STARE MAPY POLSKI I RZECZPOSPOLITEJ W ATLASACH PAN

20-03-2012, 16:18
Aukcja w czasie sprawdzania nie była zakończona.

Najwyzsza cena licytacji: 59.99 zł Aktualna cena: 59.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 2198834721

Miejscowość Kraków

Licytowało: 1 Wyświetleń: 48

Koniec: 20-03-2012 19:56:47

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI - BIBLIOTEKA NARODOWA ZAKŁAD ZBIORÓW KARTOGRAFICZNYCH
STUDIA I MATERIAŁY Z HISTORII KARTOGRAFII
XII
MAPY ZIEM I RZECZYPOSPOLITEJ
W ATLASACH BIBLIOTEKI GDAŃSKIEJ PAN

AUTOR - Jan Szeliga
Wybór map do reprodukcji i wykonanie negatywów JAN SZELIGA
Opracowanie redakcyjne EWA SIEMIEŃSKA
Opracowanie techniczne MARYTA RYLSKA
Redaktor naukowy serii LUCYNA SZANIAWSKA
WYDAWNICTWO - Warszawa 1993 Biblioteka Narodowa
WYDANIE - 1
NAKŁAD - 300 EGZ.
STAN KSIĄŻKI - BARDZO DOBRY JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY - ORYGINALNA, MIĘKKA + PAPIEROWA KIESZONKA NA REPRODUKCJE MAP OSOBNO
ILOŚĆ STRON - 183 + 21 REPRODUKCJI MAP
WYMIARY - 20,5 x 14,5 x 1,5 CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - ŁĄCZNA 0,352 KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. - ZAWIERA 21 REPRODUKCJI (KOMPLET) STARYCH MAP.
KOSZT WYSYŁKI 8 ZŁ - Koszt uniwersalny, niezależny od ilośći i wagi, dotyczy wysyłki priorytetowej na terenie Polski. Zgadzam się na wysyłkę za granicę (koszt ustalany na podstawie cennika poczty polskiej).

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

BIBLIOTEKA NARODOWA ZAKŁAD ZBIORÓW KARTOGRAFICZNYCH
STUDIA I MATERIAŁY Z HISTORII KARTOGRAFII
XII
Jan Szeliga
MAPY ZIEM I RZECZYPOSPOLITEJ
W ATLASACH BIBLIOTEKI GDAŃSKIEJ PAN
Warszawa 1993 Biblioteka Narodowa
Redaktor naukowy serii LUCYNA SZANIAWSKA
Wybór map do reprodukcji i wykonanie negatywów JAN SZELIGA
Opracowanie redakcyjne EWA SIEMIEŃSKA
Opracowanie techniczne MARYTA RYLSKA

Spis treści

Od wydawcy ...................... 3
Od autora ....................... 9
Wykaz dzieł zawierających mapy omawiane w Katalogu..... 12
Skorowidz map według obszarów i dat wydania....... 16
Katalog ....................... 18
Bibliografia....................... 180
Spis reprodukowanych map............... 183

Spis reprodukowanych map

1. Tavola nvova di Prvssia et di Livonia, G. Gastaldi, 1562 . . poz. 12
2. Prvssiae descriptio..., J. Zell - A. Ortelius, 1580......15
3. ...LandttePomere..., LJ. Waghenaer, 1591........ 22
4. ...Pruyssen..., LJ. Waghenaer, 1591.......... 23
5. Polonia, A. Ortelius — Arsemus, 1601.......... 30
6. Prvssia, K. Henneberger - Arsenius, 1601........ 31
7. Pomerania, A. Ortelius — Arsenius, 1601......... 32
8. Pomeraniae ducatus... E. Lubin - WJ. Blaeu, 1631..... 68
9. ...Prvyssen..., A. Jacobsz, 1644............ 93
10. ...Denemarcken...Pomeren..., A. Jacobsz, 1644....... 95
11. Le Royavme de Pologne, Ph. Brietius, 1648........ 97
12. ...Pomeren, Pruyssen..., J. van Loon - JJ. van Waesberge, 1666
[+ fragment mapy na okładce]............ 103
13. Le Royavme de Pologne..., H. Jaillot, 1697........ 120
14. La Pologne..., P. van der Aa, 1714........... 148
15. La Prusse..., P. van der Aa, 1714........... 149
16. Reise Charte... Polen..., J.G. Schreiber, 1746....... 158
17. ...Preussen..., J.G. Schreiber, 1746........... 159
18. ...Regni Poloniae..., L. Euler, 1753........... 169
19. Borussia..., J.Ch. Rhode, 1753............ 170
20. La Pologne..., G.A. Rizzi-Zannoni, 1796......... 207
21. Royaume de Prusse, G.A. Rizzi-Zannoni, 1796....... 208

