Przedmowa


Moździerze, służące do tłuczenia, rozdrabniania, proszkowania czy ucierania surowców, mogą być omawiane z dwóch punktów widzenia: jako narzędzia pracy oraz jako dzieła sztuki. W niniejszym opracowaniu brano pod uwagę oba te zagadnienia.
Głównym celem pracy było zinwentaryzowanie najcenniejszych moździerzy, znajdujących się w zbiorach krakowskich oraz zwrócenie uwagi osób zainteresowanych tym tematem na ich dzieje (zwłaszcza w dobie gotyku, renesansu, baroku i czasach nowszych), rozmaitość tworzywa, z jakiego je wykonywano, na bogactwo kształtów i dekorację, na rzemieślników-artystów, którzy je wykonywali, wreszcie zaś osoby, którym służyły przez wiele nieraz dziesiątków lat jako narzędzia pracy.
Wśród okazów doraźnie przedstawionych znalazły się moździerze udostępnione życzliwie przez wszystkie muzea krakowskie, posiadające je w swoich zbiorach;, a zatem przez Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, dalej przez Muzeum Narodowe i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, wreszcie przez najbliższe autorce Muzeum Farmacji Akademii Medycznej.
Ostatnie z wymienionych muzeów, z racji swojej specjalności, poszczycić się może oczywiście największą liczbą okazów, równocześnie największą też ich ilością w zbiorach polskich.
Mamy nadzieję, że w przyszłości muzea innych miast w Polsce również udostępnią swoje, przechowywane w zbiorach własnych, a często nawet nie zinwentaryzowane jeszcze moździerze, co pozwoli na dokładniejsze niż dotychczas opracowanie istniejących okazów nie sygnowanych i niezidentyfikowanych we wszystkich ośrodkach.
Jeśli chodzi o literaturę dotyczącą omawianego tematu, wykorzystano w niniejszej pracy wymienione w wykazie bibliografii źródła drukowane zarówno krajowe, iak i zagraniczne, dotyczące rzemiosła artystycznego, odlewnictwa oraz histerii farmacji, jak również zbiory rękopiśmienne, udostępnione przez różne instytucje i osoby prywatne. Materiały te i opracowania stanowiły w wielu przypadkach podstawę do oznaczania czasu, pochodzenia, a nawet i wykonawców nie sygnowanych przez wytwórcę dawnych moździerzy w zbiorach krakowskich. Kilka cennych publikacji oraz bogaty materiał ilustracyjny uzyskano dzięki

ogromnej życzliwości wielu brytyjskich kolekcjonerów, muzeologów i farmaceutów, a w szczególności Dr Anges Lothian-Short, Państwa Margaret i Józefa Crossleyów oraz Pana Wilfreda Keitha, którym pragnę tutaj wyrazić serdeczne podziękowanie.
Składam również wyrazy głębokiej wdzięczności za uniwersytecką jeszcze inspirację i za wielokrotne zachęty w czasie pisania Prof. drowi Karolowi Estreiche-rowi, a za konsultacje Doc. drowi Jerzemu Piaskowskiemu (w zakresie odlewnictwa), Doc. drowi Jackowi Rutkowskiemu (w zakresie marmurów) oraz Doc. drowi Wojciechowi Roeske, który udzielił mi wielu cennych uwag, dotyczących opracowywanych materiałów. Słowa wdzięczności winna jestem również Drowi Teodorowi Kikcie za życzliwość i pomoc przy realizacji tego wydawnictwa.
Dziękuję również serdecznie Dyrekcji Tarchomińskich Zakładów Farmaceutycznych Polfa oraz Dyrekcji Państwowego Zakładu Wydawnictw Lekarskich za umożliwienie opublikowania niniejszej pracy.
Anna Stobrawa


Spis treści


Moździerze w rozwoju historycznym . '' 11
Tworzywo 32
Odlewnictwo i odlewnicy 34
Technika odlewania moździerzy metalowych 47
Kształt i zdobnictwo moździerzy 52
Katalog zabytkowyeh moździerzy w zbiorach krakowskich muzeów 59
Moździerze wykonane z brązu i mosiądzu 60
Moździerze żeliwne 96
Moździerze marmurowe 102
Uwagi końcowe 109
Piśmiennietwo 112
Summary 115


