To pierwsza z dwóch książek autora o Sokratesie, jednym z najbardziej znanych filozofów starożytnych. Według analiz autora opisy Sokratesa przez starożytnych (Platon, Ksenofont, Arystofanes, Polikrates, Arystoksenos) są w znacznej mierze tworami ich wyobraźni. O samym Sokratesie nie wiemy nic pewnego, ponieważ sam niczego nie napisał. Ze starożytnych tekstów o nim wyłania się obraz człowieka zainteresowanego nie tylko filozofią, ale także praktykami religijno-magicznymi. To postać mistagoga, hierofanty inicjującego uczniów w misteria i ezoterykę: Sokrates ucztujący, medytujący i czczący bogów, nauczający i „boski”. Dla Greków tamtych czasów te obrazy stanowiły organiczną jedność.
Spis treści
Słowo wstępne
Część pierwsza: Sokrates − kwestie najczęściej dyskutowane
Rozdział 1: Źródła na temat Sokratesa
1.1. Wątpliwości co do charakteru materiału źródłowego i próby ich wyjaśnienia
1.2. Sokrates Platona
1.3. Sokrates Arystofanesa
1.4. Sokrates Ksenofonta
1.5. Sokrates Arystotelesa
1.6. Inne źródła na temat Sokratesa
1.7. Próby pogodzenia sprzeczności między źródłami
1.8. Wnioski
Rozdział 2: Procesy z oskarżenia o przestępstwo przeciw religii w Atenach w V i IV wieku p.n.e.
Rozdział 3: Proces Sokratesa
3.1. Podstawy prawne oskarżenia i skazania Sokratesa
3.2. Oskarżyciele Sokratesa
3.3. Przyczyny procesu Sokratesa
3.4. Czy Sokrates był winien stawianych mu zarzutów
3.5. Postawa Sokratesa przed sądem: wyniosłość, słuszna duma, ironia czy szczerość i obrona własnego wizerunku
3.6. Z jakich powodów Sokrates pragnął śmierci
3.7. Paradoksalne podejście Sokratesa do śmierci
3.8. Dlaczego Sokrates nie uciekł z celi śmierci
3.9. Opis śmierci Sokratesa
3.10. Wnioski
Rozdział 4: Daimonion Sokratesa
4.1. Bogowie i daimony
4.2. Daimōn tradycji a Daimonion Sokratesa
4.3. Czym jest Daimonion
4.4. Daimonion jako przejaw irracjonalnych tendencji (nie)świadomości Sokratesa
4.5. Daimonion jako głos boga
4.6. Jeśli Daimonion był bogiem, to czy tym bogiem był Apollon
4.7. Daimonion jako rozum albo mózg
4.8. Irracjonalny głos a racjonalna refleksja
4.9. Sokrates jako „człowiek demoniczny”
4.10. Daimonion a szaleństwo
4.11. Daimonion jako oznaka związku Sokratesa z tradycją magiczną
4.12. Głos wewnętrzny innych ludzi
4.13. Wnioski
Rozdział 5: Wyrocznia Chajrefonta o Sokratesie
Rozdział 6: Sokrates jako sofista
6.1. Etymologie: filozofowie, mędrcy i sofiści
6.2. Kim byli sofiści
6.3. Sokrates jako sofista w Chmurach
6.4. Magia i tricksteryzm sofistów
6.5. Krytyka sofistów u autorów z IV wieku p.n.e.
6.6. Krytyka sofistycznych metod Sokratesa u autorów nowożytnych
6.7. Czy Sokrates był sofistą
Rozdział 7: Sokrates rewolucjonista. Między sceptycyzmem, racjonalizmem a nową teologią
7.1. Sceptycyzm Sokratesa
7.2. Sokrates — racjonalista czy teista
7.3. Rewolucja Sokratesa: utożsamienie religii z filozofią
7.4. Wnioski
Rozdział 8: Sokrates a pederastia antyczna
8.1. Problemy terminologiczne
8.2. Społeczne znaczenie pederastii
8.3. Prawne aspekty homoseksualizmu w Grecji
8.4. Homoseksualizm u autorów greckich od Platona do Plutarcha
8.5. Foucault i inni autorzy współcześni o pederastii i (homo)seksualizmie Greków
8.6. Sokrates sanctus pederasta!
8.7. Wnioski
Część druga: Sokrates a grecka tradycja religijno-magiczna
Rozdział 9: Sokrates Platona: między magią a ironią
9.1. Czym jest ironia
9.2. Czy Sokrates w ogóle posługiwał się ironią
9.3. Sokrates jest magiem, a nie ironistą: Fragmenty Menona (80AB), Charmidesa (155E–156A) i Uczty (215D–216B) nie są ironiczne
Rozdział 10: Sokrates a greckie stowarzyszenia religijne
10.1. Orfizm a pitagoreizm
10.2. Sokrates Arystofanesa i Platona: orfik czy pitagorejczyk
10.3. Thiasos i sympozjon
10.4. Czy Sokrates stał na czele prywatnego stowarzyszenia religijnego
10.5. Czy Akademia Platona była religijnym thiasos i jakie to ma znaczenie dla sprawy Sokratesa
Rozdział 11: Sokrates w kręgu twórców nowych ruchów religijnych
11.1. Czy Sokrates był nauczycielem
11.2. Sokrates jako mistrz duchowy (guru)
11.3. Sokrates jako antyguru
11.4. Sokrates w kręgu twórców i reformatorów religii
11.5. Sokrates a Jezus
11.6. Sokrates a nowe ruchy religijne
11.7. Analogie między Sokratesem a twórcami nowych ruchów religijnych
11.8. Sokrates a Radżniś
11.9. Wnioski
Rozdział 12: Sokrates a reinkarnacja i medytacja
12.1. Pochodzenie greckiej nauki o reinkarnacji
12.2. Platon a reinkarnacja i prawo karmy
12.3. Sokrates a buddyzm
12.4. Quasi-indyjskie praktyki medytacyjne Pitagorasa i Empedoklesa
12.5. Sokratesa asceza, medytacja, odmienne stany świadomości i moce psychiczne
12.6. Medytacja nad śmiercią: ćwiczenie filozoficzne czy praktyka jogiczna
12.7. Wnioski
Rozdział 13: Sokrates między charyzmą, sugestią a hipnozą
13.1. Co to jest hipnoza
13.2. Sugestia, autosugestia i inne hipnopodobne metody
13.3. Hipnoza i metody pokrewne a praktyki religijne typu szamańskiego
13.4. Sokrates: charyzma, sugestia i hipnoza jako formy wywierania wpływu na innych
Zakończenie
Aneks
Datacja cytowanych autorów starożytnych
Wykaz skrótów
Bibliografia tekstów cytowanych
Indeks osobowo-rzeczowy
Informacja o Autorze
O Autorze
Jacek Sieradzan – urodzony w 1956 roku w Krakowie. Magister polonistyki i doktor religioznawstwa (studia w UJ). Od 2005 roku pracownik Katedry Religioznawstwa Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku. Autor książek: Szaleństwo w religiach świata (2005), Jezus Magus (2005), Od kultu do zbrodni (2006) oraz niewydanego słownika Boskie szaleństwo. Opublikował 15 antologii i zbiorów artykułów z konferencji naukowych, w tym m.in. Buddyzm (1987), Drogi karmy i ścieżka Dharmy: Antologia poezji buddyjskiej Ameryki (1993), Przekroczyć próg mądrości (1997), Inicjacje: Społeczne znaczenie sytuacji liminalnych w rytach przejścia (2006), Postać Judasza w literaturze, teologii i sztuce (2007), W poszukiwaniu zagubionej drogi: Tematy hinduskie, buddyjskie i taoistyczne (2007), Charyzma: Jej funkcja w życiu religijnym, politycznym i społecznym (2008) i Mit autorytetu – autorytet mitu (2009), Narcyzm: Jednostka, społeczeństwo, kultura (w przygotowaniu, planowany druk: 2011), Sokrates nieznany (2011). Publikuje w czasopismach naukowych: „Nomos”, „Studia Religiologica”, „Lud”, „Vox Patrum”, „Przegląd Religioznawczy”, „Edukacja Filozoficzna”, „Przegląd Filozoficzny”, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica w Białymstoku”, „Archeus: Studia z Bioetyki i Antropologii Filozoficznej” oraz „Idea: Studia nad Strukturą i Rozwojem Pojęć Filozoficznych”, jak również w czasopismach popularno-naukowych: „Rita Baum” i „ALBO albo”. Zainteresowania: mistyka w religiach świata, szaleństwo w religiach świata, historia i kultura buddyzmu, charyzma w religiach świata i kulturze współczesnej, magia grecka i żydowska, gnostycyzm, nowe ruchy religijne, postacie Sokratesa, Buddy i Jezusa, sacrofanum w religiach świata i kulturze współczesnej, wywieranie wpływu i manipulacja. |
