Sztuka okresu prekolumbijskiego, sztuka epoki kolonizacji, sztuka nowoczesna, sztuka współczesna, sztuka ludowa — w Meksyku nie są to jedynie terminy z zakresu historii sztuki, lecz raczej etapy odzwierciedlające rozwój bytu narodowego. Sądzimy, że zgromadzone na wystawie dzieła sztuki: rzeźby, malarstwo, przedmioty kultu i codziennego użytku, zabawki, ozdoby, zapoznają polską publiczność z historycznym procesem kształtowania się kultury meksykańskiej od czasów sięgających zamierzchłej przeszłości do chwili obecnej.
Chcieliśmy pokazać w Warszawie nie tylko zespół pięknych i cennych dzieł sztuki, ale staraliśmy się tak je dobrać, aby mogły dokładnie i zrozumiale przedstawić skomplikowany obraz naszej kultury narodowej, która ukształtowała się w oparciu o tradycje miejscowe oraz pod wpływem kultury krajów europejskich i azjatyckich.
Obecna wystawa jest pierwszą tego rodzaju retrospektywną wystawą sztuki meksykańskiej w Polsce. Społeczeństwo polskie będzie mogło przekonać się, że dla każdego okresu naszej sztuki rzeczą najbardziej charakterystyczną jest siła wyrazu, której źródło tkwi w wartościach duchowych i w życiu narodu meksykańskiego.
Dążenie do ekspresji plastycznej znamienne było zarówno dla pierwszych mieszkańców Meksyku, jak i dla Metysów, a także dla współczesnych Meksykan. Stanowiło ono zawsze jeden z głównych czynników życia, społecznego, niosło zrozumienie, wyznanie wiary, poczucie ludzkiej łączności. Dążyć do syntezy, aby potem przekraczać zakreślone granice — oto postawa, która sprawiła, że w sztuce meksykańskiej ani abstrakcjonizm, ani realizm nigdy nie występowały w ostatecznie ukształtowanej formie, gdyż wyobraźnia zawsze wzbogacała intelektualistyczne koncepcje, a odwrotnie, pewne tradycyjne właściwości hamowały nadmierną rozlewną bezpośredniość.
Biorąc pod uwagę ogólne założenia wystawy, zwiedzający będzie mógł prześledzić powiązania między sztuką meksykańską różnych epok co sprawi, że jego obcowanie z przejawami obcej dlań kultury będzie żywsze i pomoże mu lepiej przyswoić sobie zawartość czterech rozdziałów niniejszego wstępu.
SZTUKA  OKRESU  PREKOLUMBIJSKIEGO
Dział pierwszy ma zapoznać widza ze sztuką ludów zamieszkujących Meksyk przed odkryciem Ameryki.
Ludy te wydały wybitnych architektów, którzy przezwyciężając trudności prymitywnej techniki potrafili wznieść na skalistych zboczach wulkanów, w gęstych tropikalnych lasach, na rozległych równinach lub na najbardziej stromych górach wielkie święte miasta. W tych monumentalnych budowlach synteza sztuk plastycznych święci prawdziwy triumf: architektura, rzeźba, płaskorzeźba i -malarstwo łączą się tworząc całości doskonałe, całkowicie sharmonizowane z krajobrazem. Dzięki swej oryginalności -mogą one śmiało rywalizować z najwybitniejszymi pomnikami innych cywilizacji. Starożytni architekci umiejętnie wiązali budowle z otaczającą naturą. Tak na przykład na południu Meksyku światło daje szczególnie silne refleksy. Majowie wykorzystali to zjawisko; ich płaskorzeźby cechuje niezwykłe, finezja wykonania, która byłaby niedostrzegalna przy innym oświetleniu. Brzegi Zatoki Meksykańskiej pokryte są bujną roślinnością i rzeźby z okresu kultury El Tajin są podobne do bujnie rozkrzewionych roślin, budzących skojarzenia z formami barokowymi. Majestatyczna prostota charakterystyczna jest dla geologicznej budowy obszarów Centralnego Płaskowyżu, i dlatego surowe, geometryczne formy są główną zasadą powstałej tu sztuki Teotihuakanów. Dawni artyści potrafili również zastosować się do odrębnych właściwości używanego materiału twardego (kamień) lub miękkiego  (terakota).
O życiu starożytnych mieszkańców Meksyku, których sposób myślenia, ideały i pojęcia miały przede wszystkim religijny charakter, dowiadujemy się z dzieł sztuki, które są odbiciem ich wiedzy, trybu życia i poglądu na naturę, człowieka i zaświaty.
Realistyczna w istocie, choć nie zawsze w wyrazie zewnętrznym, sztuka okresu przedhiszpańskiego nie była odtworzeniem rzeczywistości lecz  jej interpretacją.  Stale powtarzające się przedstawienia węża,  jaguara, orła i czaszki to symbole religijne uosabiające pojęcie ruchu, siły, światła, ciemności, życia, śmierci, przemiany i doskonalenia się. Wszelka dawna meksykańska twórczość plastyczna odzwierciedla konflikt między potężnym ziemskim instynktem życia a przygnębiającą metafizyką. Gdy zwycięża pierwszy, sztuka staje na prawdziwej wyżynie.
Właśnie religia, w swoich ogólnych założeniach wspólna wszystkim kulturom okresu prekolumbijskiego, była głównym źródłem jedności form plastycznych niezależnie od odległości w czasie i przestrzeni. Cechą charakterystyczną całej starożytnej kultury meksykańskiej jest obciążenie poczucia odpowiedzialności ludzkiej przez religijne wierzenia, które zmuszały swych wyznawców do ogromnego wysiłku, do praktykowania nieskończonych i skomplikowanych obrzędów, do składania ofiar, aby uchronić od zagłady glob i wszechświat. Ich religia ześrodkowała swą uwagę na problemie nierozerwalnego związku między życiem i śmiercią, na wiecznym procesie umierania i rodzenia się, na ścisłej łączności między tymi dwoma zjawiskami, która sprawia., że oba mają charakter do pewnego stopnia ambiwalentny. Właśnie dlatego wszystkie bóstwa tej religii łączą w sobie dwa przeciwstawne pierwiastki: życie i śmierć, płodność i fatalizm, niebo i ziemię, miłość i boleść rodzenia.
Jedno z głównych bóstw, Quetzalcóatl, jest prototypem tej dwoistości i jedności przeciwieństw: upierzony wąż-bóg, którego właściwością jest zdolność łączenia dwóch przeciwstawnych pierwiastków: wąż (cóatl) symbolizuje ziemię, pióra (ąuetzalt) — niebo. W ten sposób Quetzalcóatl podobnie jak świt jest mostem pomiędzy dniem i nocą, między życiem i śmiercią, gdyż w jego osobie zostały przezwyciężone wszelkie sprzeczności ziemskie.
Archeologiczna mapa Meksyku cała jest pokryta nazwami ośrodków dawnych kultur. Ich ilość jest wprost fantastyczna: 11.000. Wiążą się one z okresami rozkwitu rozmaitych kultur, poczynając od ARCHAICZNEJ CZYLI PREKLASYCZNEJ, która przechodzi trzy fazy rozwojowe zamykające się w czasie między 1500 i 100 r.p.n.e. W okresie pierwszym występuje kultura o charakterze rolniczym i rybołówstwa. W drugim powstają zalążki organizacji politycznej i religijnej, obrzędy pogrzebowe, rozwijają się i różnicują zdolności twórcze (tańce, wyroby złotnicze, ceramiczne)....