko 747 osobom przyznane zostało szlachectwo nowe, a ponad 17 tys. Szlachty dawnej uzyskało potwierdzenie stanu. Wśród tych ostatnich znalazły się przede wszystkim osoby, które posiadały wymagane prawem dokumenty lub dysponowały odpowiednim funduszem na ich wyszukanie i były zainteresowane profitami, jakie dawało udowodnione szlachectwo (np. uprzywilejowany status służby wojskowej — zwolnieniem z przymusowego zaciągu, skrócenie służby z 15 do 10 lat, dostępem do stopni oficerskich; preferencje w dostępie do szkół szczebla średniego i wyższego).
Rachuby na korzyści z posiadania szlachectwa udowodnionego, jak i emocjonalny stosunek do klejnotu szlacheckiego decydowały o podejmowaniu żmudnych i kosztownych zabiegów w celu jego potwierdzenia. W staraniach tych często uciekano się do fałszerstw. Za sprawą dobrze opłaconych pośredników i archiwistów przedstawiano Heroldii dokumenty, a których w zależności od potrzeb zmieniano nazwisko, datę lub z cząstkowej robiono całą wieś. Część fałszerstw wykrywano już na wstępie, inne dopiero po latach.
Nie cała szlachta Królestwa była zainteresowana potwierdzeniem szlachectwa. Starań takich nie podejmowała ziemiańska arystokracja, która nie czuła się zagrożona w swej pozycji społecznej, jak i ta część szlachty osiadłej, która kierując się niechęcią do obcej biurokracji, opinię sąsiadów przedkładała nad decyzję Heroldii.
W publikacji wymieniono wszystkie osoby objęte w latach 1836–1861 weryfikacją w Królestwie Polskim, lecz zakres informacji dotyczącej każdej z nich jest bardzo różny. Decyduje o tym zarówno miejsce zamieszkania, jak i rok uzyskania potwierdzenia szlachectwa. Najpełniejsze zapisy odnoszą się do szlachty guberni warszawskiej, ponieważ są oparte na prawie kompletnie zachowanych aktach deputacji szlacheckiej i kancelarii marszałka szlachty tej guberni.
W założeniu swym ma nie tylko ułatwić badaczowi dotarcie do interesujących go materiałów genealogicznych, ale też stanowić pewne uzupełnienie do herbarzy Bonieckiego, doprowadzonego do litery M i Uruskiego, kończącego się na literze R, rozszerzając ujęte w nich hasła, a w niektórych przypadkach korygując podane w nich błędne informacje.
Po krótkim wstępie opisującym działalność i zasoby poszczególnych urzędów następuje wykaz szlachty wylegitymowanej w kolejności alfabetycznej.
• • • •
Zapraszam do licytacji.