Od wydawcy

Niniejszy tom Studiów i Materiałów z Historii Kartografii jest kontynuacją serii prac poświęconych szczegółowym badaniom map ziem dawnej Polski, wydanych od XV do XVIII wieku, a także na początku XIX stulecia, przedstawiających Polskę w granicach przedrozbiorowych lub ukazujących granice rozbiorów Polski Nie przewidujemy, przynajmniej na razie, aby studia te objęły plany miast i ich okolic, jak również mapy rękopiśmienne To ograniczenie się do pewnego tylko rodzaju map, zwanego popularnie „dużą kartografią" (w odróżnieniu od „małej kartografii", którym to pojęciem określa się między innymi wszelkiego rodzaju plany miast i ich okolic), jest konieczne ze względu na liczbę obiektów
Po wstępnym rozpoznaniu przewidujemy, ze studia nasze obejmą około 3000 różnych map, co przy zastosowaniu metody anahtyczno-porównawczej (a jest ona jedyną, jaką można zastosować przy tego rodzaju badaniach) zmusza do przeprowadzenia dokładnej analizy kilkudziesięciu tysięcy map celem ustalenia poszczególnych, czasem minimalnych rozbieżności, występujących na zdawałoby się identycznych obiektach Wyselekcjonowanie rożnie, a tym samym ustalenie liczby wariantów badanej mapy, jest w tym przypadku wstępem do dalszych prac polegających na udokumentowaniu kolejności powstawania poszczególnych wariantów, powiązania ich z właściwymi atlasami (w przypadku map atlasowych) lub dziełami (w przypadku map załącznikowych i tekstowych) oraz datowania wydania
Drugie ograniczenie wiąże się z zasięgiem terytorialnym map objętych badaniami Bierzemy pod uwagę tylko map/przedstawiające regiony, które w okresie od końca XV do końca XVIII stulecia wchodziły w skład państwa polskiego bądź Litwy lub tez były ich lennem Nasze zainteresowanie danym obszarem kończy się z chwilą, gdy w wyniku porozumienia czy traktatu jego więź z Rzeczypospolitą została zerwana I tak na przykład Inflanty, poza ich południowo-wschodmą częścią zwaną Inflantami Polskimi, są przedmiotem naszych zainteresowań tylko w tym okresie, gdy nominalnie były lennem Polski, a więc od 1559 r do pokoju w Oliwie w 1660 r , kiedy to Polska traci je na rzecz Szwecji Jedyny wyjątek robimy tu dla ziem zagarniętych przez państwa ościenne w czasie pierwszego i drugiego rozbioru Polski traktując je, az do końca istnienia I Rzeczypospolitej, jako integralną część państwa polskiego
I wreszcie trzecie ograniczenie to ramy chronologiczne Cezury czasowe są tu oczywiste początek to wprowadzenie techniki drukarskiej do reprodukcji map, koniec — trzeci rozbiór Polski i upadek I Rzeczypospolitej Wyznaczniki te nie wymagają chyba bliższych wyjaśnień
Dla przeprowadzenia studiów nad mapami ziem dawnej Polski w marcu 1983 r został powołany zespół, w którego skład, poza pracownikami Zakładu Zbiorów Kartograficznych Biblioteki Narodowej, weszli historycy, geografowie, kartografowie i bibliotekarze reprezentujący większe ośrodki naukowe w Polsce Udział przedstawicieli wielu dyscyplin, operujących różnymi warsztatami naukowymi, pozwoli w sposób możliwie wszechstronny spojrzeć na dzieje kartografii naszych ziem
Przystępując do pracy całość zagadnienia podzieliliśmy na szereg tematów, które następnie zostały przydzielone do opracowania poszczególnym członkom zespołu Tematy te można sklasyfikować w trzech zasadniczych grupach Do pierwszej należy zaliczyć opracowanie zbiorów map ziem dawnej Polski znajdujących się w poszczególnych bibliotekach Drugą grupę tworzą opracowania map różnych autorów, lecz wywodzące się ze wspólnego materiału źródłowego Trzecią grupę stanowią mapy znajdujące się w dziełach jako ilustracje czy uzupełnienie ich treści, są to mapy załącznikowe i tekstowe Dla przykładu podaję tytuły trzech tomów naszej serii Stanisław Pehwo Mapy ziem polskich w wydawnictwach książkowych XVI-XVIH
wieku, Bogusław Krassowski Polska na mapach wydawców norymberskich i augsburskich z
XVIII wieku, Lucyna Szaniawska Analiza wybranych małoskalowych map ziem polskich (XVI-
-XVIII w )
Przy przyjęciu takich założeń jest sprawą oczywistą, ze opisy wielu map będą się dublować Pozwoli to uzyskać bardziej wszechstronny obraz poszczególnych map
Nie mając żadnych wzorów w fachowej literaturze światowej (studia nasze są pierwszą tego typu pracą podjętą na świecie) zmuszeni byliśmy opracować własną instrukcję opisu map Instrukcja ta została ujęta w formie ankietowej Natomiast autorom opracowującym poszczególne tematy pozostawiliśmy wolną rękę w sposobie ujęcia odpowiedzi na kolejne pytania zawarte w instrukcji, stawiając jedynie warunek, by odpowiedzi te były możliwie wyczerpujące
