Przed zalicytowaniem proszę zapoznać się ze stroną „O mnie”
Kupując więcej książek oszczędzasz na wysyłce!!!:)
bowiem bez względu na ilość zakupionych książek jej koszt doliczamy tylko raz
i zawsze wynosi on 7,50 zł (paczka, polecony ekonomiczny), lub 9 zł (priorytet)
2005
234 str
stan dobry
Spis treści
Wstęp..................................................5
Rozdział 1. Szkolnictwo dominikańskie w średniowieczu.........12
Święty Dominik Guzman i konstytucje zakonne...................12
Dyskusja nad charakterem kultury szkolnej dominikanów w średniowieczu . . 14
Nowicjat........ ......................20
Szkoła konwentualna ...................26
Studia prowincjalne.....................29
Studia generalne w zakonie .........................36
Zdobywanie stopni uniwersyteckich Dominikanie a uniwersytety.........41
Rozdział 2. Początki zakonu dominikanów w Krakowie..........46
Założenie konwentu Świętej Trójcy w Krakowie.......................46
Początki szkoły konwentualnej ... .............................52
Rozdział 3. Szkoły i studia dominikanów krakowskich w drugiej połowie XIII i XIV w.......................................60
Lektorzy...................................................60
Początki studiów prowincjalnych w Krakowie.........................70
Organizacja i program studiów....................................75
Rozdział 4. Powstanie studium generalnego dominikanów
w Krakowie............................................82
Rozwój dyskusji naukowe;......................................82
Materialne warunki funkcjonowania studium generalnego ..............87
Sytuacja w Królestwie Polskim, zakonie i prowincji polskiej dominikanów... 92 Dominikanie a erygowanie wydziału teologicznego na Uniwersytecie
Krakowskim................................................99
W poszukiwaniu pierwszego regensa............................... 106
Rozdział 5. Szkoły i studia w konwencie Świętej Trójcy
w Krakowie w XV i na początku XVI w. .................112
Kadra nauczająca.............................................112
Bracia studenci...............................................116
Zakonnicy krakowscy na studiach zagranicznych.....................119
Dominikanie a Uniwersytet Krakowski.............................122
Organizacja szkól i profil kształcenia...............................147
Zakończenie.................................................163
Aneks nr 1. Kadra nauczająca w szkołach i studiach konwentu
Świętej Trójcy w Krakowie w XV w. .........................166
Aneks nr 2. Kadra nauczająca w szkołach i studiach konwentu
Świętej Trójcy w Krakowie na początku XVI w................173
Aneks nr 2. Studenci generalni i partykularni w konwencie Świętej
Trójcy w Krakowie w latach 1[zasłonięte]447-14 oraz 1[zasłonięte]501-15......177
Aneks nr 4. Dominikanie studenci i graduaci na Uniwersytecie
Krakowskim do 1530 r. ....................................180
Summary....................................................185
Wykaz skrótów...............................................188
Bibliografia..................................................191
Indeks osób..................................................215
Wstęp
Tematem pracy są dzieje ośrodka szkolnego, który funkcjonował w dominikańskim konwencie Świętej Trójcy w średniowiecznym Krakowie.
Szkolnictwo dominikańskie od dawna było obiektem badań nauko-wych. Szczególnie intensywnie zajmowano się początkami zakonnego systemu szkolnego i jego rozwojem do połowy XIV w., wówczas bowiem ostatecznie ukształtowała się zhierarchizowana struktura studiów zakonnych . Dla tego okresu powstała niedawno imponująca rozprawa Miechele Mulchahey, Dotkliwie brakuje podobnej syntezy dla późnego średniowiecza .
Szkolnictwo i kultura intelektualna dominikanów polskich były przedmiotem intensywnych rozważań również w polskiej historiografii. Spośród najbardziej zasłużonych dla rozwoju tych badań uczonych wypada wymienić Jerzego Kłoczowskiego - twórcę i animatora nowoczesnych polskich badań nad zakonami mendykanckimi, a szczególnie dominikanami, Jerzego B, Korolca, Pawła Kielara, Wacława Bucichow-skiego, Jana A. Spieża oraz Krzysztofa Kaczmarka. Mimo bogatej literatury przedmiotu tematyka ta nie została jednak wyczerpana. Niedawno Jerzy Kłoczowski wskazał na potrzebę prowadzenia dalszych systematycznych badań nad kulturą intelektualną zakonu kaznodziejskiego, w tym rozpoznania ich własnego systemu edukacyjnego, który wcześniej zdawał się być już dostatecznie zanalizowany. Przedstawione ostatnio przez Krzysztofa Stopkę podsumowanie polskich studiów nad zakonnymi strukturami szkolnymi w średniowieczu oraz nowy kwestio-
nariusz badawczy opracowania szkół zakonnych pokazały, że tematyka nie została jeszcze wyczerpana.
Jerzy Kłoczowski słusznie proponował prowadzenie szerokich studiów porównawczych dla krajów Europy Środkowej, niemniej jednak jest rzeczą oczywistą, że drogą do ujęć syntetycznych muszą się stać studia nad dziejami i dorobkiem mniejszych wspólnot. O ile w przypadku dominikanów obranie prowincji jako kategorii badawczej wydaje się zrozumiałe i poprawne metodologicznie, o tyle wątpliwości powstają w sytuacji, gdy badania dotyczą pojedynczego konwentu, w przypadku niniejszej pracy - krakowskiego. Wynika to z jednolitości standardów edukacyjnych zakonu, jego scentralizowanej struktury i funkcjonowania zakonników nie na zasadzie przywiązania do danego konwentu, lecz operowania na obszarze całej prowincji i poza nią. Krakowskimi w ścisłym sensie byli zakonnicy, którzy w konwencie Świętej Trójcy złożyli profesję (fratres nativi), lecz źródłowe ustalenie tego nie jest dla znakomitej większości możliwe. W szerokim znaczeniu chodzi o tych braci, którzy działali i tworzyli, nawet przejściowo, w krakowskim konwencie. Jednakże wielokrotnie przemieszczani do innych klasztorów, współtworzyli także historię tamtych wspólnot. Mało tego, nierzadko kapituły lub generałowie zmieniali ,,filiację" zakonników, dając im prawo bycia filii nativi innego konwentu niż ten, w którym złożyli śluby zakonne. Tym samym historia klasztoru Świętej Trójcy nierozerwalnie zazębia się z dziejami innych klasztorów.
Można jednak wskazać argumenty na rzecz opracowania szkolnictwa w skali konwentu, zwłaszcza z myślą o przyszłej monografii dziejów klasztoru. Już dawniej padały propozycje opracowania dziejów pojedynczych domów zakonnych. Taki program badawczy w odniesieniu do kultury umysłowej dominikanów wrocławskich zarysowywał J.B. Ko-rolec. Jakkolwiek dla konwentu krakowskiego nie ma podstawowej
przesłanki, na jakiej ów badacz oparł swój wybór - tj. zachowanego księgozbioru - jednak ranga tego ośrodka w dziejach polskich dominikanów ułatwia przyjęcie podobnej perspektywy.
Konwent krakowski zajmował szczególne miejsce w prowincji, jako pierwsza co do starszeństwa wspólnota dominikańska, opromieniona nadto świętością swego założyciela - św. Jacka, a także jako stołeczny ośrodek prowincji, którą to funkcję utrzymał w rywalizacji z Wrocławiem, i wreszcie jako centrum szkolne prowincji z racji funkcjonowania tu zakonnego studium generalnego. Tę pozycję potwierdzała wielkość konwentu, polityczne i kulturalne znaczenie aglomeracji miejskiej Krakowa tak w Polsce dzielnicowej, jak i w odrodzonym Królestwie Polskim, wreszcie funkcjonowanie tu uniwersytetu.
Średniowieczne dzieje konwentu Świętej Trójcy zamykają się między datą fundacji w latach 1[zasłonięte]222-12 a końcem pierwszej ćwierci XVI w. (1525 r.). Jest to umowna cezura końcowa polskiego średniowiecza. Brakuje studiów nad nowożytnymi dziejami konwentu, zwłaszcza nad XVI w., które pozwalałyby określić ciągłość i zmienność jego czynników rozwojowych na przełomie wieków średnich i epoki nowożytnej. Wydaje się jednak, że ogólne znaczenie przełomu reformacyjnego w dziejach zakonu i prowincji polskiej może być istotnym dodatkowym uzasadnieniem końcowej cezury chronologicznej.
Konwent braci kaznodziejów u Świętej Trójcy w Krakowie nie posiada nowoczesnej monografii historycznej. Jedyna dotąd krótka synteza pióra Sadoka Barącza z 1888 r. nie ma już istotnej wartości. Istnieje natomiast wiele studiów szczegółowych. Ostatnio znakomitą syntezę rozwoju architektury kościoła i klasztoru do początku XIV w. przedstawił
Marcin Szyma. Niniejsza książka jest przyczynkiem do monografii tego konwentu. Opiera się w dużej mierze na wynikach moich badań nad kulturą umysłową dominikanów krakowskich.
W opracowaniu tematu korzystałem przede wszystkim z zasobu Archiwum Polskiej Prowincji OO. Dominikanów w Krakowie (ADK) Zasób aktowy klasztoru krakowskiego wyszedł w zasadzie obronną ręką z katastrof dziejowych, w przeciwieństwie do biblioteki. Dla tej ostatniej tragiczne w skutkach były zwłaszcza pożary w 1462 i 1850 r., w pewnym stopniu także pobyt Szwedów w klasztorze w latach 1656--1657 i 1702 oraz wizyty oświeceniowych „książkołapów". Posiadamy ogólny opis księgozbioru pióra Michała Siejkowskiego z drugiej połowy XVIII w. W 1820 r. szczegółowy opis klasztoru i kościoła objął też bibliotekę, niestety podając tylko sumaryczne dane o jej liczebności i rodzajach ksiąg. Katalogu biblioteki nie udało się dotąd odnaleźć. Prawdopodobnie była to odrębna księga, która spłonęła wraz z całym księgozbiorem. Obecnie biblioteka, oprócz krakowskich ksiąg chórowych z początku XVI w., w większości składa się z rękopisów proweniencji raciborskiej i lwowskiej. Zasób ten w części jest znany dzięki katalogowi Zofii Włodek. Natomiast zbiór inkunabułów i starodruków jest właśnie opisywany. |
|
|
|
|
