Karol Nabiałek - Starostwo olsztyńskie od XIV do połowy XVII wieku

Wydawnictwo: Societas Vistulana

Seria: nd

Rok wydania : 2012
Wydanie : bd

Nakład : bd

ISBN:[zasłonięte]978-83033-56-1

Stron : 636

Format : 165x240 mm

Oprawa : twarda

Opis:

Karol Nabiałek przyjął dla swojego opracowania model tzw. case study, na przykładzie ewolucji jednej struktury administracyjno-osadniczej włączając się do szerokiej dyskusji nad kwestią kształtowania i funkcjonowania struktur administracyjnych Królestwa Polskiego w późnym średniowieczu i okresie wczesnonowożytnym. Tytułowe małopolskie starostwo olsztyńskie zostało tu przedstawione na szerokim tle przemian ustrojowych, społecznych, politycznych, a także gospodarczych. To pierwsze tak pełne i obszerne, oparte na imponującej kwerendzie archiwalnej studium, skoncentrowane wokół trzech podstawowych zagadnień: starostowie, domena królewska, zamek królewski, świadomie jedynie sygnalizujące kwestie gospodarcze (zdaniem autora niezwykle bogaty materiał źródłowy pozwala na oddzielne opracowanie). Analiza została poprzedzona wstępem, zaopatrzona w wykaz skrótów, obszerną bibliografię, indeks osobowo-geograficzny oraz spis urzędników starostwa olsztyńskiego, przygotowany zgodnie z metodą, wg której ukazują się kolejne tomy spisów urzędników dawnej Rzeczypospolitej pod redakcją Antoniego Gąsiorowskiego. Cenne dopełnienie publikacji stanowią schemat zamku i mapy, w tym szczegółowa mapa starostwa w formacie A3 załączona pod opaską oraz czytelne, barwne podobizny najważniejszych dokumentów rękopiśmiennych i bryły zamku olsztyńskiego, dokumentujące jego dzieje architektoniczne na reprodukowanych tu obrazach z epoki, a także współczesnych fotografiach wykonywanych na przestrzeni wielu lat przez autora studium. Warto odnotować także obszerne streszczenie anglojęzyczne.

Spis treści:

Wykaz skrótów

Wstęp

Rozdział pierwszy

Najstarsze osadnictwo na obszarze późniejszego starostwa olsztyńskiego (do przełomu XIII i XIV wieku)

I. Najstarsze osadnictwo okolic Mstowa (do końca XIII wieku). Opole mstowskie

II. Powstanie obiektu obronnego na miejscu późniejszego zamku Olsztyn. Castrum Przemilovicz

Rozdział drugi

Rola zamku Olsztyn do 1391 roku. Burgrabstwo i starostwo olsztyńskie

I. Powstanie zamku Olsztyn i organizacja okręgu zamkowego (districtus) w czasach Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego

I.1. Przekształcenia ustrojowe państwa polskiego za Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Organizacja terytorialna Małopolski – stan badań

I.2. Problem districtus olsztyńskiego

I.3. Rola burgrabstwa olsztyńskiego w państwie Kazimierza Wielkiego. Uprawnienia burgrabiów olsztyńskich i ich działalność

II. Starostwo olsztyńskie we władztwie księcia opolskiego Władysława

II.1. Przejście zamku w ręce Władysława Opolczyka. Charakterystyka rządów księcia na terenie lenna

II.2. Granice districtus olsztyńskiego

II.3. Urzędnicy starostwa olsztyńskiego i ich kompetencje

II.4. Działalność osadnicza Władysława Opolczyka na obszarze

starostwa olsztyńskiego

II.5. Włączenie lenna Opolczyka do Królestwa Polskiego.

Likwidacja districtus sądowego olsztyńskiego i utworzenie

starostwa niegrodowego olsztyńskiego (tenuty)

Rozdział trzeci

Granice, przynależności i dochody starostwa olsztyńskiego (tenuty) oraz rozwój osadnictwa na terytorium podległym zamkowi Olsztyn w okresie od końca XIV do połowy XVII wieku

I. Granice starostwa olsztyńskiego i ich zmiany

I.1. Granice obszaru wokół zamku Olsztyn (późniejsze klucze olsztyński i poczesnowski)

I.1.1. Granica południowa starostwa olsztyńskiego z ziemią siewierską (księstwem siewierskim) i wsią Choroń

I.1.2. Granica zachodnia starostwa olsztyńskiego ze Śląskiem (księstwem opolskim)

I.1.3. Granice starostwa z dobrami klasztoru jasnogórskiego (z Konopiskami i Kawodrzą)

I.1.4. Granice wójtostwa częstochowskiego

I.1.5. Granice starostwa olsztyńskiego ze szlacheckimi wsiami Błeszno i Wrzosowa

I.1.6. Granice miasta Częstochowy

I.1.7. Północne granice starostwa olsztyńskiego

I.1.8. Wschodnie i południowo-wschodnie granice starostwa olsztyńskiego

I.2. Granice klucza zarębickiego

I.3. Charakterystyka obszaru tworzącego starostwo olsztyńskie

II. Przynależności starostwa olsztyńskiego. Rozwój osadnictwa na obszarze starostwa olsztyńskiego w okresie od końca XIV (1391) do połowy XVII wieku

II.1. Przynależności starostwa olsztyńskiego w średniowieczu (koniec XIV wieku – 1532 rok)

II.2. Rozwój osadnictwa na terenie starostwa olsztyńskiego w okresie nowożytnym (od 1533 do 1631 roku)