Przepisy opracowania poszczególnych map zostały ujęte w część tytułową i siedem wyodrębnionych działów Dla umożliwienia korzystania z naszej pracy mniej wprawnym czytelnikom uważamy za celowe zamieszczenie tu podstawowych objaśnień
Część tytułowa zawiera liczbę porządkową oraz informacje chronologiczne i tytuł mapy Liczbą porządkową może być kolejny numer mapy zawarty w danym tomie, jak również, w przypadku podziału na rozdziały, kolejny numer mapy omawianej w danym rozdziale Informacje chronologiczne dotyczą roku wydania mapy lub przedziału czasowego, w którym omawiana mapa mogła powstać Następną częścią tego działu jest tytuł mapy Podajemy pełny tytuł według oryginału mapy, zachowując znaki diakrytyczne i interpunkcję zgodnie z oryginałem, jak również wszystkie zaistniałe w nim błędy Podział wierszowy zaznaczamy znakiem „/" W przypadku dwóch lub więcej tytułów podajemy wszystkie w kolejności tytuł lub tytuły zamieszczone w ramkach mapy, a następnie tytuł lub tytuły zamieszczone
poza ramkami mapy W przypadkach braku tytułu ustalamy tytuł sztuczny podając go w nawiasie kwadratowym
Dział pierwszy stanowią dane autorsko-wydawnicze
1 1 Podajemy imię i nazwisko autora lub autorów mapy w wersji najbardziej znanej
(najpowszechniej stosowanej), w nawiasie — nazwisko prawdziwe w ojczystej
wersji językowej autora 1 2 Imię i nazwisko rytownika mapy 1 3 Imię i nazwisko nakładcy bądź nazwę instytucji 1 4 Imię i nazwisko wydawcy mapy 1 5 Imię i nazwisko drukarza mapy Wszystkie ww dane podajemy według tych samych zasad jak w przypadku autora
1 6 Miejsce wydania mapy w wersji widniejącej na opracowywanym obiekcie, a w
nawiasie współczesna nazwa danej miejscowości w wersji oryginalnej Drugim członem tego punktu jest rok wydania mapy W przypadku ustalenia przypuszczalnego dajemy znak zapytania
W dziale drugim omawiane są dane techniczne mapy
2 1 Technika druku, jaką mapa została wykonana oraz ewentualne uwagi dotyczące
kolorowania mapy W przypadku ustalenia nazwiska kolorysty podajemy je w nawiasie
2 2 Wymiary mapy Przy formach prostokątnych lub kwadratowych podajemy wymiary pomiędzy ramkami wewnętrznymi, a następnie zewnętrznymi, według obowiązującej zasady - podstawa x wysokość Przykład 540x480 mm, 550x490 mm
2 3 Podajemy wszystkie podziałki liniowe występujące na danej mapie, ich wartości w miarach podanych na opisywanym obiekcie oraz długości w milimetrach
2 4 Skalę mapy obliczamy na podstawie odległości pomiędzy poszczególnymi, przyjętymi jednolicie dla wszystkich opracowywanych obiektów, miejscowościami w linii prostej, przyjmując za obowiązujące niżej podane odległości Dla terenów całej Rzeczypospolitej Gdańsk-Wilno 430 km, Gdańsk-Kraków 488 km, Wilno-Kraków 628 km
Dla terenów Polski Centralnej Kraków-Warszawa 255 km, Kraków-Poznan 333 km, Warszawa-Poznari 278 km
Dla terenów Litwy Wilno-Orsza 235 km, Wilno-Pińsk 290 km, Orsza-Pińsk 378 km
Dla terenów Kurlandii i Inflant Ryga-Rzezyca 200 km, Ryga-Dorpat 218 km,
Rzezyca-Dorpat 204 km.
Dla terenów Małopolski Krakow-Lwow 293 km, Kraków-Nowy Targ 65 km,
Lwów-Nowy Targ 290 km
Dla terenów Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego Oświęcim-Zator 16 km,
Oswięcim-Żywiec 37 km, Zator-Żywiec 35 km
Dla terenów Ukrainy Kijów-Łojów (ujście rzeki Soz do Dniepru) 165 km,
Kijów-Lwów 460 km, Lojów-Lwów 520 km
Dla terenów Wielkopolski Poznań-Gmezno 48 km, Poznań-Kahsz 105 km, Gniezno-Kahsz 94 km
Dla terenów Mazowsza Warszawa-Ciechanów 75 km, Warszawa-Kutno 112 km, Ciechanów-Kutno 111 km
Dla terenów Prus Gdańsk-Królewiec 128 km, Gdańsk-Toruń 150 km, Królewiec-Toruń 224 km
Skala wynika ze średnie) z trzech uzyskanych wyników Przy innych mapach, np województw nie obejmujących swym zasięgiem wymienionych miejscowości, podajemy skalę wyliczoną z odległości pomiędzy miejscowościami tworzącymi trójkąt, z założeniem, ze jeden z jego boków będzie przebiegać równoleżnikowo, drugi zaś połudmkowo Podajemy wtedy nazwy wybranych miejscowości W przypadku braku miejscowości lub w innych umotywowanych przypadkach, skalę obliczamy według stopnia na południku, przyjmując wielkość lo = 111,112 km Skalę podajemy w zaokrągleniu w zależności od wielkości mapy Przy mapach wielkoskalowych zaokrąglamy do 1 1 000, przy mało-skalowych do 1 100 000, a nawet 1 500 000