Uwagi końcowe


Wśród opisanych w niniejszej pracy 84 moździerzy zabytkowych, przechowywanych w zbiorach krakowskich muzeów, znajduje się urozmaicony zestaw okazów od XV do XIX wieku. Są to okazy polskie, holenderskie, niemieckie i włoskie, jest okaz angielski, jest także wiele moździerzy, których pochodzenia jak dotąd nie udało się ustalić.
Waga przedstawionych moździerzy waha się od 1 kg do około 200 kg(!) wysokość natomiast od 8 do 60 cm.
W obrębie opisanych grup moździerzy znalazły się 53 okazy wykonane z brązu, 3 okazy z mosiądzu, 12 okazów żeliwnych oraz 16 okazów marmurowych. Zwraca wśród nich uwagę szeroka skala barw zarówno metali, z których zostały odlane, jak również odcieni patyny, która powstała na ich powierzchni w ciągu wieków. Nawet w grupie okazów żeliwnych zauważyć można kolory popielaty i czarny. Szczególnie barwną grupę stanowią moździerze z marmurów o różnych kolorach.
Rozmaitość kształtów poszczególnych okazów, a także bogactwo motywów ornamentalnych, jakimi je ozdobiono, świadczy, jak wiele uwagi poświęcano zewnętrznemu wyglądowi moździerzy. Zwłaszcza kompozycje dekoracyjne nadały im pewne cechy indywidualne, ułatwiające obecnie ich inwentaryzację i scharakteryzowanie.
Wśród najstarszych znalazły się okazy gotyckie o prostokątnych, uchwytach oraz pionowych podziałach gładkich ścian, tę cechę możemy zauważyć nawet i w grupie opisanych moździerzy marmurowych (ryc. 99).
Licznie reprezentowane są w naszych zbiorach moździerze renesansowe odlane z brązu i żeliwa (ryc. 36-45, 48-52, 87-90), cechy barokowe ma kilka okazów z brązu (ryc. 53-54,59-60,69,81), jeden moździerz zdobi ornament ryty rokokowy (ryc. 70), jeden okaz, także z brązu, reprezentuje empire (ryc. 85).
Duże znaczenie mają ozdobne uchwyty, w jakie wyposażano te narzędzia pracy. I tu widzimy ulubione delfiny o silnie wygiętych grzbietach i stylizowane głowy zwierzęce o fantazyjnych nieraz grzywach. Wśród tych ostatnich, do wyjątkowo pięknych należą głowy kozłów — uchwyty moździerza renesansowego z 1615 r. (ryc. 44). Są także maszkarony, należące do rzadkości (ryc. 64). Dwa okazy mają uchwyty w kształcie męskich, brodatych głów (ryc. 47, 79). Moździerz

