Jędrzej Morawiecki

Syberyjska sekta wissarionowców

jako fenomen społeczno–religijny

Książka nowa (zafoliowana próżniowo w drukarni)

ISBN: 978–83–7507–091–0
[ format B5, s. 416, indeks osobowy ]

Idea tej książki powstała podczas pierwszego wyjazdu do syberyjskiej Zony — otoczonego tajgą terytorium sekty wissarionowców, skupionego wokół Miasta Słońca i Góry Suchej. Na górze tej mieszka Wissarion — były pracownik milicji drogowej, który na początku lat 90. ogłosił się Chrystusem. Badania sekty rozpoczęto w roku 1999. Od tego czasu zorganizowano pięć ekspedycji. Obserwacja uczestnicząca, wywiady biograficzne i działania quasi–eksperymentalne złożyły się na studium przypadku. Studium, w którym starano się ukazać pewne marginalizowane zwykle aspekty rosyjskiej religijności, a także postawić pytania dotyczące rzeczywistości społecznej, w której sami jesteśmy zanurzeni. Ujmując natomiast rzecz mniej akademicko — książka jest socjologiczną opowieścią o buncie i cenie za ten bunt płaconej. O kontestacji młodego rosyjskiego kapitalizmu i konsumpcjonizmu, „rokendrowolowej” ucieczce religijnych kaskaderów i goryczy ponownej instytucjonalizacji, stratyfikacji i komercjalizacji ruchu. Opowieścią o utopijnym „wyjściu z Systemu” i powrocie do niego.

Jędrzej Morawiecki (ur. 1977) — reportażysta, tłumacz, podróżnik; doktor socjologii i literaturoznawstwa; współtwórca grupy Dziennikarzy Wędrownych; laureat nominacji do nagrody „Press” i wielu nagród za filmy dokumentalne, a także za reportaże radiowe o Rosji (nagroda specjalna na Krakowskim Festiwalu Filmowym, „Polska i Świat”, stypendium im. Jacka Stwory i inne); pracuje jako adiunkt w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego.

Spis treści

Wstęp

Rozdział I. Podłoże historyczne sekt rosyjskich

1.1. Fenomen kontestacji religijnej w Rosji — wprowadzenie i próba periodyzacji
1.2. Omówienie wybranych opisów historycznych sekt rosyjskich
1.3. Tradycja herezji a współczesna rzeczywistość społeczna Rosji
1.4. Geneza ruchu wissarionowców

Rozdział II. Metodologiczny

2.1. Ogólna koncepcja badawcza
2.2. Analiza Najnowszego Testamentu jako badania pilotażowe
2.3. Operacjonalizacja. Metody eksploracji Zony
2.4. Projekcja świata i komunikacji interpersonalnej. Sposób analizy materiału
2.5. Grupa w działaniu. Sposób analizy materiału

Rozdział III. Droga życiowa wissarionowców w ich własnych oczach

3.1. Świat do spotkania z Nauczycielem — krytyka rzeczywistości świeckiej
3.2. Opis momentu konwersji
3.3. Świat po konwersji w oczach wiernych

Rozdział IV. Sekta w działaniu

4.1. Relacje wewnętrzne i zewnętrzne — sposób selekcji materiału
4.2. Relacje zewnętrzne — stosunek sekty do administracji państwowej i do innych ruchów religijnych
4.3. Polityka sekty wobec mass mediów zewnętrznych
4.4. Mechanizm werbunku bezpośredniego
4.5. Agitacja kolektywna a sakroturystyka. Dwie funkcje imprez masowych
4.6. Agitacyjne komunikaty władzy symbolicznej przypisywane ikonie centralnej
4.7. Niektóre deklarowane i realne mechanizmy komunikacji wewnętrznej
4.8. Wykrywanie mowy ezopowej w komunikatach wewnętrznych
4.9. Rodziny Wioskowe i Miasto — wizja deklarowana a realne mechanizmy władzy
4.10. Ekonomia — utopia równości, kompromisy i stratyfikacja
4.11. Relacje kobieta–mężczyzna — realizacja postulowanego modelu „rodziny naturalnej”
4.12. Zagrożenia wewnątrz Zony — projekcja i realne przejawy
4.13. System edukacyjny