2 5 Południk zerowy podajemy nie według używanych nazw, jak np Ferro czy Teneryfa, gdyż ich położenie bardzo różnie przez ówczesnych kartografów było przyjmowane, lecz wyliczamy matematycznie od wartości południka Green-wich Tak więc wartość południka zerowego podajemy w cyfrach + lub - od Greenwich z dokładnością do 10f Celem uniknięcia różnych wyników przy opracowywaniu tej samej mapy przyjęliśmy, ze w poszczególnych rejonach konkretne miasta mają z góry określone położenie w stosunku do Greenwich Dla map generalnych Rzeczypospolitej, Polski (Korony) i Małopolski za miasto takie uznaliśmy Kraków, ustalając jego położenie na 20o na wschód od Greenwich, dla Litwy - Wilno 25o20f, dla Kurlandii i Inflant - Ryga 24o10/, dla Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego — Oświęcim 19o10f, dla Prus — Gdańsk 18'W, dla Ukrainy - Kijów 30o30f, dla Wielkopolski - Poznań 170i dla Mazowsza — Warszawa 210 Dla map nie obejmujących wymienionych tu miejscowości za miejscowość podstawową przyjęliśmy miasto wojewódzkie, podając przy tym jego nazwę i położenie w stosunku do Greenwich
2 6 Orientację podajemy jedynie w przypadku, gdy jest inna niz północna (N)
2 7 Przyjęliśmy możliwość opisu rodzaju rzeźby terenu czy innych charakterysty-
cznych znaków topograficznych, nie stosując tego jednak jako zasady
W dziale trzecim zawarte są dane identyfikacyjne mapy
3 1 Znak wodny papierni Opisujemy w miarę szczegółowo, określamy papiernię i
czas, w którym używała danego znaku Stosujemy ten opis głównie dla map drukowanych w Polsce Dla map obcych w miarę możliwości Jeżeli nie uda się określić papierni poprzestajemy na opisie znaku Biorąc jednak pod uwagę, ze określenie papierni czy nawet przybliżonej datacji znaku okazało się w trakcie prac zupełnie nieprzydatne do identyfikacji mapy, opracowanie tego punktu pozostawiamy do decyzji poszczególnych autorów
3 2 Dodatki graficzne i tekstowe na mapie Podajemy szczegółowy opis dodatków graficznych (ze skrupulatnym uwzględnieniem różnic występujących w treści mapy pomiędzy poszczególnymi wariantami), herbów (podając nazwę, nazwisko lub ziemię), kartusza ltp Kierunek opisu — od lewego górnego rogu zgodnie z biegiem wskazówek zegara Kolejność opisów mapa, ramka mapy, margines Zakładamy możliwość pełnego opisu, jak również stosowania skrótów zostawiając to do decyzji poszczególnych autorów
3 3 Jezeh strona verso jest zadrukowana, podajemy język opisu, w przeciwnym razie punkt ten nie zostaje uwzględniony
3 4 Opis strony verso paginacja, ornamenty zdobnicze i ich położenie, inicjały,
rodzaj liter, ilość i układ wierszy ltp
W dziale czwartym podajemy wszystkie dane dotyczące pochodzenia i rodzaju mapy
4 1 Podajemy rodzaj mapy, np samoistna, atlasowa, załącznikowa, tekstowa,
wieloarkuszowa
4 2 (Punkt ten opisujemy tylko przy mapach wieloarkuszowych) Podajemy liczbę arkuszy, tytuły poszczególnych arkuszy, o ile je posiadają, oraz paginację, jezeh występuje na mapach
4 3 Tytuły atlasów lub dzieł podajemy podobnie jak przy opisie tytułów map, jednak bez podziału na wiersze Przy tytułach długich podajemy je w skrócie
4 4 do 4 8 Podajemy podobnie jak w punktach 11 — 16 kolejno autor atlasu
lub dzieła, nakładca, wydawca, drukarz, miejsce wydania i rok wydania dzieła Dział piąty stanowi omówienie map i biogramy osób uczestniczących w ich powstaniu i wydaniu
5 1 W punkcie tym podajemy wszystkie uwagi nie mieszczące się w wyżej omó-
wionych punktach 5 2 Podajemy tu życiorys i ważniejsze prace wszystkich związanych z daną mapą
kartografów, rytowników, wydawców ltp , Polaków lub pracujących w Polsce
W przypadku obcych tylko noty biograficzne
W dziale szóstym podajemy sygnatury atlasów, map i dzieł, pod którymi są one skatalogowane w bibliotekach lub zbiorach Dział siódmy stanowi spis literatury
Stosowane są tu głownie dwie formy bibliografia w układzie alfabetycznym lub chronologicznym oraz przypisy z podaniem stron, numerów ltd
Jak wynika z przytoczonego wyżej wykazu, w celu opracowania mapy należy odpowiedzieć na 29 punktów ankiety Piaktycznie możliwość pełnego opracowania zdarza się niezmiernie rzadko
Dla pełnego obrazu naszego przedsięwzięcia warto jeszcze nadmienić, ze studiami obejmujemy w miarę możliwości wszystkie mapy ziem dawnej Polski, zarówno znane nam z autopsji, znajdujące się w kraju, jak i pozostające poza jego granicami, rozsiane po różnych bibliotekach świata, a nawet te dawno zaginione, których ślady odnajdujemy jedynie w literaturze Tak więc materiałem źródłowym
jest dla nas nie tylko oryginalna mapa, lecz również reprodukcja, mikrofilm, fotokopia czy odbitka kserograficzna (te jedynie w przypadku map znajdujących się w zbiorach zagranicznych), a także - w przypadku map zaginionych - opis lub nawet krótka wzmianka znaleziona w literaturze Stanowi to dodatkowe utrudnienie, wpływając jednocześnie na konieczność przyjęcia różnych form opisu oraz, niestety, na jakość opracowania poszczególnych map

Bogusław Krassowski

Od autora

Zgodnie z tytułem niniejsza praca poświęcona jest analizie map zawartych w atlasach i dziełach geograficznych wydanych do końca XVIII wieku, znajdujących się w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk W opracowaniu nie uwzględniono map luźnych
Dzisiejsza Biblioteka Gdańska PAN ma długą historię Zalążkiem jej była Biblioteka Rady Miejskiej w Gdańsku otwarta w 1596 r Biblioteka ta powstała mając za podstawę księgozbiór ofiarowany miastu przez włoskiego humanistę Jana Bonifa-cia oraz księgozbiór Gimnazjum Akademickiego W chwili otwarcia Biblioteka liczyła 1161 tomów i zawierała m m Geografię Klaudiusza Ptolemeusza oraz Kosmografię Sebastiana Munstera Od tego czasu następowało systematyczne powiększanie zbiorów, w tym także zbiorów kartograficznych — drogą darowizny, zapisów testamentowych i zakupów W 1905 r Biblioteka Gdańska otrzymała nowy, zbudowany dla niej gmach przy ul Wałowej, w którym mieści się do dziś Od 1955 r została włączona do sieci bibliotek Polskiej Akademii Nauk i przyjęła nazwę Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk Obecnie zbiory kartograficzne Biblioteki liczą ponad sześć tysięcy pozycji inwentarzowych (por Z Szopowska Plany Gdańska, Oliwy, Sopotu i Gdym w zbiorach kartograficznych Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk Ossolineum 1985, s 6), w tym liczba atlasów i dzieł geograficznych z mapami wydanych do 1800 roku wynosi ponad 230 (por M Łodyński Centralny katalog z 1 1961 i z 2 1963) Według M Łodynskiego jedynie zbiór Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu jest większy, gdyż liczy 285 jednostek z tego okresu
W opracowaniu niniejszym uwzględnionych zostało 71 pozycji Ponad 120 obiektów wyłączono z badań na podstawie tylko ich tytułów i informacji zaczerpniętych z Centralnego katalogu M Łodynskiego, z których wynikało, ze dotyczą wyłącznie obcych terytoriów i nie zawierają map ziem polskich W dalszych 30 dziełach brak interesujących nas map stwierdzono po ich szczegółowym przejrzeniu Ponadto z różnych względów nie uwzględniono kilku pozycji zawierających mapy z obszaru Polski Warto podkreślić, ze az 23 pozycje, spośród rozpatrywanych 71, są jedynymi w zbiorach polskich
W opracowaniu omówiono 210 map
Układ pracy rożni się nieco od proponowanego w instrukcji i wymaga przez to krótkiego objaśnienia Ponieważ chodzi tu o mapy znajdujące się w atlasach i pira-cach geograficznych, postanowiono najpierw podawać informacje dotyczące danej pozycji wydawniczej, porządkując ją cyfrą rzymską, a w następnej kolejności wymieniać i omawiać znajdujące się w niej mapy
Opis dotyczący atlasu czy dzieła geograficznego zawiera następujące elementy:
— rok wydania; w przypadku braku oryginalnego zapisu roku wydania danej pozycji, podaje się rok ustalony przez Bibliotekę i podawany w Centralnym katalogu... M. Łodyńskiego;
— autor dzieła; w wielu przypadkach podaje się dwa nazwiska — autora pierwszego wydania i autora omawianego wydania, często zmienionego i uzupełnionego; np. Gerard Merkator — Jodocus Hondius, drugim nazwiskiem może też być wydawca dzieła;
— tytuł dzieła, podawany jest w zasadzie w całości, jeżeli jednak jest zbyt długi to mniej ważne partie są opuszczane; podaje się także tytuł umieszczony na fron-tyspisie, jeśli taki istnieje;
— inne informacje o dziele, np. wcześniejsze wydania, liczba map, liczba dzieł w zbiorach polskich itp.;
— sygnatura dzieła, z którego korzystano;
— krótkie noty o niektórych wydawcach, autorach, drukarzach. Opis poszczególnych map zawiera następujące elementy:
— numer mapy, oznaczony cyfrą arabską i hasło geograficzne; nie podaje się oddzielnej numeracji map w danym dziele; pod hasłem geograficznym występuje Rzeczpospolita jako całość albo poszczególne jej regiony; w przypadku map morskich obejmujących polskie wybrzeże Bałtyku, które w opracowaniu zostały również uwzględnione, podaje się dwa hasła — nazwę lądowego regionu oraz w nawiasie — morskiego, np. Prusy (Zatoka Gdańska);
— rok wydania mapy; przyjmuje się tu zwykle rok wydania dzieła, chyba że rzeczywiste różnice czasowe między tymi wydarzeniami występują i są znane — podaje się rok wydania mapy, a nie dzieła;
— autor mapy; w przypadku, gdy mapa jest dziełem oryginalnym lub powstała jako kompilacja kilku map — podaje się jedno nazwisko, w przypadku mapy będącej przeróbką lub kopią jednej innej mapy — podaje się dwa nazwiska, twórcy pierwowzoru i autora kopii czy przeróbki, np. Henryk Zell — Abraham Orte-lius, w przypadku stwierdzenia zależności między trzema kolejnymi mapami podaje się trzy nazwiska, np. W. Gródecki — A. Ortelius — P. Bertius, np. w poz. 45 (Prusy), dłuższych wyliczeń nie stosuje się;
— tytuł mapy, podawany jest zgodnie z oryginałem z zachowaniem podziału wierszowego oraz podstawowych odmian pisma: proste (antykwa) — pochyłe (kursywa) i WERSALIKI (MAJUSKUŁA) - tekst (minuskuła); gotyk występujący na mapach zamieniono w opracowaniu na kursywę (KURSYXXrĘ.); uwzględnia się tytuły umieszczone na mapie i poza ramką;
— inne informacje; ich zakres i kolejność podawania są zgodne z instrukcją, z tym jednak, że pisane są ciągłym tekstem, a nie w punktach.
Omów ione w opracowaniu mapy dotyczą następujących obszarów: całej Rzeczypospolitej - 72 mapy, Prus — 49, Pomorza — 29, Inflant i Kurlandii — 22, Litwy
— 14, Małopolski — 8, Ukrainy — 6, Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego — 5, Wielkopolski — 3, Warmii — 1, ujścia Wisły i redy portu gdańskiego — 1 mapa.
Opracowane mapy różnią się pod względem terenu, którego dotyczą, miejsca wydania i okresu powstania, ponadto są dziełami wielu autorów. To duże zróżnicowanie jest zrozumiałe, jeśli weźmie się pod uwagę, iż mapy pochodzą z jednej tylko biblioteki. Konsekwencją tego faktu jest występowanie pojedynczych map danego autora czy wydawcy, których nie można porównywać z mapami innych wydań i nie można poszukiwać zależności między mapami danej rodziny map. Takie kompleksowe analizy możliwe są w przypadku posiadania pełnego zbioru map, a nie przypadkowych, pochodzących z jednej biblioteki. Dlatego to opracowanie, a także jemu podobne, dotyczące zbiorów innych bibliotek, traktować należy jako materiał analityczny, który zostanie wykorzystany i uwzględniony w ostatecznych opracowaniach katalogowych dawnych map ziem polskich.

Wykaz dzieł zawierających mapy omawiane w Katalogu

I. Johannes Honter Rudimentorum... 1534, (1 mapa) II. Johann Stumpffen Gemeiner.. Chronick... 1548, (1 mapa)
III. Sebastian Munster Geographiae Claudu Ptole-maei... 1552, (3 mapy)
IV. Sebastian Munster Cosmographiae. . 1559, (5 map) V. Gioseppe Moleto Geographia Cl. Ptolemaei...
1562, (2 mapy)
VI. Johannes Honter Rudimentorum. 1565, (1 mapa) VII. Abraham Ortehus Theatrum oder Schawbuch...
1580, (5 map) VIII. Johann Stumpffen Gemeiner... Chronick .. 1586,
(1 mapa) IX. Lucas Janszoon Waghenaer Specuh manni .. 1591,
(4 mapy) X. Heredes — S Gahgnani de Karea Geographiae ..
Cl Ptolemaei . 1596, (1 mapa) XI Petrus Keschedt Geographiae... Cl Ptolemaei.
1597, (1 mapa) XII.Jean Matal Germania Superior... 1598, (2 mapy)
XIII. Jean Matal Liber regum... 1598, (2 mapy)
XIV. Abraham Ortehus Epitome Theatn . 1601,(5 map) XV. Johann Stumpffen Schweytzer Chronick... 1606,
(1 mapa) XVI. Jodocus Hondius Gerardi Mercatons atlas.. 1608,
(4 mapy)
XVII Jodocus Hondius Atlas Minor... 1609, (4 mapy)
XVIII. Petrus Bertius Geographischer eyn.. 1612, (5 map)
XIX. Abraham Ortehus Theatrum orbis. . 1612, (5 map)
XX. Sebastian Munster Cosmographey... 1614,(4 mapy)
XXI. Petrus Bertius Tabularum geographicarum. . 1616,
(5 map) XXII. Phihpp Cluver Germaniae Antiąuae... 1616,
(1 mapa)
XXIII. G. Merkator — J. Hondius Atlas swe cosmogra-phicae... 1630, (4 mapy)
XXIV. Willem Janszoon Blaeu Appendix Theatn... 1631,
(3 mapy) XXV. G. Merkator — J. Cloppenburg Atlas swe... 1632,
(6 map) XXVI. W.J. Blaeu - J. Blaeu Novus atlas... 1635,
(4 mapy)
XXVII. P. Bertius - W.J. Blaeu Commentanorum... 1634--35, (1 mapa)
XXVIII. Johann Ludwig Gottfned Neuve Archontologia...
1638, (1 mapa) XXIX. G. Merkator - J. Hondius Atlas novus... 1638,
(3 mapy) XXX. W.J. Blaeu - J. Blaeu Theatrum orbis... (1640-
-45), (5 map)
XXXI. Matthias Menanjohannis Angeln... 1641,(2 mapy) XXXII. Anthony Jakobsz De Lichtende... Zee-Spiegel...
1644, (3 mapy)
XXXIII. Johann Ludwig Gottfned Newę Archontologia... 1646, (1 mapa)
XXXIV. Phihpp Bnetius Parallela Geographiae vetens...
1648, (1 mapa) XXXV-
-XXXVII. Matthias Menan Topographia... 1652, (3 mapy) XXXVIII. Andreas Cellanus Regni Poloniae... 1659, (1 mapa) XXXIX. Andreas Cellanus Het Komncknjck Poolen... 1660, (1 mapa)
XL. Joannes van Loon Klaer-Lichtende... Zee-Atlas
1666, (1 mapa) XLI. Allain Manesson Mallet Descnpuon de 1'unwers...
1683 (3 mapy)
XLII. Phihpp Cluver Introductwnis in Unwersam... 1686, (1 mapa)
XLIII. Johann Ulnch Muller Kurtz-bundige Abbdd...
1692, (4 mapy) XLIV. Abel Swalle — Timothy Childe Thesaurus geogra-
phicus... 1695, (1 mapa)
XLV. Nicolas Sanson — Hubert Jaillot Atlas nouveau... 1695, (2 mapy)
XLVI. Nicolas Sanson — Hubert Jaillot Atłas nouveau...
1696, (2 mapy) XLVII. Peter Gedda Generale... Pas-Kaerten... Oost-Zee...
1695, (3 mapy) XLVIII. Hubert Jaillot Recueil des principales... 1697,
(1 mapa) XLIX. Philipp Cluver Introductio in universam... 1697,
(3 mapy) L. Peter Schenck Atlas minor... [b.r.], XVII-XVIII w.
(1 mapa) LI. Johann Stridbeck Provinciarum Regni Poloniae...
1710, (4 mapy)
LII. J.v. Lugtenburg Thedtre complet... 1711, (9 map) LIII. J.B. Homann — J.G. Doppelmayr Neuer Atlas...
1712, (5 map) LIV. Johann Baptist Homann Neuer Atlas... 1714,
(5 map)
LV. Pierre van der Aa Nouvel atlas... 1714, (2 mapy) LVI. Gerard van Keulen De nieuwe... Zee-Fakkel...
1723, (2 mapy) LVII. Philipp Cluver Introductionis in unirersam... 1729,
(3 mapy) LVIII. Cornelius von Beughem Einleitung... Geographie...
1736, (1 mapa)
LIX. Christoph Weigel Atlasportatilis... 1745, (2 mapy) LX. Johann George Schreiber Atlas selectus... 1746,
(2 mapy) LXI. Homanns Erben Homannischer Atlas... 1[zasłonięte]747-17,
(4 mapy)
LXII. Homanns Erben Kleiner Atlas... 1748, (3 mapy) LXIII. Homanns Erben Atlas compendiarius... 1752,
(2 mapy) LXIV. Leonhard Euler Atlas geographicus... 1753,
(2 mapy)
LXV. Homanns Erben Atlas świata 1[zasłonięte]747-17, (5 map) LXVI. Homanns Erben Allgemeine Abbildung... 1764,
(1 mapa)
LXVII. Conrad Heinrich Stage Atlas fur die Jugend... 1776, (2 mapy)
LXVIII. Johann Joseph v. Reilly Schauplatz der funft...
1789-91, (26 map) LXIX. Robert de Vaugondy Atlas universel... po r. 1796,
(2 mapy)
LXX. Rizzi-Zannoni Atlas geographiąue... 1796,(2 mapy) LXXI. Johann Joseph v. Reilly Grosser Deutscher Atlas... 1796, (2 mapy)

