| |
Synderesis
et conscientia
Koncepcje podmiotowej normy moralnej w
tekstach Tomasza z Akwinu - jej źródła i
kontynuacjw
Zatorowski Jan
Wydawnictwo: Von Borowiecky
ISBN:
978-83-[zasłonięte]-4844-2
Format: 14.5x20.5cm
Liczba
stron: 238
Oprawa: Miękka
Wydanie: 2013
r.
Publikacja poświęcona jest
zagadnieniu sumienia. Przedstawia dochodzenie do koncepcji
sumienia ogólnego i szczegółowego od czasów Sokratesa aż do
czasów nam współczesnych. Omawia i podkreśla znaczenie
podmiotowej normy moralnej, jaką jest pierwsza zasada
ludzkiego postępowania: czyń dobro, unikaj zła. Sumienie,
inaczej mówiąc, jest skłonnością naturalną intelektu do dobra.
Tę zdolność intelektu nazywamy synderezą. Ona właśnie skłania
nas ku dobru, a "trzyma" z dala od zła... O ile, rzecz jasna,
człowiek podejmie "wyzwanie", jakim jest dla niego
usprawnianie w sobie stałe i ciągłe naturalnych zdolności, w
tym także tej.
Publikacja niezwykle ważna w
czasach ogólnego kryzysu moralnego, bo zwraca uwagę na
strukturę człowieka i jej wewnętrzny porządek. Podkreśla
rozumność istoty ludzkiej i jej wolność. Rozumność i wolność
jako elementy istotowe struktury ludzkiej wyróżniają człowieka
spośród stworzeń tego świata, niejako przenoszą go powyżej
doczesności, odnoszą do porządku wiecznego istnienia, kierują
ku Bogu, sytuują pośród bytów osobowych, jakimi są Aniołowie i
Osoby Trójcy Świętej. Człowiek, współstanowiony przez duszę,
której władzami są właśnie intelekt i wola, może ich co prawda
nie używać, nie być świadomym dysponowania nimi i posługiwania
się nimi, ale one stanowią jego wyposażenie i decydują o jego
człowieczeństwie. Konkretny człowiek nie może pozbyć się swego
człowieczeństwa, swej istoty, ale może się człowieczeństwu
sprzeniewierzyć, mówiąc literacko może dopuścić dominowanie w
sobie tego, co w nim ze zwierzęcej bestii. Mówimy wtedy
zarówno o zezwierzęceniu człowieka, jak i - nazywając
poszczególne akty ludzkiego działania - postępowaniu
nieuporządkowanym, a więc takim, które zaprzecza wewnętrznemu
porządkowi struktury ludzkiej. Innymi słowy nazywamy
nieuporządkowanymi te zachowania ludzkie, które abstrahują od
wewnętrznego porządku w człowieku, którego swoiście pilnuje, i
na którego szczycie stoi intelekt i sumienie. Pomocą im są
właśnie pierwsze zasady. Rozum ludzki posiada szczególną
zdolność odczytania i nauczenia się pierwszych zasad bytowania
i poznania, w swej funkcji rozumu praktycznego posiada
zdolność uzyskania i sprawnego posługiwania się pierwszą
zasadą postępowania, roztropnością i sprawnością
sztuki.
Rzadko podkreśla się fakt związku
sumienia z wolnością człowieka. Człowiek tymczasem manifestuje
swą wolność właśnie poprzez postępowanie zgodne ze swym
sumieniem. W tym sensie więc wierność własnemu sumieniu jest
podstawą ludzkiej wolności i autonomii.
|