III. Dochody starostwa olsztyńskiego na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej

III.1. Wpływy (percepta) starostwa olsztyńskiego w latach 1532–1534

III.1.1. Wpływy pieniężne

III.1.2. Wpływy z danin w naturaliach, produktach i przetworach od poddanych starostwa, klasztorów oraz z młynów i kuźnic

III.1.3. Wpływy z produkcji rolnej i hodowli w folwarkach starostwa

III.1.4. Łączne wpływy (przychód) starostwa olsztyńskiego na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej (wg danych z okresu od kwietnia 1532 do kwietnia 1533 roku) oszacowane w pieniądzu

III.2. Wydatki (distributa) starostwa olsztyńskiego w późnym średniowieczu

III.2.1. Wydatki pieniężne starostwa olsztyńskiego

III.2.2. Wydatki (rozchody) starostwa olsztyńskiego w naturaliach (za okres rozliczeniowy od kwietnia 1532 do kwietnia 1533 roku)

Rozdział czwarty

Zamek Olsztyn od XIV do XVII wieku

I. Dzieje architektoniczne zamku (XIII–XVII wiek)

II. Rekonstrukcja zamku

III. Socjotopografia zamku

IV. Powinności i posługi wobec zamku

V. Funkcje wojskowe i dzieje polityczne zamku

V.1. Załoga wojskowa zamku

V.2. Uzbrojenie zamku

V.3. Dzieje polityczne zamku

V.3.1. Miejsce zamku Olsztyn na mapie militarnej państwa polskiego

V.3.2. Udział zamku Olsztyn w konfliktach zbrojnych

Rozdział piąty

Starostowie-tenutariusze olsztyńscy od przełomu XIV i XV do połowy XVII wieku

I. Starostowie olsztyńscy i ich tytuły prawne

I.1. Sytuacja Olsztyna w ostatniej dekadzie XIV wieku. Jurga (1394)

I.2. Piotr Pieniążek z Witkowic i Węchadłowa (1399 – a. 1406)

I.3. Odrowążowie Szczekoccy

I.3.1. Jan ze Szczekocin (1406–1432)

I.3.2. Piotr Woda ze Szczekocin (1432–1454)

I.3.3. Paweł Olsztyński ze Szczekocin ([1454?]/1457–1492)

I.4. Anna Tęczyńska, Mikołaj Morski oraz synowie Pawła Olsztyńskiego (1492–1496/[1497(?)])

I.5. Jan Trnka z Raciborzan ([1496?]/1497–1501)

I.6. Katarzyna z Poku (1501–1502)

I.7. Zygmunt Jagiellończyk, późniejszy król Zygmunt I Stary (1502–[1507?]/1508)

I.8. Mikołaj Szydłowiecki z Szydłowca ([1507?]/1508–1532)

I.9. Piotr Opaliński z Bnina (1532–1551)

I.10. Ociescy z Ocieszyna

I.10.1. Jan Ocieski (starszy) z Ocieszyna (1551–1563)

I.10.2. Jan Ocieski (młodszy) z Ocieszyna (1563–1583)

I.10.3. Joachim Ocieski z Ocieszyna (1583–1613)

I.11. Mikołaj Wolski z Podhajc (1613–1630)

I.12. Hermolaus Ligęza z Bobrku (1631–1632) i jego spadkobiercy

II. Uprawnienia i obowiązki starostów olsztyńskich

II.1. Funkcje sądowo-policyjne

II.2. Funkcje urzędowo-administracyjne i wojskowe

II.3. Działalność tenutariuszy olsztyńskich na terenie starostwa

Rozdział szósty

Personel starościński i organizacja starostwa olsztyńskiego (od końca XIV do połowy XVII wieku)

I. Burgrabiowie i podstarościowie olsztyńscy oraz ich działalność

I.1. Burgrabiowie Jana ze Szczekocin

I.2. Burgrabiowie Piotra Wody ze Szczekocin

I.3. Burgrabiowie Pawła Olsztyńskiego ze Szczekocin

I.4. Burgrabiowie Jana Trnki z Raciborzan .

I.5. Burgrabia (komendant wojskowy) Jana Ocieskiego – Kasper Karliński

I.6. Podstarościowie Mikołaja Szydłowieckiego

I.7. Podstarościowie Piotra Opalińskiego

I.8. Podstarościowie Jana Ocieskiego starszego

I.9. Podstarościowie Jana Ocieskiego młodszego

I.10. Podstarościowie Joachima Ocieskiego

I.11. Podstarościowie Mikołaja Wolskiego

I.12. Podstarościowie następców Hermolausa Ligęzy

II. Uprawnienia i działalność zastępców starosty

III. Załoga (familia) zamku Olsztyn

III.1. Urzędnicy i ofi cjaliści

III.2. Funkcjonariusze wojskowo-policyjni

III.3. Czeladź zamkowa

IV. Personel starostwa olsztyńskiego działający w terenie 9

V. Organizacja posług na rzecz zamku i starostwa

VI. Powinności stacyjne starostwa olsztyńskiego

VI.1. Stacje monarsze na terenie starostwa olsztyńskiego i ich organizacja

VI.2. Świadczenia stacyjne poddanych starostwa oraz ludności z osad klasztornych

VI.3. Wizyty monarchów w starostwie olsztyńskim

VII. Wybrańcy z terenu starostwa olsztyńskiego

VIII. Przekształcenia w organizacji administracyjnej starostwa

Zakończenie

Aneks

Summary

Wykaz tabel

Wykaz ilustracji

Bibliografia. Wykaz cytowanych źródeł i opracowań

Indeks osobowo-geograficzny

Stan książki bardzo dobry, nowa. Okładka zgodna ze zdjęciem. Zobacz inne moje aukcje. Dane do przelewu otrzymasz w liście od Allegro informującym Cię o wygraniu aukcji (na samym dole).