włoski o cechach barokowych wyposażono w uchwyty w kształcie uskrzydlonych herm (ryc. 59).
A oto zestawienie motywów ornamentalnych, występujących na przedstawionych w naszym opracowaniu moździerzach: liście akantu (ryc. 39, 45, 60, 81); cyprysy (ryc. 38), wici roślinne z motywami groteski (ryc. 38, 63); festony liściaste (ryc. 37, 47, 59, 85); zwierzęta: lwy (ryc. 36), łoś (ryc. 37), baranek (ryc. 70), jelenie (ryc. 63), ptaki (ryc. 42, 63); rogi obfitości (ryc. 43, 63); putta i wazy z kwiatami (ryc. 36, 43, 63); główki aniołków (ryc. 47, 59); Ukrzyżowania (ryc. 70); popiersia królewskie (ryc. 57); pilastry hermowe, zakończone kobiecymi torsami (ryc. 44); postacie niewieście w powłóczystych szatach (ryc. 60); tarcze herbowe (puste) (ryc. 53, 54, 81).
Oprócz wymienionych motywów ornamentalnych, zgodnie z wymaganiami tradycji, spotykamy także herby i gmerki właścicieli. I tutaj mamy i herb królewski Wazów (ryc. 45) i herby szlacheckie (ryc. 37,46, 47, 78), herby miast (ryc. 63, 77), i herby (gmerki) mieszczańskie (ryc. 44, 55, 62).
A oto nazwiska i monogramy odlewników działających na ziemiach polskich, które znalazły się na opisanych moździerzach: JAK WAYDNER (ryc. 70) i IGNACY HUTLAU(ER) (ryc. 76, 77) z Krakowa, SEBASTIAN GOETZ i ZYGMUNT GOETZ (ryc. 69), obaj z Wrocławia, MICHAŁ TIRCKENSTEIN (ryc. 47), prawdopodobnie z Wrocławia lub okolicy, oraz JAN GESCHEIDT (ryc. 75) z Legnicy, dalej monogramiści GB oraz AE, którymi byli GERHARD BENNING (ryc. 45) oraz ANDRZEJ EBELING (ryc. 53, 54), obaj z Gdańska. Włoskich odlewników reprezentuje w naszych zbiorach ALEKSANDER TOC-NOZZ (ryc. 59) i DACIANO COLBACHIN (ryc. 85), a spośród mistrzów holenderskich możemy wymienić trzy nazwiska: HENRICK TER HORST (ryc. 42), CONRADUS SPLINTER (ryc. 43) oraz GERRIT SCHIMMEL (ryc. 63).
Na podkreślenie zasługuje tutaj także fakt, że spośród wszystkich okazów 67 napłynęło do Krakowa z aptek, jednak tylko na kilku utrwalone zostały monogramy lub nazwiska aptekarzy, dla których zostały wykonane. Należą do nich: JAN RADZIWIN — aptekarz warszawski (ryc. 44), MIKOŁAJ CHUDZIŃSKI (ryc. 68) i JAN KANTY BARTL (ryc. 84) — aptekarze krakowscy, FELIKS BAJER (ryc. 86) — aptekarz przemyski oraz SAMUEL ELSNER — aptekarz z Zielonej Góry (ryc. 75). Jest również jeden okaz, na którym widnieje nazwisko holenderskiego aptekarza ARNOLDA FRANCKENA z Zutphen (ryc. 63).
Na moździerzach w opisanych zbiorach widzimy oprócz wymienionych wyżej, również inne jeszcze nazwiska, monogramy i herby, które niestety, mimo długich poszukiwań, ze względu na brak danych archiwalnych, nie zostały dotychczas rozszyfrowane. Badania jednak prowadzone są nadal.
Praca niniejsza jest próbą przedstawienia kolekcji moździerzy, zebranych w jednym tylko mieście. Mamy nadzieję, że w przyszłości inwentaryzacją zostaną objęte również moździerze w innych ośrodkach na terenie całego kraju. Za celowością tego rodzaju pracy przemawia szereg przykładów. A oto jeden z nich: opisany w katalogu moździerz z roku 1683 (ryc. 63). Choć wykonawca nie umieścił na tym pięknym okazie ani swojego nazwiska, ani też monogramu, drogą porówny-

wania motywów dekoracyjnych, jakimi go ozdobiono, z dekoracją innych trzech moździerzy holenderskich, z tego czasu, przechowywanych w trzech różnych muzeach (w Rotterdamie, Groningen oraz w Londynie), można było ustalić dokładnie warsztat, z którego wyszedł.
I wreszcie słówko jeszcze o epigrafice. Krój liter, przerywników stosowanych pomiędzy wyrazami, jak również cyfr, które w ciągu wieków różne przybierały kształty, także ma istotne znaczenie. Ciekawsze napisy, jakie napotykano na moździerzach, zostały przerysowane, a wraz z tablicami odlewników polskich i obcych oraz dużym zbiorem ilustracji moździerzy krajowych i zagranicznych stanowią one materiały;, które przy badaniach dotyczących okazów tego typu są bardzo pożyteczne.
Wśród napisów, obok dat, np. „ANNO DOMINI 1615", nazwisk osób zamawiających, jak np. „MIKOŁAJ CHUDZIŃSKI1702" (ryc. 68), „GIOVANNI GIOVANNELLI FECE FARĘ L'ANNO MDCLXIVM (ryc. 59) lub „ARNOLT FRANCKEN ME FUNDERE IUSSIT 1683" (ryc. 63), występują napisy o treści religijnej (podobne do tych,jakie umieszczano na dzwonach), np.: „IN TE DOMINE SPERAVI NON CONFUNDAR IN AETERNUM" (ryc. 85) lub „MEDICINA DONUM DEI EST — MORIENDUM EST OMNIBUS53 (ryc. 47). Jest także napis nieco tajemniczy, który zdobi jeden z bardzo cennych odlewów: „SIC NOS NON NOBIS 1591" (ryc. 40).