W miejsce wniosków
Aneks — fragmenty oficjalnego wywiadu z Wissarionem
Wykaz respondentów udzielających wywiadów autobiograficznych
Bibliografia

Indeks osobowy

W spisie nie uwzględniono tłumaczy i autorów występujących jedynie w bibliografii
Abramowska J. 265, 402
Agafia (wyznawczyni staroobrzędowców odkryta na początku lat 90. w tajdze) 38
Alieksiej Katorżnik 118, 259, 272, 273, 400
ojciec Andriej [Joannow] 15, 17, 18, 408
protopop Awwakum 13, 17, 18, 38, 408, 409
Babbie E. 51, 64, 65, 67, 77, 198, 402
Bagajew W. 110, 163, 355, 400
Balcerowicz L. 101
Bauman Z. 93, 402
Benedyktowicz Z. 212, 402
Bereś S. 10
Berger P. 8, 9, 11, 50, 59, 86, 87, 97, 98, 99, 155, 200, 279, 391–6, 402, 408
Bieresławskij J. 197
Black J. 316, 408
Blumkin J. 25
Boncz–Brujewicz W. D. 22–24, 27, 199, 408
Boniecka B. 48, 402
Braudel F. 32, 402
Breżniew L. 139, 273
Briusow W. 25
Brusinow S. 83–4, 113, 116, 120, 136, 149, 150, 156–160, 163, 198, 202, 216–7, 249, 278, 291–296, 307, 318–319, 338–9, 361–72, 400
Casanova J. 99, 408
Castaneda J. 139, 144, 402
Castells M. 94, 408
Che Guevara E. 57, 102, 410
Chlewiński Z. 54
Chliebnoj W. 168, 372, 400
Chocimski Z. 99, 402
Cialdini R. 137, 281, 402
Connoly K. 72, 402
Cwigun M. 197
Czaadajew P. 36, 180
Czajkowski M. 98, 405–6
Czerniajewaja I. W. 206, 409
Czernomyrdin W. 171, 172, 214
Czewałkow S. 130, 280, 319–322, 400
Czubajs A. 115
Czyżewski M. 43
Dębiński K. 20, 21, 29, 402
Denis z Lipiecka 17, 18, 108, 118, 122, 143, 149, 156, 162, 167, 169, 182, 185, 197, 273, 313, 363, 400
Denisowa T. 18, 162, 167, 182, 185, 197, 273, 313, 363, 400
Denisowi bracia 18
Drużnikow J. 26, 102, 403
Duchowny z Góry 116, 255, 400
Dyoniziak R. 47, 51–2, 403
Van Dijk T. A. 43, 69, 402, 407
Fast P. 26, 403
Fiderkiewicz A. 99, 100, 403
Flyvbjerg B. 48, 64, 382, 403
Forrest L. 82, 407
Friedmann G. 94, 408
Frieske K. 51, 403
Fromm E. 241
Gajworonskij W. 243
Galon–Kurkowa K. 12, 44, 57, 405
Gandini E. 102, 410
Gawriła W. A. 161, 329, 330
Głowiński M. 265, 402, 403
Goban–Klas T. 211, 403
Godeé Molsbergen E. C. 15, 408
Goffman E. 69, 385, 403
Goode W. J. 46, 68, 403, 408
Gorki M. 25
Grybołow G. 197
Hass L. 180, 403
Hatt P. K. 46, 403
Huntington S. 101, 403
Ilf I. 24
Illarion–Krzywe Nóżki 18
Jan Paweł II (Karol Wojtyła) 57, 121, 214
Jawlinskij G. 272
Jesienin S. 25
Joann, metropolita Sankt–Petersburga i Ładogi 28
Josif (Igumen Wołokamski) 17
Jura Garncarz 136, 196, 243, 317–18, 324, 355, 356, 400
