Skórczewski Dariusz, Teoria - literatura - dyskurs. Pejzaż postkolonialny, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013, s. 508.

Znakomita książka! W sposób harmonijny łącząca wysokie walory pracy naukowej z prawdziwą pasją badawczą, a przy tym - pasjonująca w lekturze. Wśród dotychczasowych książek i studiów traktujących o problematyce postkolonialnej zajmuje miejsce osobne i wyjątkowe. Wyróżnia się pogłębioną refleksją teoretyczną, popartą prawdziwie imponującą erudycją, oryginalnością pomysłów oraz szerokością ujęcia. Jest to przy tym zbór studiów napisanych stylem, który świetnie spina logikę i przejrzystość wywodu z chwalebnym unikaniem pseudonaukowego żargonu. […]
Książka Dariusza Skórczewskiego stanowi nie tylko interesujący zbiór studiów o literaturze polskiej, oglądanej z perspektywy postkolonialnej, ale zawiera także dalekosiężny projekt badawczy […] Mam nadzieję, wywoła dyskusję w środowiskach akademickich, ale będzie też ważną i stymulującą lekturą dla wszystkich czytelników zainteresowanych literaturą i kulturą polską.
(z recenzji prof. Aleksandra Fiuta)

W kulturze polskiej często brakowało - ze względu na niemożność skupienia się na cyzelowaniu słownictwa i retoryki ("Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy") - wyważonych i nieobarczonych emocjami rozpraw polemizujących z fundamentalnie błędnymi, sfałszowanymi lub zgoła wyssanymi z palca tekstami o Europie Wschodniej i Polsce, które obficie produkują naukowcy anglojęzyczni. Polscy intelektualiści często prawidłowo te teksty oceniali, ale głównie przy pomocy krótkich metafor - trafnych i potrzebnych, ale niezastępujących argumentacji naukowej. Książka Dariusza Skórczewskiego jest jednym z tych dzieł, które muszą powstać, aby na błędne interpretacje Europy Wschodniej właściwie odpowiedzieć. […] Charakteryzuje się otwartością na inne kultury, a jednocześnie szacunkiem dla własnej. Jej oryginalne i trafne interpretacje demonstrują umiejętność wydobycia z utworów literackich znaczeń, których nawet skądinąd znakomici literaturoznawcy dotychczas nie potrafili zauważyć.
(z recenzji prof. Ewy Thompson)


SPIS TREŚCI

Skąd ten pomysł?

I. W STRONĘ TEORII

W optyce humanizmu i transcendencji

Niektóre dylematy postkolonializmu oraz ich środkowo- i wschodnioeuropejskie implikacje
Problematyczny prefiks
Wobec postmodernizmu
Postkolonializm jako przemieszczenie centrum dyskursu

Postkolonializm nad Wisłą

Drogi i rozdroża studiów postkolonialnych w Polsce
Rozterki dyskursu postkolonialnego
Między pedagogiką uniwersytecką a pedagogiką narodową

Tożsamość w ujęciu postkolonialnym: niezbędne uściślenia, wstępne propozycje
Tożsamość w dyskursie humanistycznym
Perspektywa podmiotowa
Zamiast konkluzji

Literatura jako kompensacja: inteligencja comprador wobec dyskursu hegemonicznego (wstęp do teorii zjawiska)

II. W STRONĘ LITERATURY

Wobec dziedzictwa romantyzmu
"Narracja narodu"
"Dekolonizacja umysłu" a miazmaty romantyzmu
Problemat Pana Tadeusza
Potrzeba ponownego przemyślenia
Na przykład - Słowacki
Koda

Ekskluzja tubylców w tekście poety imperium? (Adam Mickiewicz, Sonety krymskie)

Hybrydy w polsko-ukraińskim tyglu (Juliusz Słowacki, Sen srebrny Salomei)
Dekonstrukcja orientalistycznego myślenia
Proces negocjowania tożsamości na pograniczu kulturowym
Opisać "inność"

"Paliaki charoszyje chłopcy", czyli narracja jako proces subordynacji (Tadeusz Konwicki, Rojsty)

Tożsamość obiektem dochodzenia (Paweł Huelle, Castorp)

Środkowoeuropejski kompleks (Andrzej Stasiuk, Jadąc do Babadag, Fado)

Transgresja tożsamości emigranckiej (Joanna Clark, W cichym lesie Vermontu)

III. W STRONĘ DYSKURSU

Polska skolonizowana, Polska zorientalizowana. Teoria postkolonialna wobec "innej" Europy
"Wynajdowanie" wschodniej Europy
Peryferie "od-pisują"?
Włączyć doświadczenie wykluczonych

"Słowiańskie" kłopoty z tożsamością. Na marginesie Niesamowitej Słowiańszczyzny

Melancholia dyskursu kresoznawczego
Nostalgie, melancholie, psychoanaliza
Wobec "kresowego" dziedzictwa
Skąd ten czar?
Rewizjonizm? Imperialna nostalgia?
Co dalej z "bólem fantomowym"?

Postscriptum: Trzy przestrogi

Nota bibliograficzna
Summary
Indeks osób