Piśmiennictwo


I. Źródła rękopiśmienne
A. Archiwum Państwowe m. Krakowa i Województwa Krakowskiego:
1. Acta advocatialia cracoviensia 1[zasłonięte]565-15: sygn. 175.
2. Acta advocatialia cracoviensia 1[zasłonięte]580-15: sygn. 200.
3. Acta advocatialia cracoviensia. Inwntaria 1[zasłonięte]679-16: sygn. 258.
4. Acta consularia cracovicnsia 1[zasłonięte]630-16: sygn. 460.
5. Acta contubcrniorurn cracoviensium (akta cechu mosiężników i ludwisarzy krak. 1[zasłonięte]766-18):
sygn. 3073.
6. Acta scabinalia civitatis bieczensis: sygn. dcp. 14.
7. Libri mercatorum cracoviensium 1[zasłonięte]774-17: sygn. 3213.
B. Muzeum Farmacji Akademii Medycznej w Krakozuie:
8. Inwentarze: sygn. T.23/3 b.
C. Zbiory pryzuatne:
9. Spisy inwentarzowe apteki Piotra Szastera w Krakowie z 1792 r. Spisy te, stanowiące własność
p. Andrzeja Potockiego z Krakowa, użyczone zostały uprzejmie do wglądu i wykorzystania
w niniejszej pracy.
II. Źródła drukowane
10. Aksjonow P.: Odlewnictwo. Przełożył z j. ros. W. Markowicz. I: Warszawa 1952, II: War
szawa 1953.
11. Ameisenowa Z.: Kodeks Baltazara Behema. Warszawa 1961.
12. Ameisenowa Z.: Rękopisy i pierwodruki iluminowane Biblioteki Jagiellońskiej. Wrocław—
-Kraków 1958.
13. Badecki K.: Karta 7. dziejów austryackiej rekwizycyi dzwonów. Lwów 1919.
14. Baranowski I.: Sławnego rodu Drewnów pokoleń trzy. (b.m.w.) (ok. 1915).
15. Baranowski I.: Z dziejów rodów patrycyuszowskich miasta starej Warszawy. Warszawa 1915.
16. Barrett D.: Islamie Metalwork in the British Museum. London 1949.
17. Benedicenti A.: Farmacologia. Enciclopedia Italiana. Roma 1932, XIV, s. 819.
18. Berendes J.: Dic Pharmacie bei den alten Culturv6Ikern. Halle a.S. 1891.
19. Biblia łacińsko-polska czyli Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Tłum. J. Wujek. I:
Wilno 1861; II Wilno 1862; III: Wilno 1863.
20. Bocłmak A., Buczkowski K.: Rzemiosło artystyczne w Polsce. Warszawa 1971.