Jurij z Chutoru Łotewskiego 159, 400
Kapunkin W. 56, 136, 145–6, 156, 162, 170, 174, 195–6, 249, 400
Kapuścik J. 32
Karamzin N. 316, 408
Katz D. 69, 404
Kazakow K. 138, 139, 165, 171, 174, 400
Kazakow S. 114, 278, 283, 303, 312, 320, 370
Klibanow A. I. 22, 26, 27, 199, 408
Klimowicz T. 24, 28, 81, 141, 194, 213, 404
Kłoskowska A. 94, 404
Kojder A. 92, 403
Konecki K. T. 75
Kornilcew Je. 158, 159, 246, 335, 400, 401
Koroluk B. 31, 404
Koseła K. 92, 403
Kowylin I. A. 23
Kozyr–Kowalski S. 33, 49, 404, 407
Ksenofont (mnich) 19
Kubiak H. 43, 92, 403
Kuleszow W. 35, 408
Kunczik M. 89, 188, 404
Kurcz I. 404
Kurcz Z. 8, 16, 47, 387, 392, 404
Kurczewski J. 37, 404
Kwaśniewicz W. 92, 403
Łukaszenka A. 11
Lazari A. 32, 127, 405
Lenin W. I. 22, 23, 57, 62, 91, 92, 136, 199, 273, 312, 317, 408
Leończyk S. 21
Leonardo da Vinci 59, 132
Lewandowski E. 32–33, 404, 405
Liebied’ A. 272
Lissowski G. 51, 403
Luckmann T. 11, 47, 97–8, 305, 391, 393–5, 404, 408
Luhmann N. 103, 409
Ładczuk R. 8, 253, 342
Łepkowicz F. 7, 42
Łosiew F. 323
Magdoń A. 90, 211, 404
Majakowski W. 25
Malej I. 38, 404
Mandelsztam O. 25
Marciniak W. 25, 404
Margueritte B. 211
Mariański J. 11, 37, 41, 54, 99, 100, 102, 136, 388–95, 404
Markowski G. 241, 405
Marody M. 241, 405
Mathews G. 375, 376, 405
Mirżan z Pietropawłowki 162, 166, 240, 338–9, 368, 371, 375
Morawski W. 43, 403
Morin E. 69, 409
Migas M. 8, 31, 131, 342, 409
Ming Ming Pu 82, 407
Miszczuk I. 109, 112, 142, 212, 400, 409
Mochow I. 115, 123, 133, 150, 158, 161, 169, 174, 176, 177, 181, 277, 299, 303, 371, 400
Morawiecka J. 8
Morawiecka Z. 81, 405
Mucha J. 51, 92, 403
Murawski J. 8
Myung Hlee Kim 82, 407
Niedźwieńska A. 68, 406
Nadiedowa T. 150, 174, 400
Nietzsche F. 49
Nikon (patriarcha) 17
Nina — starsza Miasteczka Namiotowego 400
Nosowski Z. 98–9, 406
Nowak A. 316
Nowak S. 46, 68, 403, 404, 406
Nowicka E. 385, 402, 403
Nowik W. 19, 35, 36, 154, 409
Nowikow I., passim
Okopień–Sławińska A. 365, 402
Okudżawa B. 363
Olaszek B. 35
Olgowicz M. 17
Ostrowski A. N. 112
Ożegow S. 58, 154, 409
Paleczny T. 37, 50, 97, 101, 406
Pastuszenko J. 30–31
Pasza z Czeriemszanki, passim
Patrzałek W. 31, 93, 94, 406
Pawluczuk W. 51, 97
Pawłowicz Z. 37, 50, 406
Petrow W. 81, 409
Piatakowa M. 117, 123, 134, 140, 141, 148, 175, 177, 179, 259, 286, 287, 329, 355–6, 376, 379, 400
Pietrow J. 24
Pietrowicz K. 52, 94, 98, 100, 396, 407
Piwowarski W. 406
Podsiadło J. 301, 406
Polieżajewa L. 42
Polikarpowicz N. 38, 109, 110, 114, 116, 117, 121, 122, 131, 150, 170, 173, 179, 181, 190, 216, 217, 329, 400
Pośpieszalski J. 52
Pszenaj A., passim
Przestalski A. 33, 407
Puchariew A. i Puchariew L. 71, 83, 107, 117, 131, 165, 181, 288, 291–2, 337, 354–5, 360, 371, 380, 400
Putin W. 92, 99, 171, 197, 214, 286
Radiszczew A. 38
Rags A. 120, 149, 157, 171, 185, 401
Rags L. 154, 155, 255, 401
Rąkowski A. 96
Rerich N. 25, 130, 138
Reznikow E. 38, 410
Riedkin W., passim
Sacks H. 43, 409
Sai Baba 196, 387
Saleh T. 102, 410
Sapożnik J. (Jura Szewc) 304, 401
Schoria żyd 17
Siergiej (metropolita moskiewski) 28
Sitek W. 16, 33, 56, 73, 96, 99, 213, 387, 392, 406
Skawiński M. 7, 161
Skąpska G. 103
Skomorochow W. 108, 115, 117, 164, 325, 326, 401
Sława z Czeriemszanki 131, 132, 139, 140, 155, 156, 182, 197, 275, 299, 314–6, 355, 379, 401
Sorokin W. 38, 406
Starcy Nadwołżańscy 13
Stalin J. 14, 23, 24, 26, 27, 28, 273,306, 387
Starostienko L. 169, 375, 376, 401
Stark R. 99, 409
Suchanek L. 35, 36, 406
Swaczyna S. 68
Swiridow L. 15
Szacki J. 43, 51, 55, 92, 403
Szczukin W. 36, 154
Szczurkiewicz T. 33, 407
Szewczenko S. 135–6, 196
Szlendak T. 52, 94, 98, 100, 396
Szorochow K. 26
Szwedowa N. 154, 409
Śliwiński P. 8, 12, 31, 131, 204, 342, 410
Śliwka E. 49, 407
Talambura K. Ja. 26, 409
Tarkowski A. 63
Therborn G. 37, 407
Thompson J. B. 57, 106, 407
Todorova M. 120
Tomlin R. S. 82, 407
Torop S., patrz Wissarion
Trocki L. 194
Troeltsch E. 51, 409
Tulpe I. A. 24, 27, 390, 409
Turowicz J. 40, 437
Turowski J. 43
Ugdużekow S. A. 42
Uljanowskij S. 275, 401
Wach J. 97
Walera — mąż Chinki 73, 117, 175, 181, 182, 185, 259, 271–3, 277, 280, 305–8, 329, 330, 335, 398, 401
Wańka z Chutoru Czeriemszańskiego 28, 118, 177, 178, 181, 308, 401
Waradinow N. 20, 409
Wargacki S. 99, 407
Wasilewski J. 91
Wasiljewicz J. (kniaź) 17
Weber M. 49, 50, 404
Whyte W. 46, 409
Wieczorkiewicz A. 95, 407
Wikar H. J. 15
Wilk M. 17, 33, 36, 81, 390, 407
Wissarion [Nauczyciel], passim
Władimirskaja S., passim
Włodarek J. 33, 407
Wnuk–Lipiński E. 47, 406
Wojciechowski P. 67, 68, 407
Wojtkowiak S. 16, 28–29, 407
Wołkow N. S., passim
Wołodia–strannik 28, 161, 401
Wójtowicz A. 11, 28, 388, 391, 407
Wrzesiński W. 10, 406
Zajikin A. 71, 302, 330, 331
Zajikyn W. 24, 25, 52
Zaucha A. 203, 204, 407
Zdybicka Z. 54, 408
Zimoń H. 37, 402, 404–8
Ziółkowski M. 51, 92, 403
Zipfel A. 89, 188, 404
Żenia Łotewski (Żenia z Chutoru Chlebnogo), patrz Kornilcew Je.
Żyrinowskij W. 272