Szałwia Lekarska

(Salvia Officinalis)

Wieloletni, mrozoodporny, aromatyczny półkrzew z rodziny
Lamiaceae, pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego
(Grecja, Włochy, Albania, Jugosławia ).

Nazwa wywodzi się od łacińskiego "salvus" - zdrowie.
Roślina nie przetwa polskiej zimy, powinna zostać
przeniesiona do domu lub szklarni przed pierwszymi mrozami.
Naturalnie występuje na słonecznych zboczach i skałach,
glebach wapiennych i średnio wilgotnych.

Osiąga wysokość 50-70 cm, ma skłonność do pokładania się.
Łodyga drewniejąca od dołu, cała roślina lekko owłosiona.
Liście zielono-srebrne, miękkie w dotyku, bardzo aromatyczne.
Kwiaty fioletowo-niebieskie, kwitnie od maja do czerwca.
Może być rozmnażana przez sadzonki, podział kępy lub nasiona.
Najlepiej rośnie w lekkiej, przepuszczalnej, kamienistej,
glebie w słonecznym miejscu.
Roślina ozdobna nadająca się na rabaty.

Znana już w starożytności jako roślina lecznicza,
a także magiczna. Suszone liście szałwii są używane
jako przyprawa od czasów starożytnych.
Arabscy uczeni twierdzili, iż spożywanie szałwii przedłuża życie.
Rzymianie wprowadzili ją prawdopodobnie do Europy z Egiptu
jako zioło lecznicze. Grecy i Rzymianie stosowali ją jako
lekarstwo na ukąszenia węża, problemy ze wzrokiem,
utratę pamięci, środek moczopędny, ściągający, do miejscowego
znieczulania skóry, również do odpierania zła i zwiększania
płodności kobiet. Uważano ją za afrodyzjak.

W starożytnym Rzymie zbiorom szałwii jako rośliny magicznej
towarzyszyły określone zwyczaje.
Rośliny zbierano podczas ceremonii, bez udziału żelaza,
zbierający musieli wcześniej wziąć kapiel, byli ubrani w białe
tuniki i byli boso, wcześniej składano ofiarę z chleba i wina.
We wczesnym średniowieczu roślina była uprawiana głównie
w ogrodach klasztornych.
Przez cały okres średniowiecza była bardzo znaną rośliną
i wchodziła w skład wielu mikstur. Potwierdza to powiedzenie:
"Kto ma szałwię w ogrodzie, nie potrzebuje lekarza".
W średniowieczu stosowano ją jako lek na przeziębienia,
gorączkę, padaczkę, choroby wątroby i zaparcia.

W Polsce znane było przysłowie:
"U kogo szałwia w ogrodzie, tego kostucha nie ubodzie".
Była jednym ze składników "octu czterych złodzieji" - dziwnej
mieszanki ziół, która miała rzekomo chronić przed zarazą.
Ekstrakt z szałwii jest doskonałym utrwalaczem perfum.
Jest to roślina miododajna.
Była i nadal jest używana również do destylacji olejku.










Pojawia się w wielu europejskich kuchniach, zwłaszcza włoskich,
bałkańskich i bliskowschodnich. W Wielkiej Brytanii jest
uznawana za jedno z ważniejszych ziół, wraz z pietruszką,
rozmarynem i tymiankiem. W zachodniej kuchni używana
do przyprawiania tłustych potraw, serów i niektórych napojów.
Stosuje się ją jako dodatek do warzyw, sałatek, sosów, zup
warzywnych, farszów, ciast i deserów. Idealnie komponuje się
z daniami, których składnikami są pomidory, kapusta i groch.
Jej aromat dobrze współgra z rozmarynem.
w Palestynie i Chinach jest używana codziennie
do przygotowania pachnącej herbaty.

Kwiaty są stosowane w przemyśle spożywczym jako dodatek
do dżemów. Szałwia zawiera duże ilości witaminy B1,
witaminy PP, karotenów (witaminy A) i duże ilości witaminy C.

Ma pikantny, lekko gorzki smak, dlatego należy używać
jej oszczędnie. Zbyt duża ilość nadaje potrawie
nieprzyjemny zapach. Podczas suszenia smak nasila się.

Liście można zbierać od wiosny do jesieni, tak często, jak to
konieczne. Powinny zostać szybko wysuszone, w cienistym
przewiewnym miejscu. Suszona może być przechowywana
do 3 lat w szczelnym opakowaniu.

Powinny jej unikać kobiety w ciąży (może wywołac poronienie)
i karmiące piersią (zatrzymuje laktacje).
Nie powinna być przyjmowana regularnie lub w zbyt dużych
dawkach, ze względu na zawartość tujonu.










Własciwości:

antybakteryjne, antyseptyczne, przeciwgrzybicze,
przeciwgorączkowe, ściągające, przeciwskurczowe, estrogenowe,
hipoglikemiczne, pobudzające, antyperspirant, antybiotyk,
tonik żołądkowy, wywołuje miesiączkę (ma korzystny wpływ
na menstruację), pomaga w gojeniu ran, wzmacnia dziąsła
i zapobiega krwawieniu, wspiera funkcje układu nerwowego,
przeciwbólowe i uspokajające na skurcze żołądka,
ma pozytywny wpływ na zapalenie błony śluzowej żołądka,
wzmaga perystaltykę jelit, łagodzi wzdęcia.


W herbacie lub dodana do potrawy jako przyprawa,
ułatwia trawienie. Stosowana w leczeniu cukrzycy,
obniża poziom cukru we krwi.
Działa kojąco na depresję, zmęczenie, wyczerpanie.

Poprawia pracę układu trawiennego, napary lub inhalacje
łagodzą zapalenia migdałków, górnych dróg oddechowych,
gardła, jamy ustnej i skóry. Zewnętrznie używana do płukania
i dezynfekcji jamy ustnej, gardła, przy ropnym zapaleniu
dziąseł, pleśniawce, anginie, chrypce, zapaleniu krtani,
ponadto likwiduje nieświeży oddech
(napar lub żucie świeżych liści).

Olejek ma silne właściwosci bakteriobójcze i używa sie go
do inhalacji przy problemach z układem oddechowym.

Stosowana zewnętrznie usuwa łupież i zmniejsza przetłuszczanie
sie włosów, do ostatniego płukania włosów po umyciu nalezy
użyć naparu, ponadto napar przyciemnia włosy i powoduje
że są bardziej lśniące. Leczy skórę problematyczną i trądzikową,
zmniejsza rozszerzone pory.

Napar dodaje się do kąpieli w chorobach reumatycznych,
nadmiernym poceniu się, wysypkach i innych schorzeniach
skórnych. Napar z liścia powoduje zmniejszenie laktacji
lub całkowity jej zanik. Herbatka z liści przeciwdziała biegunce,
służy też do irygacji pochwy w upławach.

Szałwia okazała się skuteczna w leczeniu łagodnej lub
umiarkowanej choroby Alzheimera. Napar używany
do okładów na trudno gojące się lub ropiejące rany, siniaki,
owrzodzenia żylakowate nóg.

Roślina jest także polecana do leczenia zapalenia przewodu
pokarmowego, wrzodów żołądka, zapalenia żołądka, zapalenia
jelita grubego, wzdęć, wątroby, pęcherzyka żółciowego, nerek,
obrzęków, miażdżycy, zapalenia stawów, rwy kulszowej,
hemoroidów, owrzodzeń, krwawiących dziąseł, w leczeniu
niepłodności kobiet, cukrzycy, obfitego pocenia się
w okresie menopauzy.