21. Bochnak A., Pagaczewski J.: Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich. Kraków 1959.
22. Cerchowie M. i S. i Kopera F.: Pomniki Krakowa. Kraków-Warszawa 1904.
23. Chmielińska M.: Polska bibliografia zielarstwa. Warszawa 1954.
24. Davison D.: Bellmetal mortars. Connoisseur, 1906, XVI, 229.
25. Le deusieme centenaire de Parmenticr. I. La Socicte d'Histoire de la Pharmacic a Amiens et
a Montdidier. (art. red.). Revue Hist. Pharm., 1937, VI, 33, 132.
26. Dexel W.: Deutsches Handwerksgut. Berlin 1939.
27. Early mortars (art. red.). Pharm. J., 1955, 175, 359.
28. Estreicher K.: Miniatury Kodeksu Behema oraz ich treść obyczajowa. Rocznik Krakowski,
1933, XXIV, 199.
29. Falkc O. von: Bronzemorser. Pantheon, 1940, XXVI, 243.
30. Ferchl F.: Apothekcnrnórser von der Gotik bis zum Barock. Siiddcutsch. Apoth. Ztg. 1949,
II, 32.
31. Ferchl F.: Die Morser der Sammlung Jo Mayer, Wiesbadcn. Pharm. Ztg. 1930, 75, 2.
32. Ferchl F., Siissengutli A.: Rurzgeschichte der Chemie. Mittcnwald 1936.
33. Frothingham A.: Apothecaries' shops in Spain. Notes Hispanic, 1941.
34. Frydrychowicz R.: Dzwony kościelne w diecezji chełmińskiej. Roczniki Tow. Nauk. w Toru
niu, 1926, XXXIII, 396.
35. Gembarzewski B.: Muzeum Narodowe w 'Warszawie. Kraków 1926.
36. Gicrdzicjewski K.: Kurs odlewnictwa. Warszawa 1950.
37. Gierdziejewski K.: Zarys dziejów odlewnictwa polskiego. Stalinogród 1954.
38. Grabowski A.: Dawne zabytki m. Krakowa. Kraków 1850.
39. Griffenhagcn G. B.: The pharmacy in history. J. Intern. Coli. Surg., 1958, 29, 6.
40. Griffenhagen G. B.: Tools of thc Apothccary. J. Amer. Pharm. Assoc, Pract. Pharm. Ed.,
1957, 18, 7.
41. Grodzicka M.: Zabytkowe działa spiżowe w zbiorach polskich. Stud. i mat. do hist. wojsko
wości, 1960, VI, 380.
42. Hafliger J. A.: Beitrage zur pharmazeutisch.cn Altertumskunde u. zum pharmaziehistorischen
Museumswcsen. Pharm. Acta Helv., 1930, V, 10.
43. Inwentarze mieszczańskie z lat 1[zasłonięte]528-16. Z ksiąg miejskich Poznania przygotowali do druku:
S. Nawrocki i J. Wisłocki. Poznań 1961.
44. Inwentarze mieszczańskie z wieku XVIII. Z ksiąg miejskich Poznania przygotowali do druku:
J. Burszta i C. Łuczak. Poznań 1962.
45. Kostrzeński L.: Materiały do historii aptek wielkopolskich. Warszawa 1929.
46. Kruszyński T.: Gdański przemysł odlewniczy. Spraw. PAU, 1952, LIII, 1.
47. Kutrzebianka K.: Zniszczone przez Niemców zabytki sztuki w powiecie myślenickim. Ziemia,
1948, XXXIV, 146.
48. Lachs J.: Dawne aptekarstwo krakowskie. Warszawa 1933.
49. Lechicki C: Mecenat Zygmunta III i życie umysłowe na jego dworze. Warszawa 1932.
50. Lothian A.: Some English Bell Founders and their Mortars. Chem. and Drugg., 1958,169, 705.
51. Lothian-Short A.: Somc bell-metal mortars from Netherlands in British collections. Beitr.
Gesch. Pharm., 1971, 23, 2/3.
52. Muller H.: Deutsche BronzegescMtzrohre 1[zasłonięte]400-17. Berlin 1968.
53. Muszyński J.: Warzywa, owoce i przyprawy korzenne w Polsce w wieku XIV. Wiad. Farm.,
1924, 32, 508.
54. Au musee Dobree de Nantes (art. red.). Revue Hist. Pharm., 1937, VI, 34.
55. Museo retrospectivo de Farmacia y Medicina de los Laboratorios del Norte de Espana, S. A.,
Masnou, Barcelona 1952.
56. Niklewski S.: Dział farmaceutyczny w lotaryńskim muzeum historycznym w Nancy. Biul.
Farm., Organ Farmacji Polskiej poza granicami Kraju, Londyn 1948, III, 5.
57. Pachoński J.: Zmierzch sławetnych. Kraków 1956.
58. Peck E. Saville: Notes upon a Cambridge Collection of bell-metal mortars. Proc. Cambr.
Ant. Soc. 1932, 32, 24.

