Objaśnienia ważniejszych skrótów 6
Wstęp 7

Rozdział I
Życie ludzkie jako przedmiot ochrony prawa międzynarodowego i karnego 13

1. Ochrona prawa do życia w świetle unormowań międzynarodowych 13

1.1. Przegląd porównawczy podstaw normatywnych i ich sformułowań 13

1.2. Specjalny charakter prawa do życia w katalogu praw chronionych 17
1.2.1. Prawo do życia j ako przesłanka korzystania z innych praw 17
1.2.2. Implikacje braku klauzuli limitacyjnej 18
1.2.3. Implikacje niederogowalności 19

1.3. Przegląd wyjątków ex defmitione prawa do życia w europejskiej konwencji praw człowieka 22
1.3.1. Zobowiązania pozytywne i negatywne państwa 22
1.3.2. Kara śmierci 24
1.3.3. Przypadki użycia siły absolutnie koniecznej 26

1.4. Interpretacja wyjątków — wnioski 26
1.4.1. Nakaz ścisłej interpretacji wyjątków i jego implikacje 26
1.4.2. Zakaz rozszerzania listy wyjątków 28

2. Ochrona życia ludzkiego w świetle polskiego prawa karnego 31

2.1. Granice morfologiczne i temporalne życia ludzkiego 34
2.2. Zasada równości życia ludzkiego w prawie karnym 37

Rozdział II
Rekonstrukcja standardów specjalnych dotyczących użycia broni palnej w przepisach prawa międzynarodowego 41

1. Standardy uniwersalne w systemie Organizacji Narodów Zjednoczonych 41

1.1. Kodeks postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego 42
1.2. Podstawowe zasady użycia siły oraz broni palnej przez funkcjonariuszy porządku prawnego 43

2. Standardy w systemie Rady Europy 45

2.1. Europejska konwencja praw człowieka 45
2.1.1. Pojęcie siły absolutnie koniecznej 46
2.1.1.1. Specyfika testu konieczności 46
2.1.1.2. Specyfika rozumienia siły w kontekście użycia broni palnej 50

2.2. Deklaracja o policji 51
2.3. Europejski kodeks etyki zawodowej policji 52
2.4. Przegląd orzecznictwa strasburskiego 54

Rozdział III
Przegląd modeli systemów policyjnych w wybranych krajach europejskich 61

1. Kryteria podziału modeli systemów policyjnych 61

2. Modele policji w wybranych państwach europejskich 64

2.1. Francja 65
2.2. Wielka Brytania 66
2.3. Niemcy 68
2.4. Holandia 69
2.5. Szwecja 70
2.6. Polska 71

Rozdział IV
Użycie broni palnej przez polskich policjantów jako kontratyp pozakodeksowy 75

1. Zasady użycia broni palnej 78
2. Przypadki użycia broni palnej 80
3. Sposób postępowania przy użyciu broni palnej 83
4. Odpowiedzialność policjanta za użycie broni palnej 87

5. Instytucja obrony koniecznej a standardy użycia broni palnej przez funkcjonariuszy Policji 89

5.1. Obrona konieczna w prawie i praktyce 89
5.2. Instytucja obrony koniecznej a standardy użycia broni palnej 96

6. Analiza polskich przepisów dotyczących użycia broni palnej w świetle unormowań międzynarodowych 98

Rozdział V
Użycie broni palnej przez policjantów brytyjskich jako okoliczność wyłączająca bezprawność 105

1. Specyfika brytyjskiego standardu użycia broni palnej 105

1.1. Użycie broni palnej a instytucja obrony koniecznej 105

2. Przepisy wykonawcze regulujące użycie broni palnej 108

2.1. Kodeks praktyki 109
2.1.1. Status 111
2.1.2. Podstawowe wymagania kodeksu praktyki w stosunku do funkcjonariuszy policji 112
2.1.3. Uzbrojenie i taktyka operacyjna 114
2.1.4. Szkolenia oraz procedury powypadkowe z użyciem broni palnej ...115

2.2. Manuał 116
2.2.1. Użycie siły 117
2.2.1.1. Utrzymywanie spokoju 117
2.2.1.2. Utrzymywanie porządku prawnego 118

2.2.2. Struktura dowodzenia 119
2.2.3. Udostępnianie broni palnej 120

2.2.3.1. Przesłanki udostępniania broni palnej 121
2.2.3.2. Autoryzacja użycia broni palnej 121
2.2.4. Użycie broni palnej 123
2.2.4.1. Okoliczności, w których policjant może użyć broni palnej 123
2.2.4.2. Indywidualna odpowiedzialność funkcjonariusza 124
2.2.4.3. Ustne ostrzeżenie przed oddaniem strzału 124
2.2.4.4. Zgoda na oddanie strzału 124

3. Analiza brytyjskich przepisów dotyczących użycia broni palnej 125

Rozdział VI
Konsekwencje karne naruszenia standardów użycia broni palnej przez policjantów na przykładzie przestępstwa zabójstwa 129

1. Prawo karne wobec policjantów sprawców przestępstwa zabójstwa oraz nieumyślnego spowodowania śmierci 129

2. Przestępstwo zabójstwa w polskim prawie karnym 131

2.1. Znamiona przestępstwa zabójstwa 131
2.2. Typy kwalifikowane przestępstwa zabójstwa 132
2.3. Zabójstwo w afekcie 137
2.4. Nieumyślne spowodowanie śmierci 139

3. Przestępstwo morderstwa {murder) i zabójstwa {manslaughter) w brytyjskim prawie karnym 139

3.1. Przestępstwo morderstwa 140

3.2. Przestępstwo zabójstwa 143
3.2.1. Umyślne zabójstwo (voluntary manslaughter) 143
3.2.2. Nieumyślne zabójstwo (involuntary manslaughter) 145

4. Reperkusje karne niezgodnego z prawem użycia broni palnej przez policjantów 146

Rozdział VII
Uwagi i wnioski 149

Bibliografia 155

1. Wydawnictwa zwarte i ciągłe 155

2. Orzecznictwo 163

2.1. Sądy polskie 163
2.2. Europejski Trybunał Praw Człowieka 164

3. Źródła prawa 166

3.1. Dokumenty prawa międzynarodowego 166
3.2. Dokumenty prawa polskiego 167
3.3. Dokumenty prawa brytyjskiego 167