Skorowidz map według obszarów i dat wydania

1. Rzeczpospolita: 1(1534), 2(1548), 3(1552), 4(1552), 6(1559), 8(1559), 10(1559), 11(1562), 13(1565), 14(1580), 19(1586), 24(1596), 25(1597), 28(1598), 30(1601), 35(1606), 36(1608), 40(1609), 44(1612), 49(1612), 54(1614), 55(1614), 58(1616), 63(1616), 64(1630), 71(1632), 77(1635), 82(1638), 83(1638), 86(1640), 91(1641), 96(1646), 97(1648), 101(1659), 102(1660), 104(1683), 105(1683), 106(1683), 107(1686), 108(1692), 112(1695), 113(1692), 115(1692), 120(1697), 121(1697), 122(1697), 124(brw), 125(ok. 1710), 126(ok. 1710), 129(1711), 130(1711), 138(1712), 143(1714), 148(1714), 152(1729), 153(1729), 155(1736), 156(1745), 158(1746), 160(1750), 164(1748), 167(1773), 169(1753), 171(1750), 176(1764), 177(1776), 179(1791), 183(1791), 205(ok.l795), 207(1796), 209(1796).
2. Pomorze: 5(1552), 7(1559), 16(1580), 22(1591), 27(1598), 32(1601),
46(1612), 51(1612), 57(1614), 60(1616), 68(1631), 75(1632), 79(1635), 81(1634-35), 85(1638), 88(1640), 92(1641), 95(1644), 98(1652),
110(1692), 114(1692), 116(1696), 117(1695), 132(1711), 140(1712),
145(1714), 151(1723).
3. Prusy: 9(1559), 12(1562), 15(1580), 23(1591), 26(1598), 31(1601),
39(1608), 41(1609), 45(1612), 50(1612), 56(1614), 59(1616), 67(1630), 70(1631), 76(1632), 78(1635), 84(1638), 87(1640), 99(1652), 109(1692), 123(1697), 127(ok. 1710), 128(ok. 1710), 131(1711), 139(1712), 144(1714), 149(1714), 154(1729), 157(1745), 159(ok. 1746), 161(1747), 165(1748), 168(1772), 170(1753), 172(1758), 175(1758), 178(1776), 196-203(1791), 206 (ok. 1795), 208(1796),
210(1796).
4. Litwa: 37(1608), 42(1609), 65(1630), 69(1631), 73(1632), 80(1635),
90(1640), 111(1692), 133(1711), 174(1749), 192-195(1791).
5. Kurlandia i Inflanty: 20(1591), 33(1601), 38(1608), 43(1609), 47(1612),
61(1616), 66(1630), 74(1632), 118(1695), 134(1711), 141(1712), 146(1714), 162(1747), 175(1747).
6. Kurlandia: 21(1591), 204(1791).
7. Inflanty: 18(1580), 29(1598), 53(1612), 89(1640), 94(1644), 100(1652).
8. Prusy i Kurlandia: 93(1644), 150(1723).
9. Pomorze-Prusy-Kurlandia: 103(1666).
10. Ujście Wisły i reda portu gdańskiego: 119(1695).
11. Księstwo Oświęcimskie i Zatorskie: 17(1580), 34(1601), 48(1612),
62(1616).
12. Galicja: 180-182(1791).
13. Małopolska: 187-191(1791).
14. Ukraina: 135-137(1711), 142(1712), 147(1714), 163(1747).
15. Wielkopolska: 184-186(1791).
16. Warmia: 173(1755).