59. Pedrazzini C: La farmacia storica cd artistica iraliana. Milano 1934.
60. Peters H.: Aus pharmazeutischcr Vorzeit in Bild und Won. Berlin 1891.
61- Piaskowski J.: Polska książka odlewnicza na przestrzeni wieków. Kraków 1968.
62. Piners W.: Les mortiers. Terre d'Europc, 1958, 7, 76.
63. Pierre A. L.: Cathedrales dc France. Paris 1962.
64. Polonia typographica seculi sedecimi. Druga drukarnia Floriana Unglera 1[zasłonięte]521-15. Oprać.
H. Bułhak. Wrocław-Warszawa-Kraków 1966.
65. Popiołck F.: Dzieje hutnictwa żelaznego na ziemiach polskich. Katowice-Wrociaw 1947.
66. Proń S.: Musacum Poloniae Pharmaceuticum. Warszawa 1967.
67. Roeske W.: Apteka krakowska na przełomie XVII i XVIII w. Lek. Wojsk- 1959, 7, 818.
68. Roeske W.: Apteka „Pod Murzyny" w Krakowie wg inwentarzy z lat 1565 i 1604, Kwart.
Hist. Kult. Mat. 1969, XVII, 1.
69. Roeske W.: Apteka Społeczna Nr 6 „Pod Złotą Głową". Biul. Inf. PTF Oddz. Kraków 1959, 4.
70. Rostafiński J.: Pierwsza Farmakopea Polska Pawła Guldeniusa, aptekarza Jego Królewskiej
Mości Króla Polskiego i Szwedzkiego z 1641 r. Dodatek do Wiad. Farm. 1903, XXX, 1-83.
71. Rządkowski L.: Cuprcssus —- Cyprys. Encyklopedia Farmaceutyczna. Poznań 1939, X, 176.
72. Die Sammlung dr Albert Figdor. Wien — Berlin 1930.
73. Schelenz H.: Geschichtc der Pharmazie. Berlin 1904.
74. Semkowicz W.: Paleografia łacińska. Kraków 1951.
75. Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Poisce. Kraków 1906, VII, 14.
76. Stieb E. W.: Symbols of pharjnacy. J. Amcr. pharm. Ass., 1962, N.S. 2, 4, 206.
77. Szancer H.: Apteka „Pod Opatrznością" F. Bajera w Przemyślu 1[zasłonięte]805-19. Wiad,, Farm. 1930,
LVII, 423 632.
78. Szczepański W.: Apteki częstochowskie do końca XIX wieku. Arch. Hist. Med. 1972, XXXV,
3, 239.
79. Szumowski W.: Historia medycyny. Warszawa 1961.
80. Szydłowski T.: Dzwony starodawne. Kraków 1922.
81. Świeżawski E. S., Wcnda K.: Materyały do dziejów farmacyi w dawnej Polsce. Warszawa 1882,
82. Thieme U., Bccker F.: Allgemeines Lexikon d. bildenden Kunstler. Leipzig 1[zasłonięte]907-19.
83. Urdang G.: The Sąuibb Anrient Pharmacy. New York 1940.
84. Walter K.: Glockenkunde. Regensbutg, Rom 1913.
85. Wenda K.: Czy dawna apteka zamkowa w Warszawie powinna powrócić na Zamek, Wiad.
Farm. 1919, XLVI, 5, 58.
86. Wenda K.: Kartki z życia prywatnego aptekarzy w dawnej Polsce. Wiad. Farm. 1919, XLVI,
4, 58.
87. Wittop Koning D. A.: The Amsterdam Historical Medical Pharniaceutical Museum. En-
deavour, 1954, XIII, 51, 128.
88. Wittop Koning D. A.: Asteriscus. Kleine Mittcilungcn. Geschichte Pharm. 1965, XVII, 1, 3.
89. Wittop Koning D. A.: Die Kunst und die Pharrnazie. Deventer 1964.
90. Wittop Koning D. A.: Ncdcrlandse Vijzels. Deventer 1953.
91. Ziembicki W.: Szymona z Łowicza Acmilius Macer de herbarum virtutibus". Arch. hist,
i filoz. medycyny, 1929, IX, ], 23.
92. Zientara B.: Dzieje małopolskiego hutnictwa żelaznego XIV-XVII. Warszawa 1954,


TWARDA OKŁADKA,WIELKOŚĆ 24X17CM,LICZY 116 STRON,113 ILUSTRACJI.

STAN:OBWOLUTA DB,POZA TYM STAN KSIĄŻKI BDB.

WYSYŁKA GRATIS NA TERENIE POLSKI / PRZESYŁKA POLECONA EKONOMICZNA + KOPERTA BĄBELKOWA ,W PRZYPADKU PRZESYŁKI POLECONEJ PRIORYTETOWEJ PROSZĘ O DOPŁATĘ W WYSOKOŚCI 3ZŁ.KOSZT PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ ZGODNY Z CENNIKIEM POCZTY POLSKIEJ / .

WYDAWNICTWO PZWL WARSZAWA,NAKŁAD 2110 EGZ.!!!.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE