|
|
Spacerkiem
Po starej Szczawnicy
i Rusi Szlachtowskiej
przewodnik
Barbara Alina Węglarz
Wydawnictwo Rewasz 2011, Stron 250
Wydawnictwo w kolorze, 235 ilustracji (archiwalne i współczesne), okładka miękka ze skrzydełkami, wewnątrz przedniego plan centrum Szczawnicy,
wewnątrz tylnego mapka Rusi Szlachtowskiej
rozmiar: 13,5 cm X 20,5 cm
Zwierzenia Autorki
Przed kilkunastu laty, kiedy po raz pierwszy opisywałam drogi spacerowe po Szczawnicy, przyświecała mi idea ukazania dziejów miejscowości poprzez historię poszczególnych budynków. Wydawało mi się niezwykle frapujące dotrzeć do najstarszych faktów związanych z danym budynkiem, kto go zbudował i kim był, co się tam znajdowało i jakie architektoniczne zmiany zachodziły ? wiedząc, że za fasadą każdego z nich częstokroć kryją się ciekawe historie rodzinne, a ludzie, którzy je budowali wpisali się w dzieje uzdrowiska. Okazało się, że ta forma przewodnika odpowiada czytelnikom, co zachęciło mnie do dalszej pracy nad rozszerzeniem wielu wątków. Przed kilkunastu laty nie udało mi się dotrzeć do wielu istotnych informacji, które po dodatkowych poszukiwaniach mogły znaleźć się dopiero w tym wydaniu. Niektóre dane zamieszczone w poprzednich wydaniach musiały ulec weryfikacji, czasami sprostowaniu, jeszcze inne zostały poszerzone. Wiele opisów odnoszących się do współczesności okazało się już nieaktualnych, bo tempo zmian, jakie dokonują się na naszych oczach jest ogromne. Podjęłam więc decyzję, by w zdecydowanej większości nie dokumentować aktualnego stanu własności budynków i nie odnotowywać zmian wynajmu, dzierżawy itd.
Obecne wydanie zostało poszerzone o eseje o rodach związanych z uzdrowiskiem. Poza Szalayami (o których pisałam już poprzednio) zamieściłam też biogramy Stadnickich, Kołączkowskich i szkic o rodach góralskich. Uznałam, że dla pełniejszego obrazu historii uzdrowiska w konwencji, jaką obrałam dla przewodnika historycznego powinny zostać poruszone tematy kreślące rozwój uzdrowiska, także wtedy gdy właścicielką jego była Akademia Umiejętności, jak przedstawiało się życie kulturalne u wód, w co musiał być ubrany gość kąpielowy gdy przyjeżdżał do zdrojowiska itd. Z uwagi na to, iż w ostatnim czasie powstał w Szczawnicy ?Szlak godeł szalayowskich? zamieściłam esej o drewnianych tablicach z godłami, aby przybliżyć czytelnikom historię tej wyjątkowej atrakcji turystycznej.
Również w rozdziale dotyczącym Rusi Szlachtowskiej zostały zamieszczone nowe informacje dotychczas niepublikowane, m.in. wykaz parochów w parafii Szlachtowa i Jaworki za lata 1769?1947, mało znany fakt o szlachtowskim pochodzeniu księdza Ruczki zwanego ?Ojcem Sybiraków?, czy nieznane kulisy z przebiegu akcji "Wisła", która na tym terenie została zakończona najpóźniej, bo dopiero w 1950 r.
Życząc przyjemnej lektury zapraszam na spacer po starej Szczawnicy i Rusi Szlachtowskiej.
Spis treści
Słowo wstępne
Raptularz szczawnicki
Szalayowie, Szalayowie
Pierwsi Szalayowie na ziemiach polskich; Szalayowie nabywają grunty (1828 r.); Józef Stefan Szalay; ostatnie pokolenia Szalayów
Gdy Akademia Umiejętności uzdrowiskiem zarządzała
Ród Stadnickich (Adam Stadnicki i jego dokonania w Szczawnicy; Stadniccy w ruchu oporu)
Kołączkowscy (Maria i Bogusław Kołączkowscy; Zbigniew Kołączkowski)
Szczawnickie rody góralskie
Chałupy gazdów szczawnickich i drewniane tablice z godłami
Jak do Szczawnic podróżowano
Garderoba gościa kąpielnego
Z życia kulturalnego w zdrojowisku
Spacer przez Niżną Wieś
Spływ Dunajcem i Droga Pienińska
Ulicą Główną
Po Parku Dolnym
Spółka Zdrojowisk Krajowych; Zakład Wodoleczniczy Józefa Kołączkowskiego; Spacer alejkami
Spacer po centrum
Ulicą Zdrojową
Na Placu Dietla
Ulicą Języki i Kowalczyk
Po Parku Górnym
Ulicą Jana Wiktora
Ulicą Szalaya
Przez Szczawnicę Wyżną w stronę Sewerynówki
Ruś Szlachtowska
Wędrując po Rusi Szlachtowskiej
Wyznanie i proces kształtowania się świadomości narodowej
Osadnictwo
Rody na Rusi Szlachtowskiej
Z zapisków historycznych
Okres okupacji niemieckiej i wysiedlenie
Chyże i zagrody Konowałów, Ziębów, Karpiaków, Bulaków...
Zajęcia Kornajów, Prokwitów, Tyndarów...
Ubiór Kseni Burdź i Fiodora Hołowacza
Strój męski; Strój kobiecy
Cerkwie i kapliczki przydrożne
Harnaś nad harnasiami
Literatura
|