Bibliografia

Ai i-xandrowk/ S Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku Poznań Uniwersytet im A Mickiewicza, Wydz. Filologiczno-Historyczny 1971 Seria Historia, nr 50
Bagrovc L A. Ortelu Catalogus Cartographorum C? 1-2 „Petermanns Geogr Mitt " 1928 nr 197, 1930 nr 210
Bagrovc L., Skliton R.A Meister der Kartographie Berlin 1963
Bonac kpr W. Kartenmacher aller Lander und Zeiten Stuttgart 1966
Boc /wska M , Midzio J Analiza dokładności mapy Polski Wacława Gródeckiego „Polski Przegląd Kartograficzny" 1974 T 6 nr 1
Blc/pk K Dzieje kartografii polskiej od XV do XVIII wieku Wrocław--Warszawa 1963.
Bm/ek K , Olszewkz B Katalog wystawy zbiorów kartograficznych Biblioteki Narodowe] w Warszawie Warszawa 1934
Orać i G Heinnch Zell, Jacopo Gastaldo und eimge der altesten Karten von Deutschland „Petermanns Geogr Mitt." 1927 nr 72
D/ikowski M. Katalog atlasów Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie ze szczególnym uwzględnieniem zbioru J Lelewela i map Polski Wilno 1940
GrpciOrii J.G Cuneuse Gedancken von denen vornehmsten und accuratesten Alt- und Neuen Land-Charten nach ihrem ersten Ursprunge, Erfindung, Auctonbus und Sculptonbus, Gebrauch und Nutzen ontworfen nebst kurtzen Lebens-Beschreibungen der beruhmtesten Geographorum Frank-furt-Leipzig 1713
Hac /ewska Z Najstarsze wydanie atlasu Piotra Bertiusa „Biuletyn Informacyjny Bilioteki Narodowej" Warszawa BN 1973
Hwi/scn V Sebastian Munster Lcben, Wcrk, cimenschajtlicht Bcdtiituną „Abh philolog -hist Cl Sachsischcn Gcs Wiss " 1898 XVIII nr 3
Hohmaw P Zur Bwgraphie des Elbinger Kupferstechers Johann Fnednch Endersch „Elbinger Jahrbuch" 1931 nr 9
Horn W Untersuchungen zur Preussischen Landtafel des Kasper Henneberger (1576) „Patermanns Geogr Mitt " 1943 nr 89
Horn W Die Kartę von Preussen des Heinnch Zell (1542) Erdkunde, Arch. wiss Geogr 1950 z 4
Janczak J Zarys dziejów kartografii śląskiej do końca XVIII wieku Opole 1976
Jager E. Prussia-Karten 1[zasłonięte]542-18 Weissenhorn Anton H. Konrad Verlag
1982 Katalog dawnych map Rzeczypospolitej polskiej w kolekcji Emeryka Hutten
-Czapskiego i w innych zbiorach Tom 1: Mapy XV-XVI w. Opracował
Wojciech Kret. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978. Katalog wystawy zbiorów kartograficznych BN... 1934 zob.: Buczek K.,
Olszewicz B., ...
Keunig J. XVI-th century cartography in the Netherlands Imago Mundi 1967 vol. 9.
Kmiecikowa B. Katalog atlasów XVI-XVIII w. w Bilotece Polskiej Akademii Nauk w Krakowie „Rocznik Bilioteki PAN w Krakowie" 1959 T 5.
Kmiecikowa B. Mapa Polski Wacława Gródeckiego „Polski Przegląd Kartograficzny" 1974 T. 6 nr 1.
Kowalenko W. Bałtyk i Pomorze w historii kartografii (VII-XVI w.) „Przegląd Zachodni" 1954 z 10
Krassowski B. Polska na mapach wydawców norymberskich i augsburskich z XVIII wieku Warszawa BN 1985.
Krassowski B. i inni Polska na starych mapach — katalog wystawy Warszawa BN 1977.
Krassowski B. i inni Wśród starych map i atlasów Bilioteki Narodowej w Warszawie Warszawa BN 1982.
Kret W. Katalog dawnych map... zob. Katalog dawnych map Rzeczypospolitej. ..
Lang A.W. Seekarten der Sudhchen Nord- und Ostsee, Ihre Entwicklung von den Anfangen bis zum Ende des 18. Jahrhunderts Berhn-Stuttgart 1968.
Lassota J. Jan Fryderyk Endersch i inni propagatorzy nauki Kopernika w Elblągu w XVII i XVIII wieku „Rocznik Elbląski" 1974 z 6
Łodnski M. Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce Warszawa Instytut Geografii PAN, Bilioteka Narodowa 1961 z. 1, 1963 z. 2
Malinowska H. The Mahnowski Collectwn of maps of Poland cz. 1-7 „Map collectors5 Circle" London 1[zasłonięte]966-19 nr 25, 31, 43, 56, 57, 84, 86
Nordenskiold A.E. Fascimile-Atlas to the early history of cartography with reproductions of the most important maps pnnted in the XV and XVI cen-tunes Stockholm 1889
Oi s/ixk/ B. Kartografia polska XV i XVI wieku „Polski Przegląd Kartograficzny" 1[zasłonięte]929-19 z. 4.
Ois/txic/ B. Kartografia polska XVII wieku „Polski Przegląd Kartograficzny" 1[zasłonięte]931-19 z. 5.
Oi s/pxk/ B. Kartografia polska XVIII wieku „Polski Przegląd Kartograficzny" 1[zasłonięte]931-19 z. 5.
Oi s/ł x ky B. Jan Fryderyk Endersch W. Polski Słownik Biograficzny T. 6
Phivco S Mapy ziem polskich zv wydawnictwach książkowych XVI-XVIII wieku Warszawa BN 1985.
Pukarnka U. Mapy Polski z XVI wieku w zbiorach Bihoteki Głównej UAM. Materiały do katalogu zbiorów kartograficznych „Zeszyty Naukowe UAM w Poznaniu" 1963 nr 45, Biblioteka 3.
Pi c kai anka U. Mapy Polski z XVII wieku w zbiorach Bihoteki Uniwersyteckiej w Poznaniu „Zeszyty Naukowe UAM w Poznaniu 1965 nr 57, Biho-teka 5
Rasiawik m E. Mappografia dawnej Polski Warszawa 1846
Rmma A. Dawne mapy morskie wybrzeża polskiego „Wiadomości Służby Geograficznej" 1937 R 11.
S/m iga J. Analiza dokładności wybranych map wybrzeża polskiego z XVII i XVIII wieku „Zeszyty Geograficzne WSP w Gdańsku" 1968 z 10.
S/h KtA J. O mapie Warmii Jana Fryderyka Enderscha (1755) „Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1972 z 4.
S/h KiA J Rozwój kartografii Wybrzeża Gdańskiego do roku 1772 Wrocław--Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź „Ossolineum" 1982
S/h KtA J Jan Fryderyk Endersch (1[zasłonięte]705-17) miedzwrytmk, kartograf, matematyk i mechanik elbląski W: Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga Pod red. M. Biskupa. „Ossolineum" 1987
S/Ma ł K. Zbiory kartograficzne Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu Wrocław 1978.
Thimm W. Die Ermlandkarte von Endersch (1755) „Zeitschnfz fur die Ges-chichte und Altertumskunde Ermland" 1971 T 35.
Tros/^nski W. Filip Cluver (Cluvenus) 1[zasłonięte]580-16, twórca geografii historycznej W: Zasłużeni ludzie Pomorza Nadwiślańskiego XVII wieku „Ossolineum" 1982.

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.